Δηλώσεις του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη
μετά τη συνάντηση με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg
«Υποδέχθηκα, σήμερα, στην Αθήνα τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, κ. Jens Stoltenberg, στην πρώτη του επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα, μετά την ανάληψη των καθηκόντων της νέας Κυβέρνησης.
Με τον Γενικό Γραμματέα ανταλλάξαμε απόψεις για όλα τα ζητήματα που αφορούν την Συμμαχία και τον δικό μας ρόλο σε αυτήν. Βεβαίως, συζητήσαμε και για τα όσα διαδραματίζονται στην Βορειοανατολική Συρία με τις επιχειρήσεις των τουρκικών στρατευμάτων.
Στο πλαίσιο και της αντίδρασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα καταδικάζει την παραβίαση συνόρων και Συνθηκών. Χρέος της διεθνούς κοινότητας -αλλά και του ΝΑΤΟ- είναι τώρα να ασκηθεί κάθε επιρροή, ώστε να επιβληθεί κατάπαυση του πυρός. Για να μην κλιμακωθεί η αστάθεια και να αποφευχθούν απώλειες ανθρώπων και νέα ρεύματα προσφύγων. Αλλά και για να μην ακυρωθούν οι επίπονες προσπάθειες ειρηνικής επίλυσης της συριακής κρίσης. Γεγονότα που οδηγούν στη βίαιη αλλοίωση δημογραφικών δεδομένων αποτελούν, άλλωστε, μία πρόσθετη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και ανακαλούν ιστορικές μνήμες ανάξιες του σύγχρονου πολιτισμού.
Πρόκειται για μία από τις νέες απειλές που εκδηλώνονται σε ένα περιβάλλον ασφάλειας διαφορετικό από αυτό που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Με τον κ. Stoltenberg συμπέσαμε στην εκτίμηση ότι το ΝΑΤΟ καλείται να προσαρμοστεί σε αυτά τα νέα δεδομένα, προκειμένου να διατηρήσει τις αρχές του, την αποτελεσματικότητά του αλλά και το κύρος του. Αλλά και να εξακολουθεί να ασκεί την αποτρεπτική και αμυντική του ικανότητα.
Συζητήσαμε, ακόμα, την κατάσταση στη γειτονιά μας -στα Βαλκάνια και, κυρίως, στην Ανατολική Μεσόγειο- όπου αναγνωρίστηκε και πάλι ο στρατηγικός ρόλος και η σημαντική προστιθέμενη αξία της Ελλάδας ως παράγοντα σταθερότητας. Ενημέρωσα, μάλιστα, τον Γενικό Γραμματέα για τις έκνομες ενέργειες της Τουρκίας στις Κυπριακές θαλάσσιες ζώνες. Κινήσεις που παραβιάζουν κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο. Που δημιουργούν ένταση αλλά και υπονομεύουν τις κατευθύνσεις του ΟΗΕ για την επανεκκίνηση των συνομιλιών για το Κυπριακό.
Αναφερόμενος στα γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα της χώρας μας, επανέλαβα την προσήλωσή της στην αρχή της αλληλεγγύης, που παραμένει ακρογωνιαίος λίθος της Συμμαχίας. Στο πλαίσιο αυτό παρουσίασα στον κ. Stoltenberg και την κατάσταση στο Αιγαίο. Επισημαίνοντας -για άλλη μια φορά- πως κάθε συμπεριφορά εκτός Διεθνούς Δικαίου και διεθνών συνθηκών είναι άγονη αλλά και εν δυνάμει επικίνδυνη. Η Ελλάδα τάσσεται ιστορικά κατά της χρήσης απειλών ή βίας και υπέρ της ειρηνικής επίλυσης όλων των διαφορών, όπως προβλέπει η ιδρυτική Συνθήκη της Ουάσιγκτον. Είναι εξάλλου -και αυτό είναι κάτι που αναγνωρίζεται από το ΝΑΤΟ- ένα από τα λίγα μέλη του που εισφέρουν σε αυτό περισσότερο από το 2% του ΑΕΠ τους, για ετήσιες αμυντικές δαπάνες. Είναι, με άλλα λόγια, ένας σύμμαχος συνεπής και σταθερός, αλλά και κράτος κυρίαρχο με αναμφισβήτητα εθνικά δικαιώματα.
Μένω με την εντύπωση ότι ο Γενικός Γραμματέας κατανοεί απόλυτα και αντιλαμβάνεται αυτές τις Ελληνικές εθνικές ευαισθησίες. Διαθέτει, όμως, και μια βαθιά γνώση των εξελίξεων σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο, όπως διαπίστωσα στη συζήτησή μας σχετικά και με την επίσκεψή μας στο Κάιρο, στο πλαίσιο της Τριμερούς Συνόδου Κορυφής Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου.
Ευχαρίστησα ιδιαίτερα τον Γενικό Γραμματέα για την υποστήριξη του ΝΑΤΟ στην αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών προς τα θαλάσσια σύνορά μας. Ζήτησα την ενεργότερη συμμετοχή της Συμμαχίας στην αντιμετώπιση αυτού του διεθνούς προβλήματος. Του μίλησα, επίσης, για το ειδικό σχέδιο που ήδη προωθεί η Κυβέρνησή μας για το θέμα αυτό.
Ανανεώσαμε, τέλος, το ραντεβού μας για την Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, στο Λονδίνο, τον Δεκέμβριο, με τη σημαντική ευκαιρία των 70 ετών από την ίδρυση της Συμμαχίας, διαβεβαιώνοντάς τον Γενικό Γραμματέα ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να αποτελεί αξιόπιστο μέλος του ΝΑΤΟ. Υπηρετώντας πάντα και σταθερά την ειρήνη και την συνεργασία».
Δημοσιογράφος: Είναι μια ερώτηση και για τους δυο. Θα ήθελα να μου πείτε αν πραγματικά ανησυχείτε για τη στάση της Τουρκίας στη Συρία και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Αν θεωρείτε ότι μπορεί να υπάρξει κλιμάκωση της κρίσης στην περιοχή και αν κύριε Μητσοτάκη φτάνει μόνο η καταδίκη, η λεκτική καταδίκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή και του ΝΑΤΟ. Αν, δηλαδή θεωρείτε ότι θα πρέπει να υπάρξει μια πρακτική καταδίκη, διάφορα μέτρα τα οποία θα πρέπει να ληφθούν κατά της Άγκυρας το επόμενο διάστημα.
Πρωθυπουργός: Η Ελλάδα από την πρώτη στιγμή καταδίκασε αυτή τη νέα μονομερή στρατιωτική ενέργεια της Τουρκίας εντός του Συριακού εδάφους. Συνταχθήκαμε απόλυτα με την θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι ξεκάθαρο ότι η λύση στη Συρία πρέπει να είναι μία πολιτική λύση, και οποιεσδήποτε μονομερείς στρατιωτικές ενέργειες δεν βοηθούν σε αυτή την κατεύθυνση. Αντίθετα, σε μία χώρα η οποία είναι βαθύτατα τραυματισμένη από έναν οκταετή εμφύλιο πόλεμο -ο οποίος έχει οδηγήσει στις μεγαλύτερες προσφυγικές ροές που έχουμε ζήσει τις τελευταίες δεκαετίες- οποιαδήποτε τέτοια κίνηση υπάρχει κίνδυνος να πυροδοτήσει μία νέα ανθρωπιστική κρίση και να καταστήσει την πολιτική επίλυση της Συριακής κρίσης ακόμα πιο δύσκολη.
Θέλω, επίσης, να σταθώ ιδιαίτερα σε αυτό το οποίο είπε ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ: Εκτός από την πολιτική λύση σε ένα εξαιρετικά σύνθετο πρόβλημα, αποτελεί κοινό τόπο της διεθνούς κοινότητας η απόλυτη εξαφάνιση όλων των εστιών του ISIS – Daesh, της ακραίας αυτής εκδοχής της τρομοκρατίας εντός των Συριακών εδαφών. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι αυτή η επέμβαση -γνωρίζοντας την κατάσταση η οποία επικρατεί στο πεδίο- δεν θα επιτρέψει, ενδεχομένως, σε δυνάμεις οι οποίες αυτή τη στιγμή είναι ηττημένες και διάσπαρτες να βρουν ευκαιρία να ανασυνταχθούν. Ο πόλεμος και το μέτωπο της διεθνούς κοινότητας, του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όλων των χωρών που ενδιαφέρονται για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου, πρέπει να είναι αρραγές και ισχυρό. Φοβάμαι ότι αυτή η κίνηση δεν εξυπηρετεί αυτόν τον σκοπό. Από εκεί και πέρα, είναι ξεκάθαρο ότι τα ζητήματα αυτά συζητούνται και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Εξάλλου, όπως γνωρίζετε κύριε Κοτταρίδη, υπάρχει Ευρωπαϊκή Σύνοδος Κορυφής την επόμενη εβδομάδα στην οποία σίγουρα θα τεθεί -κατόπιν και εθνικών πρωτοβουλιών- το πρόβλημα του προσφυγικού-μεταναστευτικού, άρα εκ των πραγμάτων και εξ αντανακλάσεως είναι δεδομένο ότι θα συζητηθούν και οι εξελίξεις στην Συρία.
Δημοσιογράφος: Ακούσαμε το πρωί να λέτε ότι πιστεύετε πως η Ευρωπαϊκή Ένωση άμεσα θα αντιδράσει απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα. Στη Σύνοδο Κορυφής αναμένουμε να ακούσουμε από εσάς κάποιες συγκεκριμένες κυρώσεις; Και αν ναι, σε ποια κατεύθυνση θα είναι αυτές;
Πρωθυπουργός: Ένα σχόλιο και για το πρώτο σκέλος της ερώτησής σας (σ.σ. ερώτηση που τέθηκε στον κ. Stoltenberg). Καταλαβαίνω ότι το ΝΑΤΟ είναι μία μεγάλη συμμαχία, η πιο πετυχημένη αμυντική συμμαχία στην παγκόσμια ιστορία. Προφανώς όταν δύο χώρες που συμμετέχουν έχουν ζητήματα, θα πρέπει να βρεθεί σε μία θέση να λάβει υπόψη τους προβληματισμούς των χωρών. Η Ελλάδα θέτει μονίμως τα ζητήματα αυτά και εντός του ΝΑΤΟ. Από ένα σημείο και πέρα η τακτική ίσων αποστάσεων ως ένα βαθμό μπορεί να είναι αναμενόμενη, θεωρώ όμως ότι είναι τακτική η οποία αδικεί την Ελλάδα. Διότι η Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι θύμα παραβιάσεων του Διεθνούς Δικαίου. Το ίδιο ισχύει βέβαια και για την Κύπρο με τα ζητήματα των τουρκικών παραβιάσεων. Είτε μιλάμε για χωρικά ύδατα είτε μιλάμε για τον εναέριο χώρο είτε μιλάμε για υπερπτήσεις είναι ζητήματα τα οποία θέτουμε πάντα υπόψιν και της Συμμαχίας.
Προφανώς για να λειτουργεί μια συμμαχία αποτελεσματικά αυτό διευκολύνεται αν εξομαλύνονται και οι σχέσεις μεταξύ των κρατών – μελών της. Για το δεύτερο ζήτημα δεν είμαι ακόμα έτοιμος να σας απαντήσω, είναι πολύ νωρίς. Τα ζητήματα θα συζητηθούν και στα αρμόδια Ευρωπαϊκά όργανα. Σε κάθε περίπτωση η αντίδραση της Ευρώπης στο ζήτημα αυτό θα είναι οργανωμένη και συντεταγμένη. Η Ελλάδα και η Ευρώπη καλούν την Τουρκία να διακόψει αμέσως αυτή την επιχείρηση, πριν βρεθούμε μπροστά σε μία μεγάλη ανθρωπιστική κρίση.
Δημοσιογράφος: Κύριε Πρόεδρε, κύριε Γενικέ Γραμματέα, το ΝΑΤΟ πώς μπορεί πιο αποτελεσματικά και σε όλο το μήκος του Αιγαίου να παίξει ρόλο για την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών; Λίγο απέδωσε, μέχρι στιγμής, η εμπλοκή του καθώς περιορίζεται κυρίως στο Βόρειο τμήμα των Μικρασιατικών ακτών και όχι κοντά στις ακτές ώστε να αποτρέπονται οι ροές και αυτά τα οποία πράττουν οι δουλέμποροι.
Πρωθυπουργός: Να ξεκινήσω εγώ αυτή τη φορά. Ζήτησα και συζήτησα με τον Γενικό Γραμματέα το εύρος της δυνατότητας της αποστολής του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο. Θεωρώ ότι ήταν μια αποστολή χρήσιμη και θα αδικούσαμε τη σημασία της αν λέγαμε ότι δεν έπαιξε ουσιαστικά κανένα ρόλο. Δεν συμμερίζομαι αυτήν την άποψη, γι’ αυτό και ζητησα και ζητώ από τον Γενικό Γραμματέα, από τη Συμμαχία και από τα κράτη-μέλη βέβαια, να ενισχύσουν την παρουσία τους στα πλαίσια της SNMG2, της αποστολής του ΝΑΤΟ, στο Αιγαίο με περισσότερα πλοία. Όπως, ίσως, γνωρίζετε δεν υπάρχει κάποιος αριθμητικός περιορισμός στο πόσα πλοία μπορούν να συμμετέχουν σε αυτήν την αποστολή. Είναι ζήτημα το οποίο αφορά και τα κράτη-μέλη της Συμμαχίας και ένα ζήτημα το οποίο θέτω και θα θέσω και εγώ στους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ, στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής η οποία θα γίνει στο Λονδίνο.
Θεωρώ σημαντική την παρουσία πλέον του ΝΑΤΟ.
Θεωρώ σημαντικό το γεγονός ότι Έλληνες και Τούρκοι αξιωματικοί βρίσκονται ταυτόχρονα πάνω στα πλοία αυτά, διευκολύνοντας με αυτόν τον τρόπο τη συνεννόηση στο πλαίσιο της δήλωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας, που εξακολουθώ να πιστεύω ότι αποτελεί το βασικό σημείο αναφοράς το οποίο πρέπει να κρατήσουμε ζωντανό εάν θέλουμε ουσιαστικά να περιορίσουμε τη νέα έξαρση των ροών που βλέπουμε στο Αιγαίο. Βέβαια ζητάμε πάντα την επέκταση της αποστολής και στο νότιο Αιγαίο ώστε να μπορούμε να καλύψουμε όλο το εύρος των θαλάσσιων συνόρων της χώρας μας, αναγνωρίζοντας όμως ότι και η παρουσία των πλοίων στο βόρειο Αιγαίο, εκεί όπου αυτή τη στιγμή έχουμε το μεγαλύτερο πρόβλημα, έχει τη δική της ιδιαίτερη σημασία.
