Του Μάνου Οικονομίδη
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Αξία”, το Σάββατο 24 Ιουλίου 2021
Η εποχή της αχαλίνωτης παγκοσμιοποίησης, που ανατροφοδοτείται τις τελευταίες δεκαετίες στον πλανήτη, χάρη στα υπερβατικά επιτεύγματα της τεχνολογίας, και τη γενναιόδωρη πρόσβαση σε πηγές πληροφόρησης και ενημέρωσης, ήρθε να επιβεβαιώσει την… ιστορική υποψία ότι οι κοινωνίες προχωρούν με σταθερές παραμέτρους.
Με βάσεις αφετηρίας, θεμέλια συνοχής και συνεκτικότητας, που μετατρέπουν το παρόν σε ζωογόνο δύναμη για το μέλλον, εμπλουτισμένη με τις διδαχές του παρελθόντος, στις θετικές αλλά και άβολες εκδοχές τους.
Η Δημοκρατία φυσικά. Το αρτιότερο των πολιτευμάτων που επινόησε η ανθρώπινη φύση, έστω, για τους περισσότερο απαισιόδοξους και απογοητευμένους εκείνο με τις λιγότερες και ποιοτικά ανώδυνες «ατέλειες». Μια συνειδησιακή συνθήκη συναντίληψης για το κοινό μέλλον, την κοινή επιβίωση, την κοινή ευημερία. Με αρχές και αξίες, με σεβασμό και αξιοπρέπεια, με ήθος και συναίσθηση της έννοιας της ευθύνης, ατομικής και συλλογικής.
Ο πολίτης ως σημείο αναφοράς της κοινωνικής εξέλιξης. Έτσι όπως τον εμπνεύστηκαν στην Αρχαία Αθήνα, έτσι όπως τον μετεξέλιξαν οι διδαχές συνειδησιακών επαναστάσεων, όπως το Κίνημα του Διαφωτισμού, έτσι όπως τον κατέγραψαν στα θεσμικά κείμενά τους, οι «πατέρες» του αμερικανικού έθνους και της Ενωμένης Ευρώπης.
Μια χώρα, η Ελλάδα. Η δική μας πατρίδα. Με εκκωφαντικό αποτύπωμα στη διαδρομή της ανθρωπότητας. Το μαιευτήριο της Δημοκρατίας, με την ιστορική υποχρέωση που μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά, να την προασπίζουμε, να τη φροντίζουμε, να την επικαιροποιούμε.
Τέτοιες επετειακές μέρες, η μνήμη ταξιδεύει στο μακρινό 1974. Πολύ μακρινό για τη σημερινή γενιά των σαραντάρηδων, ακόμη πιο μακρινό για τις γενιές που ακολουθούν. Τότε που, μετά την εθνική τραγωδία του ακρωτηριασμού της Κύπρου, η χούντα των συνταγματαρχών κατέρρευσε, και μαζί με τον Κωνσταντίνο Καραμαλή επέστρεφε το φως. Στην «προηγούμενη Ελλάδα».
Η υπεράσπιση της Δημοκρατίας, με τις αναπόφευκτες ατέλειές της. Συνειδησιακά και με πάθος. Χωρίς υποσημειώσεις. Χωρίς δεύτερες ερμηνείες, ανάλογα με τη φόρτιση της συγκυρίας.
Οι κοινωνίες των ανθρώπων δεν αντιστάθηκαν ποτέ στον πειρασμό του ψευδο-ελιτισμού και της αδικαιολόγητης αυτό-αποθέωσης. Προτάσσοντας τη σύγκριση με τον διπλανό, έναντι της ανάγκης σύνθεσης και συνένωσης δυνάμεων.
Το σχετικό debate γίνεται ακόμη πιο επίκαιρο σήμερα. Με την πανδημία του κορονοϊού να έχει απαλλοτριώσει το άλλοτε αυτονόητο κεκτημένο της κανονικότητας, όπως τουλάχιστον είχε εκπαιδεύσει σε αυτήν ο καθένας μας τον εαυτό του. Με την έννοια του ενεργού και υπεύθυνου πολίτη, να έχει επανέλθει στο προσκήνιο. Με τη συνειδητοποίηση της αναγκαιότητας ατομικής ευθύνης να κερδίζει ζωτικό χώρο στις διαδρομές του μυαλού.
Η υπεράσπιση της Δημοκρατίας προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, να μην χάσουμε την πίστη μας στην αξία κάθε ανθρώπου. Στη δυνατότητά του να συνεισφέρει στην κοινή πρόοδο, εφόσον διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες. Όταν χάσουμε αυτή την ελπίδα, θα γίνουμε όλοι χειρότεροι. Και η Δημοκρατία δεν θα είναι επιεικής μαζί μας. Ούτε φυσικά η Ιστορία…
