Γράφει ο Άρης Πορτοσάλτε
Στο διάδρομο ενός σούπερ μάρκετ ο Μπαράκ Ομπάμα ψωνίζει μαζί με τη Ράντι. Ακούει τα προβλήματά της, ακούει για τη ζωή της και τον μισθό της που δεν επαρκεί. Η νεαρή γυναίκα και μητέρα μιας κόρης, την οποία μεγαλώνει μόνη της, του δείχνει την τιμή των δημητριακών, 6,15 δολάρια, άρα για εκείνη είναι ακριβά.
Κι εξηγεί πως η ίδια βγάζει 10 δολάρια την ώρα, άρα ένα κουτί κορν φλέικς μαζί με μερικά γλυκά είναι μία ώρα από τον μισθό της. Η Ράντι είναι νοσηλεύτρια σε μονάδα φροντίδας ενηλίκων με αναπηρία και ο μισθός της φτάνει στα 1.400 δολάρια το μήνα. Άρα, όταν τελειώνει ο μήνας ξεμένεις, της λέει σπρώχνοντας το καρότσι και εκείνη κουνά το κεφάλι της συμφωνώντας.
Είναι ενδιαφέρον πως ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, στρέφεται σε παραγωγές που ψηλαφούν την καθημερινότητα, άγνωστη σε πολλούς πολιτικούς, όπως η σειρά «Working». «Δουλειά: τι κάνουμε όλη μέρα». Συμπαραγωγός είναι η σύζυγος του Μισέλ. Με οικοδεσπότη τον Ομπάμα εξερευνάται το πως είναι οι απλοί άνθρωποι όταν δουλεύουν, πως είναι να σε καλούν στη ζωή τους άνθρωποι τους οποίους δεν θα συναντούσε ποτέ ο πρώην Πρόεδρος. Μια διαδρομή που ξεκινά από την είσοδο του προσωπικού μιας επιχείρησης και ανεβαίνει έως τις διευθυντικές θέσεις.
Το ντοκιμαντέρ με αφηγητή και πρωταγωνιστή τον Ομπάμα ανοίγει με μια παραδοχή του άλλοτε «πλανητάρχη», ο οποίος μας συστήνει τον νεαρό βοηθό του. Καθώς βρισκόταν στο αξίωμα του προέδρου, μας λέει ο ίδιος, αυτό που έμαθε είναι να παραχωρεί τη ζωή του σε εικοσάχρονους βοηθούς, λόγω της εξοικείωσης τους με τις νέες τεχνολογίες.
Φοιτητής, ακόμη, στη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου ο Ομπάμα εντόπισε τυχαία ένα βιβλίο με τον τίτλο Working. Βρήκε ενδιαφέρουσα τη δουλειά του βραβευμένου με Πούλιτζερ Σταντς Τέρκελ, ο οποίος έκανε μια ιστορική καταγραφή για το πως ήταν να δουλεύουν άνθρωποι από κάθε κοινωνικό υπόστρωμα.
Ήταν η πρώτη φορά που κάποιος έκανε τον κόπο να ρωτήσει, απευθείας, απλούς ανθρώπους, τι σημαίνει για αυτούς η δουλειά τους και πώς η εργασία επηρέαζε τη ζωή τους. Ο Τέρκελ είχε πάρει συνεντεύξεις από εκατό εργαζόμενους. Και ο παραγωγός, πλέον, Ομπάμα δανείστηκε την ιδέα του Working και την ενέταξε στο σήμερα, οργανώνοντας συζητήσεις με ανθρώπους σημαντικών για τον ίδιο επαγγελμάτων, όπως της κατ΄οίκον φροντίδας, τεχνολογίας, φιλοξενίας (hospitality) και της παροχής υπηρεσιών.
Με τη σημείωση ότι το 60% των εργαζομένων στις ΗΠΑ απασχολείται σε δουλειές χαμηλής εξειδίκευσης, ο Ομπάμα λέει τα αυτονόητα. Πάντα υπάρχει κάποιος στην κορυφή και κάποιος στον πάτο, αυτό ισχύει ιδιαίτερα στον καπιταλισμό, ας μην προσποιούμαστε.
Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει είναι ότι όσο οι πολιτικές διαμορφώνουν την κοινωνία, «εμείς, λέει ο Ομπάμα, αποφασίζουμε πως θα είναι η ζωή για τους εργαζόμενους, μπορούμε να κάνουμε τις δουλειές καλύτερες ή χειρότερες. Να δώσουμε στους εργαζόμενους περισσότερη αξιοπρέπεια ή λιγότερη, αυτές είναι επιλογές.»
Η αφήγηση του Ομπάμα ξεκινά από τη δεκαετία του ‘70, που σηματοδότησε μια νέα εποχή αυτοματισμού, διεθνούς ανταγωνισμού και παγκοσμιοποιημένης βιομηχανικής παραγωγής. Αυτές οι τεράστιες δυνάμεις επηρέασαν τις ζωές όλων, όταν μια νέα εταιρική κουλτούρα, μια νέα εμμονή στο κέρδος μέσω του χρηματιστηρίου εδραιωνόταν.
Πενήντα χρόνια μετά «είμαστε σε μια άλλη φάση εκρηκτικών αλλαγών», σημειώνει στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα σειρά που προβάλλεται στο Netflix. Τεχνητή νοημοσύνη, εργασία εξ αποστάσεως, ραγδαία αυξανόμενη ανισότητα, είναι δύσκολο να κατανοήσουμε το που βρισκόμαστε και προς τα που πάμε.
Ο Ομπάμα αναζητώντας το νόημα της δουλειάς και το πόσο έχει αλλάξει αυτό, ανακαλεί στη μνήμη του το σκεπτικό στο οποίο συμφωνούσαν η μητέρα του και η πεθερά του. Το «δεν πάω να δουλέψω για να νιώσω καλά ή να βρω κάποιο νόημα. Πάω να βγάλω το ψωμί μου», είναι πια ξεπερασμένο.
Οι νέοι, αλλά κι όλοι οι άλλοι, πρέπει να νιώθουν γεμάτοι με τη δουλειά τους. Δεν αρκεί να βγαίνει το ψωμί.
Ικανοποιητικός μισθός, καλές συνθήκες, όμως και σεβασμός μαζί με την πεποίθηση ότι κάθε εργαζόμενος είναι σημαντικός.
Ο Ομπάμα με τη Ράντι συνεχίζουν, όπως τους βλέπουμε, τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ. Τη ρωτά για τις προσδοκίες της. «Θέλω να είμαι σπίτι στη βεράντα μου, στην κουνιστή καρέκλα μου, να έχω γεμάτο το ψυγείο, πληρωμένους λογαριασμούς και το παιδί μου υγιές. Είναι η γαλήνη μου» λέει η γυναίκα και τον ρωτά, ποια είναι η δική του γαλήνη.
Η απάντηση του παρουσιαστή Ομπάμα, θα μπορούσε να είναι η απάντηση οποιοδήποτε ανθρώπου. Δεν απέχει από όσα πιστεύει η Ράντι. Την ίδια γαλήνη αναζητά κι ο πρώην Πρόεδρος. Η γαλήνη την οποία μοιράζεται σαν σκέψη όλη η οικουμένη. Μόνο που δεν είναι δεδομένη για τους περισσότερους στον κόσμο.
«Νιώθω πολύ καλά. Πέτυχα πολλούς στόχους μου, εξασφάλισα τα παιδιά μου, έχουμε ωραίο σπίτι με βεράντα, αλλά δεν έχει να κάνει μόνο με μένα. Ανησυχώ για την επόμενη γενιά. Αυτή είναι η απάντησή μου».
Να, μια μεγάλη πρόκληση για έναν πολιτικό ηγέτη. Πώς θα κάνει να μην ανησυχούν για την επόμενη γενιά οι απλοί άνθρωποι…
