Ο Υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας εκφώνησε ομιλία στο Φόρουμ των Δελφών.
Ακολουθεί το κείμενο της ομιλίας του Βασίλη Κικίλια:
Κυρίες και κύριοι,
Ο ιστορικός του μέλλοντος θα αναφέρεται στο 2020 ως τη χρονιά της μεγάλης ανατροπής και όχι της μεγάλης πανδημίας. Θα μιλά για τη χρονιά-ορόσημο με τη ριζική μετεξέλιξη των συστημάτων Υγείας τόσο σε εθνικό όσο και σε υπερεθνικό επίπεδο καθώς βεβαιότητες σαρώθηκαν, μοντέλα πρόβλεψης καταρρίφθηκαν, εθνικά συστήματα Υγείας κατέρρευσαν, εκατομμύρια ψυχές χάθηκαν και δεκάδες εκατομμύρια νόσησαν, ενώ ολόκληρος ο πλανήτης επιβράδυνε και αποσυντονίστηκε οικονομικά και κοινωνικά.
Κυρίες και κύριοι,
Εκείνο το παλιό ρητό των γονιών μας «Υγεία πάνω απ’ όλα» απέκτησε ξαφνικά εντελώς διαφορετικό ειδικό βάρος.
Έγινε ένα κυριολεκτικό και καθολικό αξίωμα καθώς ένας κορονοϊός, ο SARS-CoV-2 ανέτρεψε τις ζωές όλων μας σε όλο τον πλανήτη.
Είμαι βέβαιος ότι με τη λήξη του συναγερμού και τη σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα, με αυτά πλέον τα δεδομένα, Κυβερνήσεις, διεθνείς Οργανισμοί, υπερεθνικές δομές, επιστημονική κοινότητα και θεσμοί θα επανεξετάσουμε αν όχι από μηδενική αλλά από βάση εκκίνησης, σχέδια που θα περιλαμβάνουν τέτοιου είδους κρίσεις, Υγειονομικές κρίσεις της τεράστιας κλίμακας που αυτή τη στιγμή βιώνουμε.
Και είμαι βέβαιος ότι όλοι όσοι διαχειριστήκαμε από θέσεις ευθύνης την πανδημία, επιστήμονες, ερευνητές, πολιτικοί, δημόσιοι λειτουργοί κ.α., θα εισφέρουμε ο καθένας από τη δική του πλευρά, πολλά και σημαντικά στοιχεία από την εμπειρία που αποκομίσαμε μέχρι τώρα και συνεχίζουμε, καθώς οι τίτλοι τέλους δεν έχουν ακόμη γραφτεί.
Από τη δική μου πλευρά μιλώντας για την Ελλάδα και το πώς εμείς αντιμετωπίζουμε από τις αρχές του 2020 την πανδημία, τρία σημεία έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα και ενδιαφέρον, θα έλεγα, για περαιτέρω ανάλυση και συμπερίληψη των συμπερασμάτων.
Πρώτον, ότι το Ε.Σ.Υ. μετά από μια δεκαετή οικονομική κρίση, βαθιά ύφεση και μέτρα λιτότητας ήταν από κάθε άποψη ένα αδύναμο Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Υποδομές, τόσο κτιριακά όσο και σε εξοπλισμό σύγχρονων μηχανημάτων, όπως και ανθρώπινο δυναμικό ως προς την επάρκεια του αριθμού ιατρών και κυρίως νοσηλευτών, υπολείπονταν του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Αυτό το Σύστημα Υγείας, ενισχύθηκε όσο ποτέ άλλοτε και ενάντια σε κάθε πρόβλεψη, επέδειξε εξαιρετική αντοχή, πολύ μεγαλύτερη από κραταιά συστήματα Υγείας άλλων χωρών.
Δεύτερον, ότι η ελληνική κοινωνία επέδειξε μια αξιοσημείωτη ωριμότητα και αντοχή όλους αυτούς τους μήνες, από την αρχή της πανδημίας έως και σήμερα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, ενώ λειτούργησαν εντυπωσιακά κατά τη γνώμη μου και η κοινωνική συνείδηση και η αλληλεγγύη των γενεών.
Τρίτον, το μάχιμο ανθρώπινο δυναμικό: Οι γιατροί οι νοσηλευτές τα πληρώματα του ΕΚΑΒ, οι καθαρίστριες, οι τραπεζοκόμοι το διοικητικό προσωπικό όλων των Νοσοκομείων που ορίστηκαν στην αρχή ως Νοσοκομεία αναφοράς COVID, αλλά και όλοι όσοι προσέφεραν στα άλλα Νοσοκομεία μας που πιέστηκαν ασφυκτικά σε αυτή τη μάχη, πολέμησαν και πολεμούν όχι σαν ήρωες αλλά σαν Έλληνες, για να θυμηθούμε την φερόμενη ως φράση του Ουίνστον Τσώρτσιλ.
Πιο αναλυτικά, θα ανέφερα τέσσερα σημαντικά στοιχεία που καθόρισαν την έκβαση της πανδημίας στην Ελλάδα
1) Η Ελλάδα πήρε αυστηρά περιοριστικά μέτρα – lock down – την Άνοιξη του 2020, συνυπολογίζοντας πέραν των άλλων, την ευαλωτότητα του Ε.Σ.Υ. και την ανάγκη να κερδηθεί χρόνος για την άμεση ενίσχυση του.
Δεν δίστασε, δεν παλινδρόμησε, δεν υπολόγισε το κόστος, πολιτικό και οικονομικό, από το lock down, ενώ εξέπεμψε τα σωστά μηνύματα προς την ελληνική κοινωνία.
2) Εξ’ αρχής ως Κυβέρνηση δημιουργήσαμε μια task force Λοιμωξιολόγων- Επιδημιολόγων και λοιπών επιστημόνων. Μια Επιτροπή η οποία μας κατηύθυνε και συνεχίζει να μας κατευθύνει στις αποφάσεις και τις ενέργειες μας.
Εμπιστευτήκαμε ως πολιτική ηγεσία τους ειδικούς και οι Έλληνες πολίτες καθημερινά ενημερώνονταν υπεύθυνα από τον Καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα, γεγονός που βοήθησε εξαιρετικά στη συμμόρφωση και την τήρηση των κανόνων. Την ίδια στρατηγική, να θυμίσω, ακολουθούμε και στο θέμα των εμβολιασμών.
3) Σε χρόνο ρεκόρ και με την σημαντική στήριξη ιδιωτικών δωρεών, οι 557 κλίνες ΜΕΘ ξεπέρασαν τις 1.000 και σήμερα πλέον τις 1.500.
Προσελήφθησαν 10.000 άτομα ως επικουρικό προσωπικό, εκ των οποίων οι 4.000 νοσηλευτές θα γίνουν αορίστου χρόνου και θα παραμείνουν στο Ε.Σ.Υ..
Δημιουργήθηκαν με χρηματοδότηση από τα ευρωπαϊκά προγράμματα ΕΣΠΑ 2014-2020 500 κινητές ομάδες υγείας ειδικού σκοπού, οι ΚΟΜΥ, οι οποίες ξεκίνησαν και συνεχίζουν τα τεστς πανελλαδικά, όταν ακόμη δεν υπήρχαν ούτε rapid tests, ούτε φυσικά self tests. Τα στοιχεία περνούν σε ειδικό λογισμικό του ΕΟΔΥ, το ΕΟΔΥ app και διασυνδέονται με το Εθνικό Μητρώο COVID.
4) Τέλος, η Κυβέρνηση Μητσοτάκη στήριξε θα έλεγα με πρωτοφανή ως προς την συνέπεια και την αποτελεσματικότητά τους μέτρα, όσους επλήγησαν οικονομικά από την πανδημία.
Επιχειρήσεις, εργαζόμενοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, ιδιοκτήτες ακινήτων κ.α., στηρίχθηκαν από το Κράτος στο μέτρο του δυνατού, γεγονός που επίσης έπαιξε και παίζει σημαντικότατο ρόλο στην κοινωνική συνοχή εν καιρώ πανδημίας.
Με άλλα λόγια, κυρίες και κύριοι,
Είναι πολυπαραγοντική η εξήγηση του πώς μια χώρα σαν την Ελλάδα στάθηκε όρθια, παρότι με βαριές απώλειες στο τρίτο κύμα. Δεν το παραγνωρίζω αυτό και οι σκέψεις μου πάντα είναι σ’ αυτούς που έφυγαν, σ’ αυτούς που χάσαμε στην πανδημία.
Όμως ήταν μια πολύ δύσκολη μάχη. Στη διαχείριση κρίσης αυτών των πολλών μηνών, θυμίζω δεν βρίσκαμε ούτε γάντια για τους υγειονομικούς μας, ούτε μάσκες, ούτε αναπνευστήρες, που φοβόμασταν ότι την επόμενη εβδομάδα μπορεί κι εμείς να ακολουθήσουμε την Ιταλία, που ιχνηλατούσαμε τα κρούσματα ένα ένα.
Από τότε λοιπόν έως σήμερα που διαφαίνεται το τέλος της κρίσης με το εμβολιαστικό πρόγραμμα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, μπορώ να πω με μεγάλη βεβαιότητα, ότι οι σωστές αποφάσεις τις κρίσιμες στιγμές ήταν ο κανόνας και οι λανθασμένες οι ελάχιστες εξαιρέσεις.
Και οι σωστές έγκαιρες αποφάσεις πάρθηκαν με στενή και σταθερή συνεργασία επιστημόνων και πολιτικών, ενώ υλοποιήθηκαν αποτελεσματικά από τους δημόσιους λειτουργούς και το προσωπικό, όχι μόνον του Υπουργείου Υγείας που έχει την πρώτη ευθύνη, αλλά και του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και της Πολιτικής Προστασίας, όπως και του Ψηφιακής Διακυβέρνησης που συνεργάστηκαν μαζί μας.
Για ένα Δημόσιο, όπως το Ελληνικό Δημόσιο, αυτή είναι μια πρωτόγνωρη εμπειρία που θα μείνει ως παρακαταθήκη.
Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του εμβολιαστικού προγράμματος ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, καθώς σήμερα λειτουργούν 1.500 εμβολιαστικά κέντρα – 1.200 στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και 300 στους mega-εμβολιαστικούς σταθμούς – με δυνατότητα άνω των 100.000 εμβολιασμών την ημέρα.
Τα ραντεβού προγραμματίζονται και καθορίζονται ηλεκτρονικά στο emvolio.gov.gr, οι πολίτες ειδοποιούνται με e-mail και πολλαπλά sms, στα εμβολιαστικά κέντρα επικρατεί απόλυτη τάξη χωρίς ουρές και ταλαιπωρία, ενώ το προσωπικό, νοσηλευτές και γιατροί, εξυπηρετούν με ομολογουμένως άψογο τρόπο τους πολίτες.
Αυτή, λοιπόν, είναι μια υποδειγματική παρακαταθήκη για το πώς πρέπει να λειτουργεί ένα Κράτος προς τους πολίτες του.
Κυρίες και κύριοι,
Το μεταρρυθμιστικό έργο μας στη Δημόσια Υγεία, ξεκίνησε λίγο πριν την πανδημία, με ορόσημο την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου. Μια συμμαχία ζωής για να προστατεύσουμε τα παιδιά μας και τους παθητικούς καπνιστές.
Οι κομβικές αλλαγές που έχει ανάγκη η τόπος συνεχίστηκαν και μέσα στην πανδημία.
Κωδικοποιώ ορισμένα από αυτά:
Πρώτον, το 5ετές Εθνικό σχέδιο για τη Δημόσια Υγεία το οποίο έχουμε καταρτίσει και έχουμε παρουσιάσει στη Βουλή των Ελλήνων, μαζί μάλιστα με τον Γενικό Διευθυντή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Dr. Hans Kluge, ο οποίος ήταν εδώ για την ίδρυση του γραφείου ΠΟΥ Ευρώπης, με αντικείμενο την ποιότητα της φροντίδας και την ασφάλεια των ασθενών.
Η χρηματοδότηση του σχεδίου θα ξεπεράσει το ένα δισεκατομμύριο ευρώ και θα προέλθει από το Ταμείο Ανάκαμψης, το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, τον τακτικό Προϋπολογισμό, το ΕΣΠΑ και τον Μηχανισμό Επείγουσας Ανταπόκρισης.
Θέλω να υπογραμμίσω ότι μέχρι πρότινος, το 97%-98% της χρηματοδότησης των πολιτικών Υγείας ήταν αποκλειστικά στην περίθαλψη και πολύ μικρό κομμάτι ήταν αυτό για το οποίο υπήρχε η δυνατότητα να δοθεί στη Δημόσια Υγεία.
Τι πετυχαίνουμε με αυτό το Σχέδιο;
Εφαρμόζουμε πολιτικές Δημόσιες Υγείας που έχουν να κάνουν με προσυμπτωματικό έλεγχο, με screening.
Ερχόμαστε να αντιμετωπίσουμε τις βασικές νόσους που προκαλούν επικίνδυνες για τον οργανισμό παθήσεις, όπως οι καρδιοπάθειες, τα νεοπλάσματα, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης.
Όλα αυτά τα οποία προκαλούνται από τον σύγχρονο τρόπο ζωής, την έλλειψη άθλησης, την κακή διατροφή, το κάπνισμα, το αλκοόλ.
Βάζουμε λοιπόν την Πρόληψη στο επίκεντρο.
Και επιπλέον δίνουμε τη δυνατότητα να μη χρειάζεται ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού να φτάσει μετά στα Νοσοκομεία μας για περίθαλψη ασθενειών πολλές φορές και σε προχωρημένο στάδιο και με πολύ μεγάλο ψυχικό, κοινωνικό και οικονομικό κόστος.
Δεύτερον, η μεγάλη μεταρρύθμιση στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας με τα δίκτυα Υγείας.
Τρίτον, η on line διασύνδεση των νοσοκομείων και η δημιουργία ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς. Μαζί με τη μέριμνά μας για κεντρικές προμήθειες, τον Οργανισμό για την ποιότητα Υγείας, με ειδικούς δείκτες που θα βάλουμε ώστε να απολαμβάνουν οι ασθενείς μας ποιοτικές υπηρεσίες υγείας.
Τέταρτον, η ενεργειακή και κτιριακή αναβάθμιση των Νοσοκομείων μας – θυμίζω το πρόγραμμα «Νοσοκομεία 2020» – και βέβαια τη δωρεά των Ελλήνων Εφοπλιστών και άλλων, για την ανακαίνιση χώρων υγιεινής και την τοποθέτηση νέων κλινοσκεπασμάτων.
Πέμπτον, τα κίνητρα προς τους υγειονομικούς για να στελεχώσουν τις πιο απομακρυσμένες δομές υγείας στις άγονες περιοχές της Πατρίδας μας.
Έρχεται νομοσχέδιο που προβλέπει και δίνει λύση σε ένα καίριο, πολύ σημαντικό πρόβλημα δεκαετιών που οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε, στελεχώνοντας μέχρι και την τελευταία δομή υγείας σε κάθε νησί ή παραμεθόρια περιοχή.
Τα έργα αυτά που έχουν δρομολογηθεί, όπως και οι πολιτικές που εδώ και δύο σχεδόν χρόνια υλοποιούνται από το Υπουργείο Υγείας, εκ των οποίων οι 16 μήνες ήταν μήνες πανδημίας.
Από τη συζήτηση για την αυτάρκεια ή επάρκεια σε αναλώσιμα, μηχανήματα, φάρμακα και εμβόλια, μέχρι τα νέα μοντέλα πρόβλεψης σεναρίων κρίσης υγειονομικής μορφής, όλα θα πρέπει να επανεξεταστούν υπό το πρίσμα της εμπειρίας μας. Της οδυνηρής εμπειρίας.
Και είμαστε εδώ για να παρουσιάσουμε μετά την κρίση της πανδημίας, το Εθνικό Σύστημα Υγείας του 21ου αιώνα.
Αυτό κατ’ εμέ το χρέος όλων όσοι μετείχαμε σε αυτή τη μάχη, που θυμίζω ότι δεν έχει τελειώσει και δεν θα τελειώσει μέχρι να δηλωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο το 0 (μηδέν) στην ημερήσια αναφορά νοσηλευομένων σε απλές κλίνες και ΜΕΘ και θανάτων από την CΟVID-19.
Και αυτό το χρέος πρέπει να το εκπληρώσουμε. Και πρέπει να το εκπληρώσουμε συνολικά ως κοινωνία των πολιτών, συνολικά για προηγμένες ή υπό ανάπτυξη χώρες, συνολικά ως χρέος απέναντι στους συνανθρώπους μας.
Σας ευχαριστώ.
