Της Ρένας Δούρου
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Αυγή”
Η επερχόμενη συνταγματική αναθεώρηση φέρνει στο προσκήνιο, μεταξύ άλλων ζητημάτων, και τον επανασχεδιασμό των λειτουργιών και των αρμοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με στόχο την ενδυνάμωση της τοπικής δημοκρατίας. Μετά τη μεταρρύθμιση του «Κλεισθένη» και την τομή που φέρνει η καθιέρωση της απλής αναλογικής, έρχεται πλέον η σειρά να αποκτήσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση τη θεσμική θωράκιση που της είναι απαραίτητη για να μπορέσει να απελευθερώσει τη δυναμική της αναπτυξιακής και κοινωνικής της αποστολής.
Και δεν πρόκειται για κάτι καινούργιο. Μιλάμε για μεταρρυθμίσεις που δεν επιβάρυναν ούτε επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό και που μπορούν να εκσυγχρονίσουν τη διοίκηση των οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. «Μεταρρυθμίσεις», «εκσυγχρονισμός»: δύο όροι που έχουν κακοπάθει εδώ και πολλά χρόνια, όταν χρησιμοποιήθηκαν ως φύλα συκής για τις πολιτικές που οδήγησαν τον τόπο στη χρεοκοπία και τα Μνημόνια. Είναι όμως καιρός να απαλλάξουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση από τα πελατειακά, γραφειοκρατικά χαρακτηριστικά της. Από την πολυνομία, την ασάφεια, τα κενά του θεσμικού πλαισίου, τις αλληλεπικαλύψεις των αρμοδιοτήτων.
Η περίπτωση του Κηφισού είναι ενδεικτική: η Περιφέρεια καθαρίζει και στηρίζει τα πρανή, το υπουργείο Υποδομών υλοποιεί το έργο στο ύψος του ρέματος της Εσχατιάς και μελετά τη διεύρυνση του Κηφισού, οι δήμοι είναι αρμόδιοι για τη συντήρηση των πεζοδρομίων και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση έχει την ευθύνη απομάκρυνσης των διαφημιστικών πινακίδων. Στο δε θέμα της αστυνόμευσης των ρεμάτων εμπλέκονται, πέρα από τις Περιφέρειες, η Αποκεντρωμένη, οι δήμοι και το υπουργείο!
Αυτό το πλέγμα «αρμοδιοτήτων ενοχής» πρέπει να σπάσει. Γιατί δεν είναι μόνο σε βάρος των αιρετών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά και των τοπικών κοινωνιών καθώς δεν απέτρεψε φαινόμενα κακοδιοίκησης, διαφθοράς, αδιαφάνειας. Αντιθέτως. Τα γιγάντωσε. Και τα κατέστησε συστατικά στοιχεία αυτής της αντίληψης που αντιλαμβάνεται τις πολιτικές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είτε με πελατειακούς όρους είτε με όρους «ποινικοποίησης». Η αντίληψη αυτή δεν είναι τωρινή, τώρα όμως πρέπει να μπει τέλος σε αυτή την προσέγγιση, αν θέλουμε η Τοπική Αυτοδιοίκηση να γίνει μοχλός ενίσχυσης της τοπικής δημοκρατίας και παράγοντας ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής.
Με απλοποίηση, αποσαφήνιση ρόλων και αρμοδιοτήτων μεταξύ των φορέων κεντρικής κυβέρνησης και Αυτοδιοίκησης, με συνταγματική κατοχύρωση της μητροπολιτικής αυτοδιοίκησης, μέσα από την αναθεώρηση του άρθρου 102 του συντάγματος, μπορούμε να υπερβούμε αυτές τις χρόνιες δυσλειτουργίες, τις δομικές καθυστερήσεις που κρατούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση στο περιθώριο της συλλογικής προσπάθειας για την ανάταξη του τόπου. Την εμποδίζουν να συμβάλλει στο Εθνικό Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης. Τα περιφερειακά συνέδρια για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση κατέδειξαν τη μεγάλη δυναμική που υπάρχει από τον Έβρο ώς την Κρήτη για την εθνική αναπτυξιακή στρατηγική, για να μπει ο τόπος σε νέα τροχιά μετά από την έξοδο από την επιτροπεία.
Αυτό το συνεκτικό σχέδιο περιφερειακής παραγωγικής ανασυγκρότησης απαιτεί νέα σύλληψη της λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των αιρετών της. Μια λειτουργία με σαφές ευρωπαϊκό πρόσημο καθώς σήμερα στο επίκεντρο των συζητήσεων στο Συμβούλιο της Ευρώπης, στο Κογκρέσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών, βρίσκεται ακριβώς ο ρόλος των τοπικών αρχών στην αντιμετώπιση του λαϊκισμού, της ξενοφοβίας, της μισαλλοδοξίας, των κοινωνικών συνεπειών των πολιτικών της λιτότητας, της αντιμετώπισης των αποτελεσμάτων της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων κοινωνικών φαινομένων. Πρόκειται για ρόλο αναντικατάστατο για το παρόν και το μέλλον του τόπου. Για τους πολίτες. Για το περιβάλλον. Είτε αφορά στην αποφυγή φαινομένων όπως αυτό της πρόσφατης τραγωδίας στην Ανατολική Αττική είτε στην αναμόρφωση της Αττικής. Είτε αφορά τη συμμετοχή της σε ένα νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης, στη βάση ενός νέου ηθικού υποδείγματος άσκησης διοίκησης, με όρους αποτελεσματικότητας, διαφάνειας και κοινωνικής λογοδοσίας. Το πρότυπο δηλαδή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που έχει ανάγκη ο τόπος σήμερα για το αύριο.
