Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Γιαννάκης Κασουλίδης είναι ένας statesman της διεθνούς πολιτικής. Αξίζει τον εθνικό σεβασμό. Επιβάλλεται να τον ακούμε προσεκτικά. Ζήτησα λοιπόν από τον πρέσβη επί τιμή Αλέξανδρο Ζήνωνα, που μετέβη προσφάτως στη Λευκωσία για την παρουσίαση του βιβλίου του κ. Κασουλίδη «30 χρόνια παρών», να μεταφέρει τους εγκάρδιους χαιρετισμούς μας και την αγάπη μας στον πρύτανη-ευπατρίδη της διπλωματίας. Εκείνος ανταπέδωσε, στέλνοντάς μου με ιδιόχειρη αφιέρωση το πυκνογραμμένο βιβλίο του.
Ξέκλεψα λίγο χρόνο το Σαββατοκύριακο και, από τις 181 σελίδες του, επέλεξα να σταθώ στο «καίριο ερώτημα» που θέτει για το Κυπριακό («Θέλουμε ή δεν θέλουμε λύση;», σελ. 36), στις σχέσεις με τις ΗΠΑ (σελ. 53, επόμενα), στο κεφάλαιο για την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας (σελ. 117) και στη στάση της Κύπρου απέναντι στην ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας (σελ. 60). Οι δημοσιογράφοι θεωρώ πως επί ποινή μαστιγίου επιβάλλεται να διαβάζουμε όσα γράφουν οι πρώην, ειδικά όταν αποδεσμεύουν πληροφορίες. Και η έκδοση του βιβλίου Κασουλίδη, τη μερίμνη της «Καθημερινής» της Κύπρου, είναι μια τέτοια ευκαιρία.
Τι συγκρατώ από την πρώτη διαγώνια ανάγνωση των σκέψεων του φίλου της Δύσης, statesman Γιαννάκη Κασουλίδη; Τρία στοιχεία: Πρώτον, μια βαθιά δυσπιστία για τη στήριξη των συμφερόντων της Κυπριακής Δημοκρατίας από τις ΗΠΑ σε περίπτωση σύρραξης στη Μεσόγειο. Δεύτερον, πως η Κύπρος δεν μπορεί να υποκρίνεται ότι η παρουσία τουρκικών πλοίων στην ΑΟΖ της δεν συνιστά χρήση βίας επειδή δεν χρησιμοποιούν πυρά – συνιστά, κατά τον ίδιο. Τρίτον, η Κύπρος πρέπει να μπλοκάρει δυναμικά την τελωνειακή ένωση Τουρκίας – Ε.Ε. όσο οι Τούρκοι χρησιμοποιούν παράνομες μεθόδους.
Σήμερα θα επιμείνω στο προφανές: στη στάση της συμμάχου Αμερικής. Σε συνέντευξη που μου είχε δώσει, τον Σεπτέμβριο του 2014, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης για το Action 24 σε σουίτα της «Μεγάλης Βρεταννίας», αφού είχε απορρίψει -τότε- κάθε ιδέα για de facto διχοτόμηση («όσοι τα γράφουν έχουν πατρίδα – εμείς έχουμε τη μισή»), προέβλεψε ότι το πολεμικό ναυτικό των ΗΠΑ θα προστατέψει την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας την κρίσιμη ώρα. Η κρίσιμη αυτή ώρα φτάνει. Ο Ερντογάν στέλνει δεύτερο γεωτρύπανο στην ΑΟΖ της Κύπρου, συνοδεία φρεγατών, ενώ, κατά πληροφορίες, το πρώτο γεωτρύπανο κοντεύει να «διακορεύσει» τον κυπριακό βυθό. Τι κάνουμε τώρα; Τι να περιμένουμε από τις ΗΠΑ; Ο Κασουλίδης αναπτύσσει στη σελίδα 118 τα σενάρια αποστολής πολεμικών των ΗΠΑ στην «επόμενη τουρκική παρενόχληση», αλλά τονίζει: «Μακάρι να διαψευστώ, αλλά δεν είμαι τόσο αισιόδοξος όσο ακούστηκαν άλλοι για το καλό αυτό σενάριο». Γράφει: «Συστήνω επιφυλακτικότητα για να μην ισχύσει η φράση που γράφεται πάνω στον τάφο του αείμνηστου Θεμιστοκλή Δέρβη “Δυστυχισμένε μου λαέ, φτωχέ και αγαπημένε, μα πάντα ευκολόπιστε και πάντα προδομένε”».
Στις σελίδες 69-71, ο κύριος Κασουλίδης κωδικοποιεί σε κομψή διπλωματική γλώσσα τις απογοητεύσεις που ένιωσε από τις ΗΠΑ στο θέμα της Αμμοχώστου (απετράπη, παρά τη συμφωνία με Μπάιντεν – Αναστασιάδη, η είσοδος Κύπριων εμπειρογνωμόνων στην πόλη-φάντασμα, επειδή οι ΗΠΑ ανέχτηκαν την αντίδραση των Τουρκοκυπρίων), στο ζήτημα της δωρεάς υπό απόσυρση αμερικανικών πλοίων στο κυπριακό Λιμενικό με υπόσχεση του αντιπροέδρου Πενς («η εκπλήρωση αυτής της υπόσχεσης ακόμη αναμένεται»), στις διαπραγματεύσεις στο Κραν Μοντανά («στα τελευταία στάδια, οι ΗΠΑ μάς είπαν ότι σήκωναν τα χέρια, γιατί έχουν τόσα προβλήματα με την Τουρκία και δεν έχουν πλέον επιρροή σε αυτήν και δεν μπορούν να επιβαρύνουν την ατζέντα τους».)
Ο συγγραφέας καταλήγει εκφράζοντας την απογοήτευσή του για το γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν εκτίμησαν το γεγονός ότι η Κύπρος κατέστη παράγων σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή, όπως ήθελαν. Γράφει: «Ημουν ένθερμος υποστηρικτής της γραμμής αυτής. Ομως, είμαι ο πρώτος που θέλει να παρατηρήσει ότι οι ΗΠΑ δεν αγκάλιασαν με τη δέουσα θέρμη αυτή τη σημαντική αλλαγή στην εξωτερική μας πολιτική. Ενιωθα πάντα μια απόσταση, που εξηγείται μόνο σε συνάρτηση με την πολιτική έναντι της Τουρκίας. Ολα ήταν καλά, μέχρι του σημείου που δεν θα δυσαρεστούσαν την Τουρκία».
Οταν γράφει αυτά ο σημαντικός αυτός ρεαλιστής πολιτικός, διερωτώμαι: Τι να περιμένουμε από την κλιμάκωση που παρατηρείται στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο; Η απάντηση είναι απλή: Η σύμμαχος χώρα εγγυάται τα βόρεια σύνορά μας στον Εβρο με ασκήσεις πεζοναυτών, μας ενημερώνει για την τουρκική κινητικότητα στο Αιγαίο, αλλά, όταν έρθει η ώρα του επεισοδίου -πριν από τις εκλογές, μεταξύ 23-30 Ιουνίου; Υστερα από αυτές; Τον Αύγουστο;-, θα αφήσει τη σύγκρουση να εξελιχθεί για να μας οδηγήσει στο τραπέζι των ταπεινωτικών διαπραγματεύσεων. Στις «μη ευχάριστες λύσεις», για τις οποίες μας προϊδέασε χθες ο -συνήθης προπομπός των ξένων- κύριος Σημίτης.
Εχουμε πληροφορίες τι σχεδιάζουν. Και θα επανέλθουμε. Πριν από τον κύριο Σημίτη. Οι ξαφνικές διαρροές των αμερικανικών χαρτών του Αμος Χοκστάιν, που προβλέπουν τη μεταφορά του φυσικού αερίου από την Κύπρο μέσω… Τουρκίας, είναι μια πρώτη ένδειξη. Αλλά όχι η μόνη!
