Γράφει ο Ζαχαριάς Ζούπης
Τα πρόσφατα συλλαλητήρια για τα Τέμπη τροποποίησαν σημαντικά την περιρρέουσα ατμόσφαιρα στην κοινωνία, το πολιτικό κλίμα, την πολιτική ατζέντα. Άγγιξαν ασφαλώς και τους πολιτικούς συσχετισμούς λίγες μέρες μετά την ολοκλήρωση των πρώτων δημοσκοπήσεων του νέου έτους που δημοσιοποιήθηκαν στο διάστημα 4/1- 23/1.
Όλα αυτά ήταν αναπόφευκτα αφού τα συλλαλητήρια αυτά είχαν όλα τα στοιχεία μιας αυθεντικής έκφρασης μιας κοινωνίας που ζητάει διαφάνεια, αλήθειες και απαντήσεις, δικαιοσύνη για την τραγωδία των Τεμπών. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Μαζί μ΄αυτό το αίτημα προβάλει και η απαίτηση μιας ριζικής αλλαγής στον τρόπο και τους κανόνες λειτουργίας των σιδηροδρόμων και των ΜΜΜ, του ΟΣΕ και του Κράτους συνολικά, των θεσμών, ανάμεσά τους και της Δικαιοσύνης.
Αξίζει να παρατηρηθεί ότι αυτά ορατές απαιτήσεις από τις πρώτες ώρες μετά το τραγικό δυστύχημα. Τότε, ο Πρωθυπουργός υποσχέθηκε ότι όλα αυτά θα γίνουν πράξη. Έπεισε και σε σύντομο διάστημα επουλώθηκε το τραύμα των δημοσκοπικών απωλειών της τάξης του 3%-4% και συνέχισε μέσα από μια δυναμική πορεία που τον οδήγησε στην εκλογική νίκη με 41%.
Ένα χρόνο μετά, στην πρώτη επέτειο από την τραγωδία, τα αιτήματα αυτά εμφανίστηκαν εκρηκτικά στην επιφάνεια και όλως περιέργως η Κυβέρνηση φαινόταν να ξαφνιάζεται. Με τα συλλαλητήρια κατανοούμε ότι ο χρόνος δεν καταπράυνε τον πόνο (δε θα μπορούσε άλλωστε) και ότι συσσωρεύεται μια οργή και προς την Κυβέρνηση, αλλά και συνολικά προς το Πολιτικό Σύστημα και ιδιαίτερα τις πολιτικές δυνάμεις που κυβέρνησαν τον τόπο (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ).
Αυτό βλέπουμε από τις πρώτες δημοσκοπήσεις που πραγματοποιήθηκαν και δημοσιεύτηκαν μετά τα συλλαλητήρια. Η Ν.Δ φαίνεται να έχει απώλειες της τάξης του 1.5%-1.7%. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί, ότι έχουν «πειραχθεί» περισσότερο τα ποιοτικά στοιχεία (αξιολόγηση κυβερνητικού έργου, αξιολόγηση έργου πρωθυπουργού κ.ά ).
Επανεμφανίστηκε δυναμικά και πάλι ο κανένας και η γκρίζα ζώνη πήγε στο 22%-23%. Αν πριν δύο τρεις εβδομάδες η εκτίμηση που προέκυπτε ήταν ότι η Ν.Δ έχει μπει σε ανοδική πορεία και τα ποιοτικά στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχουν καύσιμα να συνεχίσει, τώρα φαίνεται να είναι ότι η Κυβέρνηση έχοντας τις συγκεκριμένες απώλειες επιστρέφει περίπου στον κύκλο της εκλογικής επίδοσης των Ευρωεκλογών και ότι οι ποιοτικοί δείκτες μπορεί να την τραβήξουν προς τα κάτω, αν δε δείξει αντανακλαστικά και αν δεν πάρει καίριες πρωτοβουλίες.
Μόνο που τώρα οι δυσκολίες θα είναι μεγαλύτερες, αφού έδωσε χρόνο και χώρο να αναπτυχθούν θεωρίες συγκάλυψης και συνωμοσίας κάθε είδους. Δε δίνονταν απαντήσεις, οι περισσότεροι υπουργοί – ακόμα και οι συναρμόδιοι υπουργοί – δε μιλούσαν, δεν αναφέρονταν στα όποια βήματα γίνονταν, υιοθετήθηκαν απόψεις που τώρα αμφισβητούνται και έγινε μια Εξεταστική που δεν υπήρχε καμία λογική εξήγηση γιατί δεν καλέστηκαν όλοι οι μάρτυρες και επομένως εντάθηκε η εικόνα «κάτι θέλουν να κρύψουν». Μόνο που τώρα έχει να αντιμετωπίσει το 81,1% που δεν πιστεύει ότι θέλει να πέσει φως στην υπόθεση των Τεμπών (έρευνα MRB) και το 74.2% που κρίνει ότι η Κυβέρνηση προσπαθεί να συγκαλύψει την υπόθεση (έρευνα GPO).
Επιπλέον, έχει μπροστά της ένα δύσκολο μήνα που θα κυριαρχεί η συζήτηση για τα Τέμπη, με συζήτηση στη Βουλή, νέα συλλαλητήρια, έκδοση πορισμάτων. Γι αυτό αν μέχρι πριν μια εβδομάδα χρειάζονταν αλλαγές , τώρα χρειάζονται ανατροπές. Αν χρειάζονταν εξηγήσεις, τώρα χρειάζονται γρήγορες διαδικασίες για την εκκίνηση της δίκης, ανοίγοντας μέτωπο με όσους – και υπάρχουν δυνάμεις που εργάζονται σ΄αυτή την κατεύθυνση – προσπαθήσουν να οδηγήσουν σε ένα συνεχές τρενάρισμα. Δεν υπάρχει χρόνος για ολιγωρία, λάθη και αλαζονεία.
Αυτό φαίνεται να συνειδητοποίησε ο Πρωθυπουργός και ανέφερε όσα ανέφερε στην πρόσφατη συνέντευξη. Ουσιαστικά παρουσίασε ένα νέο αφήγημα παίρνοντας το παιχνίδι πάνω του. Όλα θα κριθούν ασφαλώς από το αν έπεισε για την ειλικρίνειά του και πριν απ΄όλα από τις πρωτοβουλίες που θα εκπέμπουν μήνυμα ότι θα φέρει τα πάνω, κάτω και ότι κανένας δε θα μείνει στο απυρόβλητο. Σε κάθε περίπτωση η Κυβέρνηση είναι σε ένα κρίσιμο σημείο. Μπορεί να αναπληρώσει τις απώλειες και να προχωρήσει δυναμικά, μπορεί να παρουσιάσει όμως κι άλλη πτώση.
Το περίεργο για πολλούς είναι ότι σ΄αυτή την πολύ δύσκολη στιγμή για την Κυβέρνηση και το ΠΑΣΟΚ πέφτει για τρίτο συνεχή μήνα στις δημοσκοπήσεις και ο ΣΥΡΙΖΑ με τα δόντια κρατιέται σε ένα 7% -8% , αν δεν χάνει και οριακά. Και αυτό ενώ η Κυβέρνηση βρίσκεται σε μια δύσκολη κατάσταση. Ωστόσο, δεν είναι περίεργο. Αναφερόμαστε στα άλλα δύο κόμματα που έχουν κυβερνήσει τη χώρα μεταπολιτευτικά. Έχουν ευθύνες στα μάτια της κοινωνίας για παθογένειες του ΟΣΕ και των Σιδηροδρόμων του Κράτους, των θεσμών και της Δικαιοσύνης.
Κακώς θεωρούν ότι διαθέτουν πολιτική παρθενία. Ο ΣΥΡΙΖΑ διαχειρίστηκε τραγωδίες όπως στο Μάτι και δεν πήρε και τον καλύτερο βαθμό, με τη δίκη να γίνεται έξι ολόκληρα χρόνια μετά, με κανένα πολιτικό να παραιτείται και τους παραπεμφθέντες όλους για πλημμέλημα. Ταυτόχρονα πέραν της καταγγελίας δεν εμφανίζουν κάποιο εναλλακτικό αφήγημα. Ωστόσο, υπάρχει και κάτι που καθιστά την κοινή γνώμη καχύποπτη απέναντί τους, άρα αποδυναμώνει την ισχύ των παρεμβάσεών τους.
Είναι πολύ σημαντικό το εύρημα, ότι το 73.5% θεωρεί ότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης θέλουν να εκμεταλλευτούν πολιτικά την υπόθεση. Δεν είναι τυχαίο αυτό. Ενώ αμέσως μετά τα συλλαλητήρια όλα τα κόμματα εξέδωσαν ανακοινώσεις για το αυθόρμητο και το υπερκομματικό χαρακτήρα τους, οι δυνάμεις αυτές συν η ΝΕΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ εκπέμπουν μια εικόνα ενός συνεχούς διαγκωνισμού ποιος θα καταθέσει πρώτος ερώτηση στη Βουλή ή ποιος θα πάρει πρόταση πρώτος πρόταση μομφής στην Κυβέρνηση. Είναι μια εικόνα που αναδεικνύει άλλα ενδιαφέροντα όπως π.χ είναι η πρωτοκαθεδρία στον χώρο της Κεντροαριστεράς και όχι η αλήθεια, οι απαντήσεις για τα Τέμπη.
Το πρόβλημα είναι ότι όλα αυτά τα στοιχεία δίνουν χώρο και επανεμφανίζουν ισχυρό τον Κανένα, αυξάνουν την γκρίζα ζώνη στο 22%-23% και το άθροισμα των πέραν της Ν.Δ δεξιάς στο 21%-22% και ουσιαστικούς κερδισμένους αυτής της περιόδου τη ΦΩΝΗ ΛΟΓΙΚΗΣ, ΤΗΝ ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, αλλά και με την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ δυνατή. Κερδισμένους δηλαδή τους λεγόμενους αντισυστημικούς, αντισυμβατικούς αν και οι όροι αυτοί δεν τους ταιριάζουν και δεν αποδίδουν με ακρίβεια τι εκφράζουν.
Είναι πάντως πρόβλημα, πως όταν εμφανίζεται μια κρίση ή ένα πρόβλημα οξυμένο, αυτά τα δεδομένα επανεμφανίζονται, αποδεικνύοντας ότι είναι εδώ, με δυνατότητα πιθανά να ενισχυθούν. Σημειωτέον δε, ότι φαίνεται πια από τη μελέτη ανταλλαγής ψήφων μεταξύ των κομμάτων, ότι τμήμα ψηφοφόρων μετακινούνται εύκολα από αριστερόστροφους σε πιο δεξιούς χώρους.
Η επόμενη περίοδος θα είναι κρίσιμη για το θέμα των Τεμπών, τη δοκιμασία των αντανακλαστικών της Κυβέρνησης, αλλά και των κομμάτων που θέλουν να δείξουν ότι μπορεί να είναι κυβερνητικές δυνάμεις. Ειδικά το ΠΑΣΟΚ ας προσέξει. Θυμίζουμε ότι σε ερώτημα που είχε τεθεί σε έρευνες μετά την προηγούμενη πρόταση μομφής κατά της Κυβέρνησης συνέβαινε κάτι που θα έπρεπε να απασχολήσει. Ενώ είχε πάρει την πρωτοβουλία το ΠΑΣΟΚ με τη συνεπικουρία του ΣΥΡΙΖΑ, κερδισμένοι από τη συζήτηση στη Βουλή αναδεικνύονταν οι Κ. Βελόπουλος και Ζωή Κωνσταντοπούλου. Ο περιορισμός σε καταγγελίες βοηθούν πάντα τους original καταγγελιομανείς.
* Ο Ζαχαρίας Ζούπης είναι Διευθυντής Ερευνών της OPINION POLL – Πολιτικός Αναλυτής.
