Βασίλης Οικονόμου: Οι (εκπαιδευτικές) μάχες που κερδίζονται…

«ἀνάγκᾳ δ᾿ οὐδὲ θεοὶ μάχονται» Σιμωνίδης 139 π.Χ.

«Στην ανάγκη ακόμα και οι θεοί υποχωρούν»  ή σε διαφορετική (συνηθισμένη) απόδοση: «Ανάγκα και οι Θεοί πείθονται» 

Οι φράσεις αυτές χρησιμοποιούνται συχνά, για να δηλώσουν πως, όταν σε μια δύσκολη κατάσταση υπάρχει μία μόνη διέξοδος, ακόμη και οι πιο ανυποχώρητοι αναγκάζονται να την ακολουθήσουν.

Μήπως είναι αυτό που μας κάνει να πιστεύουμε (θεωρώντας το αυτονόητο) ότι είναι δυνατό να λειτουργεί αγόγγυστα ένας εκπαιδευτικός μπροστά σε 25 κάμερες μαθητών, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, με τον ίδιο τρόπο, στον ίδιο χρόνο και με το ίδιο υλικό, που θα λειτουργούσε στην αίθουσα διδασκαλίας με 25 παιδιά που αλληλοεπιδρούσαν;

Ο Γερμανο-ελβετο-αμερικανο-εβραίος θεωρητικός φυσικός Αlbert Einstein (1879-1955) είχε πει:  «Η φαντασία είναι πιο σημαντική από τη γνώση»

Η φαντασία είναι και κατά τον εθνικό μας παραμυθά Ευγένιο Τριβιζά, σημαντικό στοιχείο στον αντίποδα της «γνώσης και των πληροφοριών, με τις οποίες φορτώνουμε τα παιδιά μας».

Συμπληρώνοντας ταπεινά ότι «η φαντασία αποτελεί τον κινητήριο μοχλό για τις περισσότερες από τις ανθρώπινες δημιουργίες», προτρέπω αρχικά να φανταστούμε…

Ας φανταστούμε λοιπόν …μια «αίθουσα» με πρόσωπα σε οθόνες…

Στο ιδεατό σχήμα, όπου όλοι οι μαθητές που παρακολουθούν ένα εξ αποστάσεως σύγχρονο μάθημα έχουν τις κάμερες και τα μικρόφωνα της υπολογιστικής τους συσκευής ανοιχτά και ακόμη:

• Κάμερες ευρυγώνιες, που μπορούν να συλλέγουν και να προβάλουν την πλήρη σχετική με το μάθημα δραστηριότητα του μαθητή.
• Μικρόφωνα, από τα οποία δεν περνά κάθε λογής θόρυβος φτάνοντας στα ηχεία των συμμετεχόντων και επιβαρύνοντας την όποια ικμάδα δημιουργικής σκέψης και ολοκλήρωσης συνειρμών.
• Χώρος καθαρός, που δεν αποσπά την όποια προσοχή.
• Διαδραστική επιφάνεια με το σύνολο του ψηφιοποιημένου πολυτροπικού εκπαιδευτικού υλικού και τα εργαλεία δημιουργίας.
• Επαρκή χρόνο μεταξύ των σύγχρονων εξ αποστάσεως μαθημάτων για ξεκούραση, ανανέωση, κίνηση, ίσως άσκηση, εκτόνωση και ό,τι άλλο θα επαναφέρει την όρεξη για την επόμενη δημιουργική συνάντηση με την ομάδα.

Από την άλλη μεριά του, ας φανταστούμε τον εκπαιδευτικό, που (στο ιδεατό πάντα σχήμα) διαθέτει ή θα έπρεπε να διαθέτει:

• Τεράστια οθόνη (με υψηλή ανάλυση και φίλτρα που δεν κουράζουν τα μάτια), η οποία μπορεί να περιέχει χωροταξικά και να διαχειρίζεται:

• τις 25 ανοιχτές ευρυγώνιες κάμερες των μαθητών του
• την καταγραφή της δραστηριότητας του συνόλου των μαθητών στους κάθε λογής διαλόγους που αναπτύσσονται στο online chat,
• τις ρυθμίσεις για κάθε συμμετέχοντα (διαχείριση μικροφώνου, εισόδου από τον προθάλαμο και εξόδου λόγω μη αρμόζουσας συμπεριφοράς, δυνατοτήτων προβολής της οθόνης του)
• τα αιτήματα (χεράκι των μαθητών που ζητούν τον λόγο για δημιουργική παρέμβαση στο μάθημα)
• τις παρουσίες και την διάρκεια της συμμετοχής για κάθε μαθητή
• τις ρυθμίσεις δικαιωμάτων για κάθε ένα από τους συμμετέχοντες ή και μαζικά
• Το εκπαιδευτικό πολυμεσικό – διαδραστικό υλικό που έχει ετοιμάσει για να υποστηρίξει το μάθημά του και να κάνει τους μαθητές τους θετικώς διακείμενους στο αντικείμενο που διδάσκει, δημιουργώντας τους πολλαπλές αναπαραστάσεις για το ίδιο θέμα…

• Χώρο ευάερο και ευήλιο, που σε προδιαθέτει ευχάριστα να επιτελέσεις απρόσκοπτα το λειτούργημα της ανάπτυξης δημιουργικής σκέψης στους μαθητές.
• Επαρκή χρόνο μεταξύ των σύγχρονων εξ αποστάσεως μαθημάτων για ξεκούραση, ανανέωση, επαναπροσδιορισμό, προετοιμασία, διορθώσεις της μεθοδολογίας, κίνηση, ίσως άσκηση, και ό,τι άλλο θα επαναφέρει την επόμενη δημιουργική συνάντηση με την ομάδα.

Πόσο εύκολα ακούγονται όλα αυτά (;)…

Και όταν τα σύγχρονα μαθήματα ολοκληρωθούν βάσει του ωρολογίου ημερήσιου προγράμματος…

Ο εκπαιδευτικός «οφείλει» να:

• συλλέξει τις εργασίες που ανέθεσε
• αξιολογήσει την προσπάθεια των μαθητών του
• καταγράψει τα σχόλια του στον ψηφιακό του κατάλογο
• δώσει κατάλληλες οδηγίες – κατευθύνσεις σε κάθε μαθητή
• απαντήσει στα ερωτήματα με ακρίβεια και αμεσότητα, για να είναι αποτελεσματικός
• προετοιμάσει τα επόμενα μαθήματα σκεπτόμενος πάντα καινοτόμα, σύγχρονα, δημιουργικά
• ανασκευάσει ή/και να δημιουργήσει υλικό που θα υποστηρίξει τους επόμενους διδακτικούς στόχους
• συμπληρώσει τις γνώσεις και τις δεξιότητες της χρήσης των εργαλείων που έχουν δημιουργηθεί – προσαρμοστεί – επιλεγεί για την υποστήριξη του έργου του
• ενημερωθεί με τις τελευταίες εξελίξεις των σύγχρονων μεθοδολογιών

…και η ξεκούραση, ο επαπροσδιορισμός, η ενδοσκόπηση, ο αναλογισμός, οι ατομικές, φυσικές και οικογενειακές ανάγκες και απαιτήσεις;

Αλλά και ο μαθητής «οφείλει» να:

• μελετήσει τις νέες έννοιες που παρουσιάστηκαν στα μαθήματα
• εμπεδώσει με παραδείγματα και αναφορές σε υλικό τη διδαχθείσα ύλη
• ολοκληρώσει τις εργασίες που του έχουν ανατεθεί μέσα από αναζήτηση σε πηγές κάθε είδους
• προετοιμαστεί (ανάλογα με την ηλικιακή ζώνη στην οποία ανήκει), για εξετάσεις προσπαθώντας να καλύψει κενά

…και η ξεκούραση, το απαραίτητο παιχνίδι, ο επαπροσδιορισμός, το να κοιτάξει κάπου απροσδιόριστα χωρίς σκέψεις έστω και για λίγο, ο αναλογισμός, η ενασχόληση με πράγματα που θέλει και χρειάζεται, οι ατομικές, φυσικές και οικογενειακές του ανάγκες;

Συνέβησαν (;)…

Τα περισσότερα από αυτά (όχι όλα), συνέβησαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τις ημέρες της πανδημίας. Με διαφορετική ένταση, με διαφορετικά ή λίγο αποκλίνοντα μέσα από το ιδεατό σχήμα που παρουσιάστηκε στις προηγούμενες γραμμές.

Η προσαρμοστικότητα είναι από τις απαραίτητες σύγχρονες δεξιότητες όλων μας…

Είναι τόσα που αλλάζουν ή που θα έπρεπε να αλλάξουν, για να μπορέσει να λειτουργήσει δημιουργικά το σχήμα αυτό…

Είναι τόσα που πρέπει να σκεφτούμε…

Είναι τόσα που πρέπει να καταλάβουμε…

Είναι τόσα πολλά που πρέπει να γίνουν ακόμα…

Μόλις μπήκαμε στη λεωφόρο των εξελίξεων με την ένδειξη: «σύγχρονη εκπαίδευση προσαρμοσμένη στις νέες ανάγκες και απαιτήσεις»…

Όπως και να ‘χει όμως …

Μπορεί να χαρακτηριστεί πράγματι μεγαλειώδες το δημιουργικό και χρήσιμο έργο που συντελείται σε δυσανάλογα (πολύ) μικρό χρόνο, όταν όλοι δίνουμε τον καλύτερό μας εαυτό.

Με καλή προαίρεση, με θυσίες προσωπικές, με υπερπροσπάθεια, με αντοχή, με ανοχή στα μικρά ή μεγαλύτερα λάθη, με ομόνοια, και πάνω απ’ όλα με αγάπη και μεράκι γι’ αυτό που κάνουμε…

Έτσι πάντα πίστευα ότι κερδίζονται οι μάχες αυτές που …μαθαίναμε μικροί στην ιστορία …και εντυπωσιαζόμασταν.

Για όλους μας…