Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Εξαιρετικά βολική η κινδυνολογία που αναπτύσσεται αμέσως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία για τον αναθεωρητισμό, την αναθεώρηση των διεθνών συνθηκών, την αλλαγή των συνόρων.
Εύκολο να χρεώσει κανείς στη Ρωσική Ομοσπονδία ότι αποτελεί τον καταλύτη δυσμενών αλλαγών στον κόσμο, πολύ δε περισσότερο τον καταλύτη δυσμενών εξελίξεων για τα εθνικά μας συμφέροντα. Αλλά, ας κάνουμε, παρακαλώ, τον κόπο να κοιτάξουμε προσεκτικά τον χάρτη στην ευρύτερη περιοχή μας, ώστε να ανασύρουμε λίγο από τη μνήμη μας γεγονότα που συνέβησαν την τελευταία τετραετία, στα οποία δεν δώσαμε την πρέπουσα σημασία.
Και, βεβαίως, επειδή είμαστε οι διαπρύσιοι υποστηρικτές του Διεθνούς Δικαίου και όχι της αναθεώρησής του, ας αναρωτηθούμε λίγο αν τολμήσαμε όλα αυτά τα χρόνια να ασκήσουμε τα δικαιώματα που επιφυλάσσει, προς όφελος των εθνικών μας συμφερόντων, το Διεθνές Δίκαιο. Ας τα πάρουμε, λοιπόν, όλα από την αρχή: Ζήτημα αναθεώρησης των Συνθηκών της Λωζάννης και του Μοντρέ, που διέπει το καθεστώς των Στενών, δεν ετέθη χθες, με αφορμή τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Το 2018 ήταν η πρώτη χρονιά κατά την οποία ο πρόεδρος Ερντογάν έθεσε ζήτημα αναθεώρησης της Λωζάννης, για να πάρει τότε πληρωμένη απάντηση από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο.
Και, για να είμαστε δίκαιοι, θα πρέπει να πούμε ότι οι Τούρκοι λένε και ξε-λένε για το θέμα αυτό. Μια ζητούν αναθεώρηση της Λωζάννης, ενώ την άλλη μάς λένε, όπως προσφάτως ο υπουργός Αμυνας, Ακάρ, ότι η Λωζάννη, που προβλέπει αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, είναι σε πλήρη ισχύ, γι’ αυτό και πρέπει να τα… μαζεύει ο Ελληνικός Στρατός από τα νησιά του Αιγαίου. Την ίδια εποχή, επίσης, άρχισε ο αναθεωρητισμός του Ερντογάν και για τη Συνθήκη του Μοντρέ, η οποία καθορίζει με λεπτομέρειες τη διέλευση των πλοίων από τα Στενά των Δαρδανελίων. Η απόφασή του να κατασκευάσει ένα νέο μεγάλο κανάλι, που θα κόβει την Κωνσταντινούπολη στη μέση και θα ανοίγει νέα θαλάσσια οδό προς τη Μαύρη Θάλασσα, στην πραγματικότητα αποτελεί, εφόσον προχωρήσει το φαραωνικό αυτό έργο, την ντε φάκτο κατάργηση της Συνθήκης του Μοντρέ.
Αν υπάρχει κάτι κοινό, που ενώνει τον πρόεδρο Πούτιν και τον πρόεδρο Ερντογάν στην ανάγνωση της Ιστορίας, είναι η πεποίθησή τους ότι οι χώρες τους σε συγκεκριμένες στιγμές αδικήθηκαν. Ο Ερντογάν κατηγορεί για προδοσία τον Κεμάλ, ο οποίος με τη Συνθήκη των Σεβρών παρέδωσε μια Τουρκία μικρότερη από αυτήν που παρέλαβε. Ο Πούτιν κατηγορεί τους μπολσεβίκους και τον Λένιν για τα δεινά που κληροδότησαν στη νεότερη Ρωσία. Η κινητήριος δύναμη της σκέψης τους είναι η Ιστορία, η πληγωμένη υπερηφάνεια και η ισχύς.
Και όλοι γνωρίζουμε πως, όταν παίρνει κεφάλι η ισχύς, δυστυχώς, ιστορικά, είτε υποχωρεί είτε διαμορφώνεται εκ νέου το Διεθνές Δίκαιο στους κανόνες των νέων ισχυρών και των νέων συσχετισμών. Οταν η Αμερική ήταν ισχυρή διαμόρφωσε τη νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων, η οποία προέβλεπε εισβολές και παρεμβάσεις σε ολόκληρο τον πλανήτη, χωρίς να ερωτώνται ουσιαστικώς οι διεθνείς οργανισμοί. Τώρα βλέπουμε το ίδιο νόμισμα από την άλλη όψη. Επανέρχομαι, όμως: Είδαμε ότι ο Ερντογάν διατύπωσε αναθεωρητισμό, που περιλαμβάνει την εγκατάλειψη των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και την υιοθέτηση της σύστασης δύο κρατών στην Κύπρο, πολύ πριν υπάρξουν οι εξελίξεις στην Ουκρανία. Για να δούμε τώρα τι συμβαίνει στη γειτονιά μας με τη Σερβία, την Αλβανία, τη Βουλγαρία.
Η Σερβία διαμελίστηκε και εξευτελίστηκε από τη Δύση. Η Ευρώπη δεν έκανε τίποτα για να δείξει ότι τη θέλει στους κόλπους της. Τι συμβαίνει τώρα, λοιπόν, στο Βελιγράδι; Προφανώς δεν καταδικάζει τον Πούτιν, ενώ, πριν δρομολογηθούν οι εξελίξεις στην Ουκρανία, είχε αρχίσει να συζητά στο παρασκήνιο μια λύση που θα της έδινε πίσω μέρος από το εθνικό της λίκνο, που είναι το Κοσσυφοπέδιο. Νέα σύνορα, δηλαδή. Όσον αφορά δε το τεχνητό κράτος-τέρας που εγκαθίδρυσε η Αμερική στη Βοσνία/Ερζεγοβίνη, τα σύνορά του είχαν αρχίσει να ξηλώνονται από την περασμένη χρονιά, καθώς ασφυκτιούν εντός αυτών και οι Σέρβοι και οι Κροάτες. Η διεθνής Συνθήκη του Ντέιτον αμφισβητείται εδώ και πάρα πολύ καιρό. Τελεί υπό αναθεώρηση εδώ και πάρα πολύ καιρό. Και δεν πρόκειται για συνθήκη που αμφισβητεί η Ρωσική Ομοσπονδία. Πρόκειται για συνθήκη της οποίας αρχιτέκτονας ήταν ο πρόεδρος Κλίντον. Εύλογο και εδώ, όπως ακριβώς το ίδιο συνέβη και με την Τουρκία για ένα διάστημα, η Δύση να σπρώξει με την πολιτική της τις χώρες αυτές στην αγκαλιά της Ρωσίας.
Αντίστοιχα πράγματα συμβαίνουν και στην Αλβανία. Ο πρόεδρος Ράμα έχει ήδη δρομολογήσει με προσεκτικές κινήσεις την ένωση της χώρας του με το Κοσσυφοπέδιο και έχει διαμορφωθεί ένας κοινός χώρος, εντός του οποίου κινούνται με κοινά διαβατήρια πολίτες των δύο χωρών. Μεγάλη Αλβανία, δηλαδή. Και, τέλος, η Βουλγαρία: Επέβαλε στα Σκόπια να δεχθούν τη βουλγαρική γλώσσα και ίσως είναι θέμα χρόνου να ζήσουμε στο μέλλον ένα νέο κράτος, που θα αποτελείται από τη Βουλγαρία και μέρος των Σκοπίων.
Ο αναθεωρητισμός λοιπόν δεν γεννήθηκε με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο αναθεωρητισμός υπήρχε πολλά χρόνια πριν, απλώς στην πατρίδα μας δεν θέλαμε να τον αντικρίσουμε, τον ξορκίζαμε και τον βαφτίζαμε εθνικισμό: εθνικισμό των Τούρκων, εθνικισμό των Αλβανών, εθνικισμό των Σκοπιανών, εθνικισμό των Βουλγάρων. Η εισβολή στην Ουκρανία απλώς αποτελεί τον επιταχυντή. Και, δυστυχώς, αναδεικνύει τα τεράστια ελλείμματα στρατηγικής της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία είναι πλήρως ταυτισμένη την τελευταία δεκαετία με τα συμφέροντα των ΗΠΑ, χωρίς να επωφελείται.
Συνεχώς επικαλούμαστε το Διεθνές Δίκαιο, αλλά, σε εποχές που οι αντίπαλοί μας Τούρκοι ομιλούν αναθεωρητικά, εμείς δεν τολμήσαμε να επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 μίλια, όπως προβλέπει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, ούτε νοτίως της Κρήτης. Και μάλιστα, σε μια εποχή -στην προηγούμενη τριετία αναφερόμαστε- που το καθεστώς Ερντογάν ήταν απομονωμένο από Αμερική, Ισραήλ και Ευρώπη.
Δεχθήκαμε επίσης, χωρίς να υπολογίσουμε τους ανέμους που φυσούν στην περιοχή μας, να αναγνωρίσουμε τα Σκόπια ως «Μακεδονία» – ως «Βόρεια Μακεδονία». Τι κερδίσαμε από αυτό; Τίποτα! Παραδώσαμε τίτλο ιστορικής πολιτιστικής κληρονομιάς στη γειτονική χώρα για να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Τώρα όμως, που οι άνεμοι της Ιστορίας φυσούν δυνατότερα, τι θα πούμε στους εαυτούς μας, αν το κράτος αυτό διαμελιστεί και το μισό προσαρτηθεί στη Βουλγαρία και το άλλο μισό στην Αλβανία; Θα μας σώσει το τσιράκι των Αμερικανών, ο Ζάεφ; Θα καταγγείλουμε μήπως πάλι όσους υπεράσπισαν το όνομα της Μακεδονίας ως εθνικιστές;
Ή μήπως, τελικά, κάποια στιγμή ύστερα από χρόνια, με όχημα και το Ρωσικό Πατριαρχείο, τα Βαλκάνια θα ενταχθούν στην πλήρη επιρροή της Μόσχας; Δυστυχώς, όλα όσα συμβαίνουν σήμερα στην Ουκρανία δείχνουν την παντελή ανικανότητα της χώρας να «διαβάσει» την τελευταία δωδεκαετία τους νέους συσχετισμούς στην ευρύτερη περιοχή.
Η Ελλάδα ανήκει στη Δύση, όπως είπε προσφάτως ο πρωθυπουργός στη Βουλή, αξιακά κυρίως. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να εγκαταλείψει τον ζωτικό της χώρο και τα εθνικά της συμφέροντα προς Ανατολάς. Η ημέρα που ο Γιώργος Παπανδρέου ενταφίασε τον αγωγό φυσικού αερίου South Stream, επικαλούμενος περιβαλλοντικούς λόγους, για λογαριασμό των Αμερικανών, ρίχνοντας έτσι τους Ρώσους στην αγκαλιά των Τούρκων, ίσως αποδειχθεί στο μέλλον σημαντικότερη ημερομηνία ακόμη και από αυτό το Καστελόριζο.
Πιθανότατα πρόκειται για την πιο μαύρη ημέρα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και του αγώνα του ελληνικού λαού για εθνική ανεξαρτησία. Σήμερα, 13 ολόκληρα χρόνια μετά, πληρώνουμε τα επίχειρα αυτής της απόφασης στο Αιγαίο, στην Κύπρο, στα Βαλκάνια, στον Καύκασο. Και ξέρουμε πολύ καλά ποιοι φταίνε γι’ αυτό. Πάντως, όχι όσα συνέβησαν χθες στην Ουκρανία…
