Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Η χώρα έχει να επιλέξει ανάμεσα σε δύο συστήματα διοίκησης, ειδικά σε στιγμές κρίσης: το ευρωπαϊκό και το τριτοκοσμικό. Στο τριτοκοσμικό, πρωτεύοντα ρόλο παίζουν οι προσωπικότητες. Ο υπουργός, ή και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, πρέπει να τηλεφωνήσει στον τελευταίο αρμόδιο υπάλληλο για να βεβαιωθεί ότι κάτι θα γίνει, να ρίξει μερικές βρισιές στους υφισταμένους του και να κάνει τον σταυρό του ότι όλα θα πάνε καλά. Αλλιώς οι υπουργοί και οι υπηρεσιακοί παράγοντες δεν μιλάνε μεταξύ τους, οι περιφερειάρχες και οι βοηθοί τους δεν σηκώνουν τα τηλέφωνα και όλοι τρέχουν σαν τρομαγμένα ακέφαλα κοτόπουλα. Η νομοτελειακή κατάληξη είναι ένα φιάσκο ή, ακόμη χειρότερα, μια τραγωδία. Οταν ακολουθείς αυτό το μοντέλο, η λύση είναι συνήθως ένας τσαμπουκάς πολιτικός που κυνηγάει την τελευταία λεπτομέρεια, ανακρίνει τους υπηρεσιακούς παράγοντες και κάνει τη δουλειά που θα έκανε σε μιαν άλλη χώρα ένας τμηματάρχης.
Το άλλο μοντέλο βασίζεται σε μια ραχοκοκαλιά κρατικών λειτουργών που δεν αλλάζουν κάθε φορά που αλλάζει η κυβέρνηση. Απαιτεί οι πολιτικοί να κτίζουν μηχανισμούς και να επιλέγουν για επικεφαλής της Τροχαίας όχι αυτόν που θα σβήνει κλήσεις με την πρώτη ενόχληση, αλλά αυτόν που θα κάνει τη δουλειά του όπως πρέπει. Απαιτεί επαγγελματισμό, πειθαρχία, συνεχείς εκπαιδεύσεις και μετεκπαιδεύσεις, αξιολόγηση, ασκήσεις επί χάρτου και στο πεδίο. Θέλει να ξεριζώσεις την άρρωστη νοοτροπία μιας ΔΕΚΟ από τις ζωτικές υπηρεσίες του κράτους.
Τα κόμματα έκαναν εγκλήματα, δυστυχώς, πολλές δεκαετίες. Εφτιαξαν ένα κράτος στα μέτρα τους και μόνο. Θέλει γκρέμισμα και ξανακτίσιμο ο σκληρός πυρήνας του κράτους. Κανείς όμως δεν τολμάει. Πάει κάποιος να αλλάξει ριζικά την Πυροσβεστική και τον αποτρέπουν οι σύμβουλοί του: «Μην τολμήσεις, θα καεί όλη η Ελλάδα αν φύγουν αυτοί». Δεν το κάνει και καίγεται η Ελλάδα.
Προς το παρόν, παίζουμε τις κουμπάρες και αυτοί που θα έπρεπε να πιάσουν τον ταύρο από τα κέρατα βουλιάζουν στο γλυκό όσο και άρρωστο τέλμα του κουτσομπολιού και των χτυπημάτων κάτω από τη μέση προς κάθε κατεύθυνση. Προφανώς και δεν πιστεύω ότι μπορούμε να αλλάξουμε σε μία ημέρα. Ακόμη και αν το πάρουμε απόφαση να αλλάξουμε, θα περάσουμε μια μακρά περίοδο που θα είναι υβριδική, λίγο ευρωπαϊκή, λίγο τριτοκοσμική, λίγο με προσωπικό τσαμπουκά, λίγο με ενίσχυση των μηχανισμών και ανάδειξη των άξιων. Ας γίνει κάτι, όμως, πέρα από κραυγές, συναισθηματισμούς και κοκορομαχίες πολιτικών.
Γιατί είναι βέβαιο ότι όσο δεν μαθαίνουμε από τα λάθη μας, τόσο πιο μεγάλο θα είναι το κόστος της επόμενης κρίσης. Και καλά να είναι ένας ακόμη πρωτόγνωρος χιονιάς…
