Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας διανύουν τη χειρότερη περίοδό τους. Η οριστική αποπομπή από το πρόγραμμα των F-35 και το ζήτημα της Γενοκτονίας των Αρμενίων τις έχουν ήδη δυναμιτίσει αρκετά. Το «κερασάκι» θα είναι η εξέλιξη της υπόθεσης Halkbank, που αγγίζει προσωπικά τον Τούρκο πρόεδρο, ο οποίος δεν μπορεί να καταλάβει ότι στις ΗΠΑ ανάλογες έρευνες δεν σταματούν με ένα τηλεφώνημα από τον Λευκό Οίκο. Αν γινόταν θα το είχε δοκιμάσει, για λογαριασμό του Τούρκου προέδρου, ο Τραμπ.
Η δυσπιστία απέναντι στην Τουρκία, αλλά και προσωπικά στον Ερντογάν, έχει βαθύνει πολύ στην Ουάσιγκτον. Αξιωματούχοι και αναλυτές που ήταν φανατικοί υποστηρικτές του δόγματος «να μη χάσουμε ποτέ την Τουρκία» είτε έχουν αλλάξει γνώμη είτε δεν δίνουν καμία μάχη υπέρ των συμφερόντων της Αγκυρας.
Το Κογκρέσο έχει χαθεί εδώ και μερικά χρόνια. Το φιλοϊσραηλινό λόμπι, το οποίο στήριζε επί δεκαετίες την Τουρκία, έχει αλλάξει στάση λόγω των άγαρμπων κινήσεων του Ερντογάν απέναντι στο Ισραήλ. Η γραφειοκρατία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ επιμένει στην ανάγκη διατήρησης καλών σχέσεων με την Αγκυρα και δεν θέλει να «τη χαρίσει στη Μόσχα». Στην πράξη, όμως, θεωρεί πολλές από τις κινήσεις της Τουρκίας πίσω από τις «κουρτίνες» αδικαιολόγητα εχθρικές, είτε αφορούν τη Χαμάς και τη Μουσουλμανική Αδελφότητα είτε άλλα θέματα. Κορυφαία στελέχη της κυβέρνησης Μπάιντεν δίνουν τεράστια έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα, γεγονός που δεν καταπίνει εύκολα ο Τούρκος ηγέτης.
Με άλλα λόγια, η Τουρκία έχει χάσει τους βασικούς φίλους της στις ΗΠΑ. Ακόμη και το Πεντάγωνο, που ήταν πάντοτε το τελευταίο και ισχυρό ανάχωμα στην υπεράσπιση των τουρκικών θέσεων, έχει διχαστεί.
Αυτό δεν σημαίνει πως η Ουάσιγκτον θα ξεγράψει την Τουρκία. Κάποιοι αναλυτές ποντάρουν στην αναζωογόνηση της σχέσης μετά το τέλος της «εποχής Ερντογάν». Ισως και η κυβέρνηση Μπάιντεν να αποβλέπει σε μία τέτοια έκβαση.
Για τα ελληνικά συμφέροντα, ο «πάγος» ανάμεσα σε Ουάσιγκτον και Αγκυρα εγκυμονεί ευκαιρίες και ρίσκα. Μια Τουρκία εντελώς αποκομμένη από τις ΗΠΑ δεν θα έχει κανένα «χαλινάρι» εάν συμβεί κάτι στο Αιγαίο. Από την άλλη, η Ελλάδα μπορεί να αναλάβει νέους ρόλους και να διεκδικήσει κάποιου τύπου άτυπες ή πρακτικές εγγυήσεις ασφαλείας.
Θα πρέπει, ωστόσο, να θυμόμαστε ότι η Ουάσιγκτον δύσκολα θα «ξεπεράσει» κάποιες κόκκινες γραμμές στη στρατηγική συνεργασία με την Ελλάδα ενόσω η σχέση με την Τουρκία θα βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.
