Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν πάνε πουθενά. Μπορεί ο πρωθυπουργός να ανέλαβε την εξουσία πιστεύοντας ότι μπορεί να υπάρξει πρόοδος, σήμερα όμως το αδιέξοδο είναι εμφανές και δεν φαίνεται κανένα φως στην άκρη του τούνελ. Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρος έχουν μπει σε προεκλογική τροχιά. Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι καμία κυβέρνηση δεν αντέχει να ξοδέψει πολιτικό κεφάλαιο ενόψει εκλογών, ακόμη κι αν εμφανιζόταν πεδίο συνεννόησης, που σήμερα δεν διαφαίνεται.
Οι διερευνητικές συνομιλίες συνεχίζονται, χωρίς κανείς να περιμένει κάτι να προκύψει. Ουσιαστική όμως επικοινωνία ανάμεσα στην Αθήνα και την Αγκυρα δεν μοιάζει να υπάρχει.
Εχουμε, μάλιστα, μπει σε έναν φαύλο κύκλο δηλώσεων και αντιδηλώσεων, ο οποίος αυτοτροφοδοτείται συνεχώς και ασφαλώς δίνει τροφή και στα μέσα ενημέρωσης να συντηρούν το θέμα στην επικαιρότητα.
Ετσι όπως είναι τα πράγματα, το καλύτερο που μπορεί να περιμένει κανείς είναι η συνεχής διαχείριση κρίσεων με στόχο την αποφυγή της κλιμάκωσης ή ενός ατυχήματος. Καθώς η πολιτική πίεση θα αυξάνεται στις δύο όχθες του Αιγαίου, θα ενισχύονται και οι πιέσεις για πιο σκληρές δηλώσεις ή ενέργειες. Οταν, άλλωστε, οι πολιτικοί μπαίνουν στην προεκλογική κονίστρα, λειτουργούν περισσότερο σαν… πολιτικοί παρά σαν παίκτες σε σύνθετη γεωπολιτική σκακιέρα. Ο Ερντογάν στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι πραγματικά εξαιρετικά πιεσμένος. Για αυτόν, δεν είναι θέμα απλώς να χάσει τις επόμενες εκλογές, γιατί στρατηγική «εξόδου» δεν έχει. Θα δοκιμάσει ό,τι μπορεί για να διασωθεί.
Προφανώς κάπου το πάει σε σχέση με την Ελλάδα. Κλιμακώνει το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης και, για πρώτη φορά, το συνδέει με την ελληνική κυριαρχία των νησιών. Και για πρώτη φορά μετά έναν αιώνα ανοίγει πολύ καθαρά θέμα για τη συνθήκη της Λωζάννης. Είναι δύσκολο να μαντέψουμε το επόμενο βήμα της Τουρκίας. Θα απευθυνθεί σε όσους τη συνυπέγραψαν, θα προσφύγει στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ζητώντας «ασφαλιστικά μέτρα» κατά της Ελλάδος ή θα αμφισβητήσει εμπράκτως το δικαίωμά της να ανεφοδιάζει και να μεταφέρει στρατεύματα σε κάποια νησιά; Η πρόβλεψη δεν είναι εύκολη γιατί τις αποφάσεις, στην πράξη, θα πάρει ένας άνθρωπος.
Τι μπορεί να κάνει η Αθήνα; Να συνεχίσει να ενισχύει την αποτρεπτική της ισχύ, όπως το κάνει ήδη. Να ρίξει τους τόνους στις συνεχείς δηλώσεις αρμοδίων και αναρμοδίων υπουργών κ.ά., οι οποίες μπορεί να φέρνουν μερικούς σταυρούς προτίμησης, αλλά δεν βοηθούν σε τίποτα άλλο. Το αντίθετο. Και να φροντίσει για την ενημέρωση των διεθνών κέντρων ισχύος για τις ελληνικές θέσεις όσο είναι καιρός. Σιωπηλή αποφασιστικότητα μέσα, αποτελεσματικός διπλωματικός οργασμός έξω πρέπει να είναι ο στόχος τις επόμενες εβδομάδες.
