Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης πρέπει πάντοτε να έχουν στο μυαλό τους δύο βασικές αρχές: ότι δεν είναι εκεί για πάντα και πως οι πράξεις τους δεν καθορίζουν μόνο την προσωπική τους τύχη, αλλά και την τύχη της χώρας. Βρεθήκαμε σε ένα ακόμη κρίσιμο σταυροδρόμι. Σε μια χώρα χωρίς σοβαρούς μηχανισμούς και δικλίδες ασφαλείας, κάποιοι χειρίστηκαν πολύ λεπτά και κρίσιμα ζητήματα με αντιθεσμική χαλαρότητα, εμμονές και «μακροβούτια» σε θολά νερά. Το τρελό της ιστορίας ήταν ότι (α) αυτό δεν χρειαζόταν και (β) ακύρωσε την πραγματικά εξαιρετική ικανότητα χειρισμού ταυτόχρονα πολλών και περίπλοκων κρίσεων.
Εδώ είμαστε, όμως, τώρα. Τα σενάρια για τις μελλοντικές εξελίξεις δεν είναι ρόδινα. Ας πούμε ότι ξεπερνάμε τον κίνδυνο ενός μεγάλου, ατέλειωτου τσίρκου, όπου η χώρα θα βιώσει τον κατήφορο ενός ξεκατινιάσματος χωρίς προηγούμενο. Πολιτικά η χώρα έχει μπροστά της μια απλή αναλογική και το σενάριο μη αυτοδυναμίας της Ν.Δ., χωρίς όμως να υπάρχει και πιθανότητα σχηματισμού κυβέρνησης με το ΚΙΝΑΛ. Από εκεί και πέρα, η πολιτική φαντασία του καθενός πλάθει σενάρια. Κανένα δεν μοιάζει ιδιαίτερα ελκυστικό.
Ο πρωθυπουργός δεν μπορεί να γίνει… Κλίντον, να πει μια συναισθηματικά φορτισμένη συγγνώμη και να πάει παρακάτω. Το προφίλ του κτίστηκε πάνω στο μοντέλο μιας πολύ συγκεντρωτικής, τεχνοκρατικής διαχείρισης. Οχι σε ένα συναισθηματικό – επικοινωνιακό δέσιμο με τον μέσο ψηφοφόρο.
Προφανώς έρχεται τώρα η ώρα των αποφάσεων, που μόνον ο ίδιος μπορεί να πάρει, αφού ακούσει όσους θα είναι γύρω του τις επόμενες ημέρες. Οι άμεσες εκλογές είναι μια λύση. Τα επιχειρήματα υπέρ και κατά πολλά. Η λύση που μάλλον θα προκρίνει, με βάση προηγούμενες αποφάσεις, είναι να εξαντλήσει την τετραετία. Ενα είναι όμως σαφές, ότι ούτε στη μία ούτε στην άλλη περίπτωση μπορεί να ακολουθήσει η ρουτίνα. Δεν μπορεί να είναι, όπως θα έλεγαν οι Αγγλοσάξονες, business as usual.
Θα χρειαστούν γενναίες και δύσκολες αποφάσεις, χειρισμοί που θα απαιτήσουν μεγάλη συναισθηματική αυτοπειθαρχία. Δεν είναι ώρα για κόλακες ενός ευρύτερου περιβάλλοντος που μπορούν εύκολα να σε συνοδεύσουν με τραγούδια στην καταστροφή, ούτε για όσους έχουν ψυχή καρδερίνας και αντί να μπαίνουν στη φωτιά, βγαίνουν στο παράθυρο και φωνάζουν «δεν την έβαλα εγώ».
Οι στιγμές είναι δύσκολες και ενδεχομένως ιστορικές. Και πολύ μοναχικές για όποιον πρέπει να βάλει στο τραπέζι την υστεροφημία, την επιβίωση, την αυτοκριτική, το δημιουργικό του μυαλό και επίσης να βάλει στην άκρη παλιότερες συνήθειες και συμπεριφορές. Ετσι, όμως, είναι αυτές οι στιγμές, από τη φύση τους.
Και όσο τα γράφω αυτά, μου έρχεται πάντοτε στο μυαλό ένα τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Αγκυρα το καλοκαίρι του 1974, που περιέγραφε πόσο χαιρόταν ο τότε Τούρκος πρωθυπουργός, που «Ελληνες τσακώνονταν με Ελληνες» και η Ελλάδα ήταν ένα μπάχαλο. Εχει σημασία πώς σε βλέπουν οι αντίπαλοί σου, τι μοιάζει με ευκαιρία στα δικά τους μάτια…
