Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Στο υπουργικό συμβούλιο της περασμένης Τρίτης επικράτησε προβληματισμός. Βασική αρχή για τη χάραξη πολιτικής είναι τα δεδομένα.
Το να έχεις δεδομένα. Αλλά η ελληνική κυβέρνηση -και όχι μόνον αυτή- πορεύεται για πρώτη φορά δίχως δεδομένα· και για τον χρόνο που θα διαρκέσει η πανδημία, και για τον χρόνο ανακάλυψης των εμβολίων-αντίμετρων σε αυτήν αλλά και για το βάθος της πληγής που θα αφήσει (με τη μορφή της ύφεσης) στο σώμα της οικονομίας. Όσον αφορά τον ιό αυτόν καθεαυτόν η κυβέρνηση έχει στα χέρια της αναφορές που υποστηρίζουν ότι πιθανόν να έχει «κολλήσει» -χωρίς να έχει νοσήσει όμως- το 15%-20% του πληθυσμού. Ελέχθη αυτό στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου.
Προβληματισμός υπάρχει επίσης διότι για πρώτη φορά μετά την εμφάνιση του ιού στην πατρίδα μας στα θύματα συγκαταλέγονται και υγιείς άνθρωποι μικρότερης ηλικίας. Ο ιός δεν στοχεύει μόνον ευπαθείς. Αν υποθέσουμε ότι η καμπύλη της ίωσης αρχίζει να καταγράφει πτώση τον Μάιο -ουδείς γνωρίζει, επαναλαμβάνουμε-, τότε οι προκλήσεις για την οικονομία θα είναι τεράστιες.
Ύφεση 8%, όπως εκτιμά το υπουργείο Οικονομικών, χωρίς να είναι και σίγουρο, έχουμε να δούμε από την εποχή των Μνημονίων. Και μάλιστα τότε είχαμε ύφεση 7,1% χωρίς lockdown και χωρίς πρόβλημα στον τουρισμό, όπως μου λέει ο καθηγητής Χιόνης. Αλλο πράγμα πάντως μονοψήφια ύφεση και άλλο διψήφια. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ψύχραιμος αλλά και προβληματισμένος.
Άφησε μάλιστα να εκδηλωθεί πίσω από τις γραμμές ο προβληματισμός του στο μήνυμα για την 25η Μαρτίου μιλώντας για τον «δίκαιο επιμερισμό του κόστου προσαρμογής της οικονομίας στη νέα πραγματικότητα». Ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας είναι ανήσυχος επίσης, διότι γνωρίζει ότι η οικονομία θα χρειαστεί σοκ ρευστότητας για να αντέξει, αλλά χωρίς ακριβή δεδομένα δεν γνωρίζει αν αυτό πρέπει να εκδηλωθεί εφάπαξ και εμπροσθοβαρώς ή να κατανεμηθεί μέσα στον χρόνο. Για την ώρα κλίνει προς το δεύτερο σενάριο.
Σε αυτή την άσκηση εθνικής επιβίωσης υπάρχουν θετικά σημάδια, υπάρχουν και αρνητικά. Τα θετικά είναι ότι μέχρι στιγμής ο αριθμός των απωλειών μας είναι χαμηλότερος άλλων ευρωπαϊκών κρατών, διότι παραδόξως ως εθνικό σύνολο λειτουργήσαμε για μια σειρά λόγους συντεταγμένα. Η κυβέρνηση υπήρξε τυχερή διότι εφαρμόζει έτοιμο σχέδιο αντιμετώπισης της πανδημίας, το οποίο βρίσκεται στα συρτάρια της Πολιτείας από το 2005.
Το σχέδιο «Αρτεμις» συντάχθηκε από τον στρατιωτικό ιατρό Πάνο Ευσταθίου όταν ξέσπασε η γρίπη των πτηνών (επί υπουργίας Νικήτα Κακλαμάνη). Δεν θα ήταν όμως τυχερή αν α) δεν ελάμβανε αστραπιαία αποφάσεις ο Μητσοτάκης νωρίτερα από κάθε άλλο Ευρωπαίο ηγέτη, β) δεν είχαμε αυτοδύναμη κυβέρνηση, γ) δεν έδινε ηρωική μάχη ο κρατικός μηχανισμός, δ) δεν ήταν υπάκουος ο λαός και ε) η χώρα ήταν υπερσυνδεδεμένη με άλλες οικονομίες του κόσμου στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Για μια και μόνη φορά η υστέρησή μας έναντι των άλλων μάς έσωσε!
Ωστόσο πλέον των θετικών υπάρχουν και ανησυχητικά σημάδια. Αν οι υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης δεν κατορθώσουν να τιθασεύσουν τον ιό και η κρίση διαρκέσει αρκετά, το πλεονέκτημα των ισχυρών ελληνικών ανακλαστικών και των μέτρων αμέσου αποδόσεως ίσως εξανεμιστεί μέσα στον χρόνο. Δεν εξαρτώμαστε μόνο από εμάς· από τους εαυτούς μας. Εξαρτώμαστε και για την πανδημία και για την οικονομία από άλλους. Η τάση που διαγράφεται στον ορίζοντα είναι η διάλυση της διεθνούς κοινότητας. Ο καθένας μόνος του.
Η Γερμανία εκμεταλλευόμενη τα πλεονάσματα που αποταμίευσε στύβοντας τις χώρες του Νότου μέσα στη δεκαετία της κρίσης ετοιμάζεται να τονώσει την οικονομία της ρίχνοντας 650 δισ. ευρώ στην αγορά της. Λεφτά που κέρδισε κερδοσκοπώντας στις πλάτες μας είναι αυτά. Δεν δείχνει διατεθειμένη όμως να επιτρέψει την έκδοση ευρωομολόγου για τις πληττόμενες χώρες του Νότου και ορθώνει προσώρας εμπόδια στην έκδοσή του. Στο απεριόριστο τύπωμα χρήματος, κατ’ ουσίαν.
Αν επιμείνει σε αυτή τη λογική, σε λίγο δεν θα υπάρχει Ευρώπη. Σε λίγο στον κόσμο θα υπάρχουν κράτη μόνο, όχι ενώσεις. Κράτη γύρω από τα οποία θα οικοδομηθούν στο μέλλον οι συμμαχίες του νέου κόσμου, αφού οι ήδη υπάρχουσες θα έχουν διαλυθεί.
Για να είμαστε μάλιστα ακριβείς, δεν είναι ένοχος ο κορωνοϊός για όλα αυτά. Η κρίση στο εσωτερικό της Ε.Ε. και της ευρωζώνης σοβεί καιρό τώρα. Η κρίση στους κόλπους του ΝΑΤΟ το ίδιο· του ΟΗΕ επίσης. Τα θεμέλια τρίζουν και ο ήχος τους ακούγεται. Τα προβλήματα της παγκόσμιας οικονομίας ήταν επίσης γνωστά και υπαρκτά. Ανά δεκαετία αρρωσταίνει.
Ο κορωνοϊός απλώς λειτουργεί ως το προσάναμμα του κόσμου. Βάζει φωτιά σε έναν κόσμο που διψούσε για φωτιά. Αν θα σωθούμε εμείς, εξαρτάται από την πειθαρχία και την υπομονή μας -να μην καμφθεί το ηθικό μας- αλλά και από την καλοσύνη των άλλων. Προσευχόμαστε.
