Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή με την Τουρκία. Η Αγκυρα είναι πια απρόβλεπτη, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για τη Ρωσία και τις ΗΠΑ. Ενας λαμβάνει τις αποφάσεις. Και δεν έχει καμία σημασία τι έχει πει πριν ο Τσαβούσογλου ή ο Καλίν, γιατί όλα αλλάζουν μέσα σε λίγες ώρες.
Βάλαμε τα «αυγά» μας στο γερμανικό καλάθι, αλλά αυτό δεν έφερε αποτελέσματα. Το Βερολίνο μας ζητάει «αμοιβαιότητα» στη συνδιαλλαγή με την Τουρκία σαν να θέλει συνεχώς να αποδεικνύει την «αντικειμενικότητά» του. Ο φόβος της επανάληψης του προσφυγικού κύματος του 2015 παραλύει τη Γερμανία και την εμποδίζει να αντιληφθεί ότι στο τέλος της ημέρας ο Ερντογάν δεν καταλαβαίνει από πολλές συζητήσεις.
Ο ρόλος των ΗΠΑ είναι αμφίθυμος. Η Ελλάδα έχει δώσει πολλά ανταλλάγματα τα τελευταία χρόνια στην αμερικανική πλευρά. Και αυτό, σε μια στιγμή που όλη η υπόλοιπη Ευρώπη πάει ολοταχώς προς τη «στρατηγική αυτονομία» από τις ΗΠΑ και θεωρεί ότι –ασχέτως από το αν θα επανεκλεγεί ο Τραμπ– είναι δύσκολο πια να βασιστείς στην Ουάσιγκτον.
Χρειάζεται προσοχή επίσης γιατί η Ελλάδα δεν έχει λόγο να εμπλακεί σε κάποια ψυχροπολεμική αντιπαράθεση των ΗΠΑ με τη Ρωσία ή την Κίνα.
Εχουμε υποχρεώσεις ως μέλη της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, αλλά έως εκεί. Αν επιλέξει η Αθήνα να το κάνει, θα πρέπει να είναι σαφές τι έχει μπει στη «ζυγαριά». Δεν βρισκόμαστε στο 1950 ή στο ’60.
Ενδιαφέρον έχει και πάλι ο ρωσικός παράγων. Η Μόσχα βλέπει με ανησυχία τη συμπεριφορά του Ερντογάν. Η αποστολή ισλαμιστών στο Αζερμπαϊτζάν πάτησε την πιο σαφή κόκκινη γραμμή της. Πρόκειται ασφαλώς για καλό «πελάτη» ως προς τα εξοπλιστικά, αλλά η Ρωσία προβληματίζεται για την Τουρκία και ενίοτε μοιράζεται τον προβληματισμό της με ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Η προσπάθεια για ένα restart με τη Μόσχα χρειάζεται. Ας μην ξεχνάμε και τα βασικά: η Ρωσία είναι μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στο οποίο, σε ένα πολύ κακό σενάριο, η Ελλάδα θα χρειασθεί να προσφύγει. Αλλά και γενικά μην ξεχνάμε το δόγμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, που έλεγε πάντοτε ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν πρέπει ποτέ να βασίζεται σε έναν πυλώνα.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό, θα πρέπει να μαντέψουμε πού το πάει ο Ερντογάν. Αλλά και να κάνουμε δύο πράγματα άμεσα και με σαφήνεια:
• Να βάλουμε κάποια «κόκκινη γραμμή», όπως π.χ. τη μη διεξαγωγή ερευνών σε κατοχυρωμένες περιοχές δυτικά του 28ου παραλλήλου.
• Να είμαστε αμείλικτα ρεαλιστές και ειλικρινείς προς τους συμμάχους μας, είτε αυτοί είναι Αμερικανοί είτε Ισραηλινοί, Εμιρατινοί, Σαουδάραβες και όποιοι άλλοι, για το τι πραγματικά θέλουμε εμείς από αυτούς σε σχέση με την Τουρκία. Το περιμένουν.
