Ομιλία στη Βουλή του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, Αλέξη Τσίπρα, για την Αμυντική συμφωνία Ελλάδας – ΗΠΑ
Πρωτολογία
Κύριε Μητσοτάκη, είναι από τις λίγες φορές που ανεβαίνετε στο Βήμα και σας βλέπει κανείς τόσο αμήχανο, τόσο στριμωγμένο. Κατανοώ την αμηχανία και τη δυσκολία στην οποία βρίσκεστε. Έχει να κάνει με τα αποτελέσματα της πολιτικής σας.
Μην με προκαλείτε μόνο. Σας απαντώ: Ναι, και του συνεδρίου σας, εκεί όπου ανέβηκε ο πρώην πρωθυπουργός, ο κ. Σαμαράς, και εξαπέλυσε μια αντιπολιτευτική ομιλία που θα τη ζήλευε και οποιοσδήποτε βουλευτής της αντιπολίτευσης.
Ο βασικός λόγος της αμηχανίας σας, κύριε Μητσοτάκη, είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας βιώνει εξαιτίας των πολιτικών σας μια πρωτοφανή λαίλαπα στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις. Αυτό, όμως, δεν αποτελεί δικαιολογία για να έρχεστε σήμερα σε μία συζήτηση κατεξοχήν κρίσιμη για εθνικά θέματα και να βρίσκεστε στο δίλημμα «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα», να υπερασπιστείτε μια συμφωνία που έρχεστε να κυρώσετε στη Βουλή δύο μέρες πριν πάτε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Μια συμφωνία δίχως ανταλλάγματα. Και λίγο μετά τη δημοσιογραφική αποκάλυψη ότι, παρά το ότι τα δίνετε όλα χωρίς να παίρνετε τίποτα, οι Αμερικανοί ετοιμάζονται να πριμοδοτήσουν την Τουρκία -αυτός είναι ο γκρεμός- ή το ρέμα, να έρθετε εδώ και αντί να συζητάτε για τα κρίσιμα εθνικά θέματα να υπεραμύνεστε μιας πολιτικής, η οποία έχει οδηγήσει στην ανέχεια τη συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας. Είναι πράγματι εξαιρετικά δύσκολο το δίλημμά σας.
Παρ’ όλα αυτά, όμως, θα ήθελα να σας μιλήσω σήμερα όχι με τη γλώσσα την κομματική, αλλά με τη γλώσσα την πατριωτική και να σας πω να μην γίνει τροχοπέδη για τα εθνικά μας θέματα η δυσκολία που βιώνετε σε πολιτικό επίπεδο εξαιτίας των δικών σας επιλογών. Άλλα τα κοινωνικά και τα οικονομικά, άλλα τα εθνικά.
Και θα σας πω επίσης ότι έχουμε πολλές ευκαιρίες. Σας έχω καταθέσει ερώτηση για τη ΔΕΗ και για τα golden boys και για τους λογαριασμούς και για την ακρίβεια. Δεν ήρθατε να απαντήσετε ο ίδιος, αλλά είπατε ότι μετά το ταξίδι σας στις Ηνωμένες Πολιτείες θα έρθετε να μιλήσουμε για την ενεργειακή κρίση. Σας περιμένουμε.
Ας πούμε, λοιπόν, σήμερα, για να ακούσει ο ελληνικός λαός, για τα κρίσιμα θέματα της εξωτερικής πολιτικής, διότι θεωρώ πράγματι ότι βρισκόμαστε σε μία εξαιρετικά κρίσιμη στιγμή. Και η συζήτηση που διεξάγουμε σήμερα δεν αφορά απλά την κύρωση μιας διακρατικής συμφωνίας ούτε αφορά μονάχα τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, όσο κρίσιμες και αν είναι αυτές. Η σημερινή συζήτηση αφορά τη θέση της Ελλάδας και την εξωτερική πολιτική που πρέπει να ασκεί σε έναν κόσμο που τους τελευταίους μήνες αλλάζει ραγδαία και με εξαιρετικά επικίνδυνο τρόπο. Σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται μετά την παράνομη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται με γεωπολιτικές ανακατατάξεις που προκαλούν μια ολοένα επιδεινούμενη παγκόσμια ενεργειακή οικονομική κρίση και σε έναν κόσμο που επανέρχεται με μεγάλη ταχύτητα σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο, ο οποίος ενδεχομένως να αποδειχθεί ακόμα πιο επικίνδυνος από τον προηγούμενο, με επίκεντρο την ευρύτερη περιοχή μας.
Σε αυτόν τον κόσμο και σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή, κύριε Μητσοτάκη, επιλέγετε μια επικίνδυνη μετατόπιση, την πιο επικίνδυνη, θα έλεγα εγώ, αλλαγή στην εξωτερική πολιτική της χώρας από την αποκατάσταση της δημοκρατίας μέχρι σήμερα, από τη Μεταπολίτευση και μετά:
Εγκαταλείπετε τις πάγιες θέσεις της χώρας σε σχέση με τον ρόλο και τη στρατηγική της, τον ρόλο του πυλώνα σταθερότητας και διπλωματίας στην κρίσιμη περιοχή της Μεσογείου όπου βρισκόμαστε.
Εγκαταλείπετε τον μετριοπαθή και προσεκτικό ρόλο που διαδραμάτιζε παραδοσιακά η Ελλάδα, τόσο εντός του ΝΑΤΟ, όσο και σε σχέση με τους αμερικανικούς σχεδιασμούς.
Επιλέγετε ξανά και ξανά να μας λέτε ότι κύρια προτεραιότητα της χώρας είναι να αποτελεί στρατιωτική δύναμη πρώτης γραμμής της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ.
Επιμένετε ότι η Ελλάδα δεν πρέπει απλά να ανήκει στη Δύση, αλλά, όπως πολλές φορές λέτε, να αποτελεί το τελευταίο προχωρημένο φυλάκιο της Δύσης προς ανατολάς.
Μας λέτε επίσης ότι το συμφέρον της χώρας δήθεν υπαγορεύει να πρωτοστατεί η Ελλάδα στο πλαίσιο των στρατιωτικών σχεδιασμών των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ είτε παραχωρώντας επ’ αόριστον ελληνικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις είτε αναβαθμίζοντας τον ρόλο της Αλεξανδρούπολης είτε αποστέλλοντας όπλα, δηλαδή παίρνοντας μέρος σε αυτήν τη σύγκρουση στην Ουκρανία. Και ότι η Ελλάδα πρέπει να είναι ένας πιστός και προβλέψιμος σύμμαχος που παραχωρεί εκ των προτέρων τις αμυντικές της δυνατότητες προς όφελος των συλλογικών αμυντικών συμφερόντων του ΝΑΤΟ ή των Ηνωμένων Πολιτειών, προκειμένου να υπάρξει στο απροσδιόριστο μέλλον κάποια στήριξη των συμμάχων μας στα δικά μας αμυντικά συμφέροντα έναντι της Τουρκίας. Αυτές είναι οι θέσεις σας. Τις διατυπώνετε με σαφήνεια όλο αυτό το διάστημα. Αυτές οι θέσεις όμως μετατοπίζουν, αλλάζουν πάγιες θέσεις της χώρας που επί σειρά ετών εξυπηρέτησαν και υλοποίησαν πολλές και διαφορετικές κυβερνήσεις, μεταξύ των οποίων οι κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας.
Και θέλω σήμερα να αναρωτηθώ ενώπιον της Εθνικής Αντιπροσωπείας ποια είναι τα αποτελέσματα αυτού του νέου δόγματος εξωτερικής πολιτικής που έχετε υιοθετήσει. Τα είδαμε όλοι τα αποτελέσματα το 2020 με την κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικότητας και επιθετικότητας. Το βλέπουμε δυστυχώς και σήμερα και με την αναβάθμιση του ρόλου της Τουρκίας, όχι μόνο την αναβάθμιση της σχέσης της με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Ο διεθνής της ρόλος είναι αναβαθμισμένος. Η χώρα που κατέχει παρανόμως εδώ και 48 χρόνια το βόρειο τμήμα της Κύπρου παρουσιάζεται ως ειρηνοποιός, ως διαμεσολαβητής, ως δύναμη ειρήνης και ασφάλειας. Αυτό γίνεται σήμερα. Και ισχυρίζομαι ότι αυτές οι εξελίξεις δεν είναι αποτέλεσμα μιας κακής συγκυρίας ή ενός λάθους της στιγμής, αλλά είναι αποτέλεσμα μιας αδιέξοδης στρατηγικής που έχετε υιοθετήσει στην εξωτερική πολιτική της χώρας.
Θα θυμάστε ότι από αυτό το Βήμα τον Γενάρη του 2020 σας έλεγα ότι ήταν λάθος να υπογράψετε την πρώτη αναθεώρηση αμυντικής συμφωνίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες λίγο πριν φύγετε -καλή ώρα- να ταξιδέψετε στην Ουάσιγκτον να συναντήσετε τον τότε πρόεδρο Τραμπ και να γίνετε παράλληλα τότε ο μόνος Ευρωπαίος πρωθυπουργός που στήριξε την εκτέλεση του Ιρανού στρατηγού. Θυμάστε τι μου είχατε απαντήσει τότε.
Μπράβο, αφού το θυμάστε. Να θυμηθώ εγώ όμως τι μου είχατε απαντήσει τότε. Μου είχατε απαντήσει για την ανακοίνωση του State Department, για μια ανακοίνωση που τότε είχατε κατονομάσει, αν δεν κάνω λάθος, ως πρωτοφανή, διότι υποστήριζε με εμφατικό τρόπο την Ελλάδα και μάλιστα υποστήριζε ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα -πολύ ωραίο πράγμα αυτό και εμείς το χαιρετίσαμε- και επίσης μου αντιτείνατε την επιστολή Πομπέο, που έλεγε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν αφοσιωμένες στην ασφάλεια της Ελλάδας.
Τι αξία όμως είχαν όλα αυτά; Την είδαμε, λίγους μήνες μετά, ένα ολόκληρο καλοκαίρι, όταν για τέσσερις μήνες το Oruc Reis παραβίαζε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα φτάνοντας στο σημείο να φτάσει τα 6 μίλια στο Καστελόριζο, στη Ρόδο, ακόμα και στην Κρήτη. Πόσο επιτυχημένη λοιπόν ήταν η επίσκεψή σας και η στρατηγική σας να προχωρήσετε σε παραχωρήσεις πέραν του δέοντος, χωρίς ανταλλάγματα, όταν αυτό που ακολούθησε ήταν η πιο επιθετική χρονιά της Τουρκίας τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια και με την απόλυτη ανοχή του Αμερικανού Προέδρου, που συναντήσατε;
Σήμερα φοβάμαι ότι για ακόμη μια φορά προβαίνετε στο ίδιο λάθος, εις το τετράγωνο, όμως. Για ακόμη μια φορά, ενόψει του ταξιδιού σας, μας καλείτε να υποστηρίξουμε μια ακόμη αναθεώρηση της Συμφωνίας, με την οποία όμως προβαίνετε σε δύο κολοσσιαίας σημασίας παραχωρήσεις στους συμμάχους μας. Πρώτον, απεμπολείτε ένα εξαιρετικά σημαντικό διαπραγματευτικό χαρτί της Ελλάδας, που είναι η ετήσια ανανέωση της αμυντικής συμφωνίας, και γίνεστε ο πρώτος πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης που συναινεί στην επ’ αόριστον αξιοποίηση έξι ελληνικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Δεύτερον, παραχωρείτε το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Κι εδώ θέλω να υπογραμμίσω ότι είναι απίστευτη κοροϊδία αυτό που επιχειρείτε. Με την αναφορά σας και σήμερα εδώ, στη Βουλή, μιλήσατε ξανά για μια συμφωνία πενταετίας.
Κύριε Μητσοτάκη, εντάξει, καλό είναι κάπου να κρατάμε τα προσχήματα. Μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο 1 της Συμφωνίας, είναι ξεκάθαρο. Λέει επί λέξει ότι η Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας θα παραμείνει σε ισχύ και θα παραμείνει σε ισχύ για μια περίοδο 5 ετών από την ημερομηνία της θέσης σε ισχύ του Δεύτερου Πρωτοκόλλου μεταξύ της κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Θα παραμείνει σε ισχύ στη συνέχεια, εκτός αν τερματιστεί από κάποιο από τα Μέρη με γραπτή ειδοποίηση προς το άλλο μέρος δύο χρόνια πριν, διά της διπλωματικής οδού. Διαβάζουμε ελληνικά, ξέρουμε να διαβάζουμε. Θα το καταθέσω στα Πρακτικά αργότερα.
Τι λέει λοιπόν η συμφωνία που κάνετε; Ότι σε 5 χρόνια θα έχει τη δυνατότητα, μετά την παρέλευση 5 ετών, μία εκ των δύο πλευρών να την καταγγείλει και να ενημερώσει, ώστε 2 χρόνια μετά να λήξει αν την καταγγείλει.
Ξέρετε κάτι όμως; Αναρωτήθηκα όταν σας άκουσα να λέτε αυτό το υπερβολικό ψέμα για άλλη μια φορά από αυτό εδώ το Βήμα για ένα κρίσιμο θέμα, που είναι η διάρκεια της συμφωνίας, γιατί το κάνετε αυτό. Και είναι προφανές ότι το κάνετε γιατί ντρέπεστε να πείτε την αλήθεια και προσπαθείτε να κρυφτείτε πίσω από τις λέξεις. Το κάνετε φανερώνοντας με αυτό τον τρόπο την ενοχή σας γι’ αυτά που γράφετε. Γι’ αυτό το κάνετε.
Αλλά για κακή σας τύχη, δεν είναι μόνο η αντιπολίτευση και εμείς που σας υπενθυμίζουμε τι ακριβώς αναγράφεται στη Συμφωνία. Ο υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών στη συνάντηση με τον κ. Δένδια σάς κάρφωσε ενώπιον του Δένδια λέγοντας επί λέξει ότι αυτή η ανανέωση θα επιτρέψει στη Συμφωνία να παραμείνει εν ισχύ επ’ αόριστον. Αυτά δεν τα λέω εγώ, τα λέει ο υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών. Θα το καταθέσω κι αυτό στα Πρακτικά.
Σταματήστε λοιπόν στα θέματα εξωτερικής πολιτικής να συμπεριφέρεστε λες και πρόκειται για ζητήματα που θα πούμε ένα ψεματάκι και θα σβήσουν, με όρους επικοινωνίας, να παίζετε με τις λέξεις.
Και θέλω να έρθω και στο δεύτερο κολοσσιαίο θέμα, στη δεύτερη κολοσσιαία παραχώρηση, που αφορά τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην Αλεξανδρούπολη. Θέλω να επισημάνω ότι τις παραχωρείτε προκειμένου να ενσωματωθούν στην πρώτη γραμμή των αμερικανικών σχεδιασμών στο πλαίσιο της πιο επικίνδυνης αντιπαράθεσης με τη Ρωσία από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και μετά, στην πιο επικίνδυνη αντιπαράθεση των τελευταίων δεκαετιών. Και την ίδια στιγμή που βγαίνουν ανοιχτά Ρώσοι αξιωματούχοι και στοχοποιούν την Αλεξανδρούπολη, εσείς βγαίνετε και λέτε ότι δεν θέλουμε να είναι εμπορικό το λιμάνι, δηλαδή να χαθεί και η πιο σημαντική αναπτυξιακή προοπτική της περιοχής.
Κι εδώ θέλω να είμαι απόλυτα σαφής, κύριε Μητσοτάκη. Αναφερθήκατε στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και στο ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ διαπραγματεύτηκε με τις Ηνωμένες Πολιτείες την ανωτέρω συμφωνία. Αντιπαρέρχομαι όλα τα άλλα τα οποία λέτε κατά καιρούς. Όπως κι εδώ ανεβήκατε στο Βήμα να μας πείτε ότι το μόνο εξοπλιστικό πρόγραμμα που εμείς προχωρήσαμε ήταν τα “Papa 3”.
Ξέρετε -ή αν δεν το ξέρετε να σας το πω εγώ, δεν σας το είπαν oi σύμβουλοί σας- ότι αυτή ήταν απόφαση αυτό το πρόγραμμα που αποφασίστηκε και ψηφίστηκε επί κυβερνήσεως Σαμαρά.
Έχετε υπογράψει ως υπουργός, κι έρχεστε και τα λέτε ξανά και ξανά! Κι εμείς απλά εκτελέσαμε την υποχρέωση της χώρας που τη βρήκαμε από τους προηγούμενους.
Αυτό το οποίο δεν βρήκαμε από τους προηγούμενους όμως ήταν ένοπλες δυνάμεις που να έχουνε στοιχειώδεις δαπάνες για να συντηρηθούν και να καλύπτουν τα λειτουργικά τους έξοδα. Διότι εσείς είχατε μειώσει τις λειτουργικές δαπάνες των ενόπλων δυνάμεων σε σημείο ώστε να μην μπορούν να ανταποκριθούν.
Και αυτό που δεν βρήκαμε και το κάναμε εμείς ήταν παρά το γεγονός ότι βρήκαμε άδεια τα ταμεία από τη λεηλασία του 2010-2015 να επαναφέρουμε τη χώρα σε αναπτυξιακή τροχιά, να έχουμε μια συμφωνία για το χρέος, να σταθούμε στα πόδια μας και να καταφέρουμε από τα λίγα, από το υστέρημα, να προχωρήσουμε μια κρίσιμη συμφωνία για την αναβάθμιση των F-16.
Τα ξεχνάτε όμως αυτά. Τώρα που είσαστε εκτός μνημονίων χάρη στον ΣΥΡΙΖΑ, τώρα που έχουμε ρυθμισμένο χρέος χάρη στον ΣΥΡΙΖΑ, τώρα που έχουμε 37 δισεκατομμύρια στα ταμεία χάρη στον ΣΥΡΙΖΑ, τώρα που δεν έχετε υποχρέωση σε πρωτογενή πλεονάσματα, μας κάνετε και τους κόκορες από πάνω, ότι δίνετε λεφτά σε ένοπλες δυνάμεις.
Ναι, αλλά σε ποια κατεύθυνση τα δίνετε; Θα τα δούμε αυτά, θα τα κουβεντιάσουμε.
Αλλά άλλο ήθελα να πω. Ήθελα να πω ότι αναφερθήκατε, προφανώς για να μας κατηγορήσετε, όπως έπραττε και ο αείμνηστος πατέρας σας το 1990 απέναντι στο ΠΑΣΟΚ και στην Αριστερά, που τους έλεγε, ιδιαίτερα τον Ανδρέα Παπανδρέου τον είχε αποκαλέσει στην αντίστοιχη συζήτηση για την ανανέωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Συνεργασίας, τον είχε αποκαλέσει «Ιανό», επειδή ψήφισε μια κάποια ανανέωση μετά από διαπραγμάτευση το 1983 και δεν ψήφισε το 1990.
Εμείς λοιπόν τι κάναμε επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ και ποια είναι η μεγαλειώδης διαφορά απέναντι στη δική σας οπτική και σε μια οπτική που με πατριωτική ευθύνη αντιλαμβάνεται τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες της χώρας, αλλά διεκδικεί τα μέγιστα για το πατριωτικό συμφέρον; Εμείς διαπραγματευτήκαμε με τις Ηνωμένες Πολιτείες την αναθεώρηση της συμφωνίας, στη βάση όμως συγκεκριμένων ανταλλαγμάτων για τη θωράκιση των εθνικών μας συμφερόντων, και δεν προχωρήσαμε, διότι προφανώς δεν βρέθηκε κοινός τόπος. Γι’ αυτό δεν προχωρήσαμε.
Δεν μπορεί να υπάρξει όμως καμία αμφιβολία ότι αυτές οι προβλέψεις της συμφωνίας που έχουμε στα χέρια μας αποτελούν πολύ μεγάλης σημασίας παραχωρήσεις για την Ελλάδα.
Το ερώτημα λοιπόν που θέλω να σας θέσω είναι με ποια ανταλλάγματα σε σχέση με τα άμεσα αμυντικά συμφέροντα της Ελλάδας προβήκατε σε αυτές τις παραχωρήσεις. Με ποια ανταλλάγματα δεχτήκατε να παραχωρήσουμε σημαντικά διαπραγματευτικά μας χαρτιά και να αυξήσουμε σημαντικά τον κίνδυνο για την Ελλάδα στην περίοδο της πιο σκληρής πολεμικής αντιπαράθεσης των τελευταίων δεκαετιών;
Εδώ, λοιπόν, η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη απ’ ότι τον Γενάρη του 2020. Όχι μόνο δεν εξασφαλίσατε τα ανταλλάγματα -ακόμα και αυτά που εσείς, κύριε Μητσοτάκη, αρχικά, ορθώς, θα πω εγώ, διεκδικήσατε- αλλά η υπογραφή και κύρωση συμφωνίας συνοδεύτηκε από μια ραγδαία αναβάθμιση των αμερικανο-τουρκικών σχέσεων και από μία συνακόλουθη επιδείνωση του συσχετισμού δύναμης Ελλάδας-Τουρκίας στην περιοχή εις βάρος της χώρας μας με αποδυνάμωση, αν όχι ακύρωση, των ελληνικών διαπραγματευτικών όπλων από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
Και θέλω να πω δυο λόγια για τη διαπραγμάτευση που διεξήγατε και θα καταθέσω στα Πρακτικά άρθρα της Καθημερινής και του Βήματος που ουδέποτε διαψεύστηκαν και τα οποία αναφέρονται στα ανταλλάγματα που ζητήσατε -και εγώ λέω, πολύ σωστά- κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης.
Πρώτον, υποβάλετε αίτημα για σημαντική χρηματοδότηση ελληνικών αμυντικών προγραμμάτων μέσω του προγράμματος FNF, ανάλογη με εκείνη της Αιγύπτου, του Ισραήλ και της Ιορδανίας. Τα άρθρα αναφέρονται σε 3+3, δηλαδή, σε 6 δισεκατομμύρια ευρώ και αλλού αναφέρονται σε 3 δισεκατομμύρια. Δεν θα τα τσακωθούμε για το ποσό -σημαντικό ποσό, όμως. Όπως και να έχει, όμως, το θέμα είναι τι απέγινε αυτό το αίτημα. Προφανώς, απερρίφθη κατηγορηματικά από την αμερικανική πλευρά. Οι ΗΠΑ δεν δέχτηκαν να δεσμευθούν ούτε για ένα ευρώ σε σχέση με τα ελληνικά αμυντικά προγράμματα.
Και θέλω να υπενθυμίσω ότι κατά την κύρωση της αμυντικής συμφωνίας του 1990 οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής είχαν δεσμευτεί τότε για δωρεάν αμυντική βοήθεια 345 εκατομμυρίων δολαρίων, αλλά και για την εκ των υστέρων αποστολή πλεονάζοντος αμυντικού υλικού, συνολικού ύψους σχεδόν 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων τότε. Και θα καταθέσω τα σχετικά έγγραφα από την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Δεύτερον, πολύ σωστά διεκδικήσατε -με βάση τα δημοσιεύματα- αμερικανική συνεισφορά στην οικοδόμηση ελληνικών στρατιωτικών υποδομών από κονδύλια που εκείνη την περίοδο θα ενέκρινε το Κογκρέσο. Στα άρθρα, μεταξύ άλλων, αναφέρεται η απαίτηση για οικοδόμηση δεύτερου ναυστάθμου για το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό στη Σούδα. Δυστυχώς, ούτε εκεί εξασφαλίστηκε στήριξη, παρ’ ότι το Κογκρέσο ενέκρινε ένα ποσό για την ενίσχυση κάποιων υποδομών στη Σούδα, αλλά όχι αυτό που ζητάγατε.
Τρίτον, διεκδικήσετε -πολύ σωστά θα πω εγώ- και συμπερίληψη και άλλων πολλών στρατιωτικών εγκαταστάσεων στη συμφωνία σε τοποθεσίες που είχαν αξία για τα ελληνικά αμυντικά συμφέροντα, με ιδιαίτερη έμφαση στη Σκύρο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, όμως, απέρριψαν κάθε πρόταση, συμπεριλαμβανομένης και της Σκύρου, κάνοντας κάποιες ασαφείς αναφορές για το ότι θα μπορούν να επανεξετάσουν το ζήτημα στο μέλλον.
Τι αποδεικνύει αυτή η απόφαση, κύριε Μητσοτάκη; Αποδεικνύει περίτρανα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής θέλουν μεν να αξιοποιούν την ενδοχώρα της Ελλάδας για τις δικές τους επιχειρησιακές ανάγκες, αλλά αποφεύγουν να έχουν οποιαδήποτε εμπλοκή με νησιά, ακόμα και του δυτικού Αιγαίου. Γιατί; Προκειμένου να μην εμπλακούν στα ελληνοτουρκικά, γι’ αυτό.
Το τρομερό έργο, όμως, κύριε Μητσοτάκη, δεν είναι τι αποφάσισαν οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, και πώς διαπραγματεύτηκαν αυτή τη συμφωνία. Θα πω εγώ ότι δεν είναι καν το ότι δεν μπορέσατε να τους πείσετε να αλλάξουν, έστω κάποιες από τις θέσεις τους, να κερδίσετε έστω κάτι. Το τρομερό είναι ότι εσείς προσωπικά, αφού εισπράξατε όλες αυτές τις αρνήσεις στη διαπραγμάτευση, όχι μόνο δεν απορρίψατε κάποια αμερικανικά αιτήματα, αλλά ικανοποιήσατε το 100%.
Μέχρι λίγες μέρες πριν υπογραφεί η συμφωνία -σας θυμίζω ότι όλοι μας ακούγαμε για πενταετή ή έστω δεκαετή συμφωνία- ξαφνικά μας ανακοινώσατε μια συμφωνία ουσιαστικά επ’ αόριστον. Ανακοινώνετε ότι συμφωνήσατε -για να το καταλάβει ο ελληνικός λαός που μας ακούει- να μην υπάρξει ξανά διαδικασία και διαπραγμάτευσης και της ανανέωσης της όποιας συμφωνίας.
Και μας ανακοινώσατε ότι προστίθεται αυτός ο περίφημος όρος που λέει ότι θα παραμείνει σε ισχύ στη συνέχεια μέχρι να καταγγελθεί. Και όλα αυτά σε αυτή την περίοδο της όξυνσης των αμερικανο-νατοϊκών σχέσεων, σε μια περίοδο που, πραγματικά, δεν ξέρουμε τι θα μας ξημερώσει.
Και αναρωτιέμαι -απευθύνομαι σε όλους εσάς, με αυτά τα δεδομένα- είναι πράγματι μια επωφελής συμφωνία αυτή; Αναρωτιέμαι, θα υπήρχε πρωθυπουργός σοβαρής χώρας του ΝΑΤΟ που θα έκανε μια τέτοια συμφωνία, ειδικά αφού εισέπραξε όλες αυτές τις αρνήσεις;
Θέλω να θυμίσω, ειδικά στην πτέρυγα της συμπολίτευσης, στους βουλευτές της συμπολίτευσης, ότι ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Μητσοτάκης που διαπραγματευόταν τότε, στην περίοδο της πτώσης του Υπαρκτού με τη μόνη υπερδύναμη το 1990, δεν συμφώνησε επ’ αόριστον συμφωνία. Υπέγραψε οκταετή συμφωνία που στη συνέχεια θα ανανεωνόταν ετησίως, παρά τις πιέσεις που είναι βέβαιο ότι θα δέχθηκε και δέχθηκε τότε από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής για να υπογράψει δωδεκαετία -θυμίζω στους παλαιότερους.
Φοβάμαι, λοιπόν, κύριε Μητσοτάκη, ότι αυτό που εσείς κάνετε σήμερα, όχι μόνο δεν θα το έκανε κανείς πρωθυπουργός -δεν το έκανε κανείς πρωθυπουργός στη χώρα από τη Μεταπολίτευση και μετά, συμπεριλαμβανομένου και του πατρός σας- αλλά δεν θα το έκανε ποτέ καμία χώρα-σύμμαχος. Μπορεί να το κάνει μόνο μια χώρα-δορυφόρος, όχι μια χώρα-σύμμαχος
Μία χώρα δορυφόρος, διότι αυτό λέγεται δορυφοριοποίηση της χώρας στο άρμα, φυσικά, των συμμάχων μας, του ισχυρότερου των συμμάχων μας, δηλαδή, των Ηνωμένων Πολιτειών. Και μας επαναφέρετε σε άλλες εποχές, φοβάμαι και σε άλλα δόγματα εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής -δυστυχώς για τα ελληνικά συμφέροντα
Θέλω λίγο να σταθώ στο τι σημαίνει αυτή η εξέλιξη. Μήπως, θα πούνε κάποιοι καλοπροαίρετα, με το να γίνουμε από ισότιμος –αλλά, φυσικά, junior partner, όχι senior partner, όχι ο ισχυρός σύμμαχος. Το δέχομαι αυτό, αλλά ισότιμος, έστω τυπικά. Από το να γινόμαστε δορυφόρος, μήπως με αυτό τον τρόπο θα έχουμε κάποιες εγγυήσεις έναντι του πραγματικού κινδύνου που έχουμε -από σύμμαχο στο ΝΑΤΟ, βεβαίως, και αυτός, από την Τουρκία. Μήπως; Τι κερδίζει και τι χάνει;
Δείτε τη δήθεν απομονωμένη Τουρκία -έτσι μας έλεγε ο κ. Μητσοτάκης για έναν τουλάχιστον χρόνο από τις τελευταίες εξελίξεις. Παρά το γεγονός ότι ήταν εμφανές ακόμη και πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία ότι θα ακολουθούσε μια διαδικασία αναβάθμισης των αμερικανο-τουρκικών σχέσεων και σταδιακής ενσωμάτωσης της στους νατοϊκούς, γεωπολιτικούς και ενεργειακούς σχεδιασμούς, εσείς διατυμπανίζατε ότι αυτή η συμφωνία που υπογράφετε αναδεικνύει αλλαγή στάσης των Ηνωμένων Πολιτειών και ισχυρή στήριξη μας απέναντι στο τουρκικό Casus Belli και τις παραβιάσεις. Αυτά λέγατε.
Και τι ακολούθησε; Τα είδατε όλοι, τι ακολούθησε. Ένα ωραίο διάλειμμα μια Κυριακή χαλαρή χωρίς γραβάτες -όπως μας είπατε ότι τα βρήκαμε- για να ακολουθήσει μετά ένα μπαράζ παραβιάσεων στο Αιγαίο, ένα τσουνάμι υπερπτήσεων και παραβιάσεων κυριαρχίας.
Και ποια ήταν η αμερικανική αντίδραση, ενόσω είχαν στο χέρι τον δεδομένο σύμμαχο και τη συμφωνία αυτή που τα δίνει όλα; Πού είναι η στήριξη στην κυριαρχία και την εδαφική μας ακεραιότητα που λέτε σήμερα -ψευδώς για άλλη μια φορά- ότι δήθεν αποτυπώνεται στη συμφωνία; Πού είναι;
Η κ. Νούλαντ, η υφυπουργός Εξωτερικών, επισκέφτηκε την Ελλάδα και την Τουρκία, έδωσε συνεντεύξεις και αναφέρθηκε γενικά και αόριστα σε προκλητικές ενέργειες. Το State Departmentαπαντά εξίσου γενικά και αόριστα, χωρίς όχι μόνο να καταδικάζει, αλλά ούτε καν να αναφέρει την Τουρκία. Τονίζει επί λέξει: «Όπου υπάρχουν διαφωνίες σχετικά με τον εναέριο χώρο μιας χώρας, καλούμε σε συντονισμό και συζήτηση». Θα το καταθέσω στα Πρακτικά.
Προσέξτε: «Όπου υπάρχουν διαφωνίες σχετικά με τον εναέριο χώρο». Παραβλέπει, δηλαδή, συνειδητά, ότι οι υπερπτήσεις και οι παραβιάσεις κάτω από 6 ναυτικά μίλια στα νησιά δεν είναι θέμα εναέριου χώρου, είναι θέμα αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας από την πλευρά της γείτονος. Δεν είναι ζήτημα, εάν έχουμε ορίσει τον εναέριο χώρο στα 12 ή στα 10, είναι κυριαρχία η υπερπτήση πάνω από ελληνικό έδαφος. Αμφισβήτηση κυριαρχίας. Και δεν πραγματοποιεί αμφισβήτηση κυριαρχίας τυχαία η Τουρκία στη Λέσβο και στο Αγαθονήσι. Το κάνει εκεί, όχι γιατί αμφισβητεί τον εναέριό τους χώρο, αλλά στη μεν Λέσβο, διότι αμφισβητεί το δικαίωμά μας να έχουμε Στρατό, όταν απέναντι έχουμε τη στρατιά του Αιγαίου και το θεωρεί δήθεν αποστρατιωτικοποιημένο νησί και στο δε Αγαθονήσι, διότι το θεωρεί «γκρίζα ζώνη», δεν το θεωρεί ελληνική επικράτεια. Κάνουμε πως δεν καταλαβαίνουμε; Έρχονται τώρα οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και τι μας λένε; Δεν πειράζει και αυτό θέμα εναέριου χώρου είναι, συνεννοηθείτε με τους γείτονές σας, σύμμαχοι είστε.
Ενόσω, λοιπόν, όλα αυτά συμβαίνουν και εσείς τα έχετε δώσει όλα και πανηγυρίζετε εδώ γιατί είστε δεδομένος σύμμαχος, τι κάνει η Τουρκία; Ζητάει, αξιώνει από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής την αγορά επιπλέον σαράντα F-16 και τον εκσυγχρονισμό άλλων ογδόντα. Δηλαδή, αξιώνει να αλλάξει άρδην στο Αιγαίο ο συσχετισμός δύναμης στον αέρα. Πού είναι, λοιπόν, αυτή σας η περηφάνια, η εθνική σας περηφάνια που λέγατε Rafale και σηκωνόσασταν όρθιοι εδώ και πανηγυρίζατε, όταν συμβαίνουν όλα αυτά και έρχεστε σήμερα σαν να μην συνέβη τίποτα στο Ελληνικό Κοινοβούλιο να κυρώσετε αυτή τη Συμφωνία; Πού είναι αυτή η περηφάνια;
Διαβάζουμε, δυστυχώς χθες, όχι από κάποιο μέσο που μπορεί κανείς να αμφισβητήσει αλλά από τηWall Street Journal, ότι όχι μόνο δεν απορρίπτεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες το αίτημα αυτό, αλλά ο Πρόεδρος Μπάιντεν το αποδέχεται και το προωθεί στο Κογκρέσο, λίγες ώρες πριν εσείς καλέσετε εδώ την Εθνική Αντιπροσωπεία να ψηφίσει αυτή τη Συμφωνία που τα δίνει όλα στις Ηνωμένες Πολιτείες: Επ’ αόριστον παραχώρηση, διευκολύνσεις και την Αλεξανδρούπολη, λίγο πριν πετάξετε στην Ουάσιγκτον. Θα το έχετε δει, βεβαίως, αλλά θα το καταθέσω και αυτό στα Πρακτικά.
Για να το καταλάβει ο ελληνικός λαός, τι ακριβώς συμβαίνει; Εμείς στέλνουμε όπλα στην Ουκρανία κατόπιν αμερικανικής προτροπής και οι Ηνωμένες Πολιτείες στέλνουν αεροπλάνα, καινούργια F-16, για να πετάνε επάνω από τα ελληνικά νησιά. Αυτό συμβαίνει. Αυτό συμβαίνει, Ναύαρχέ μου. Να πούμε τη γλώσσα της αλήθειας.
Δεν σας βλέπω, λοιπόν, να είστε και τόσο υπερήφανοι για όλο αυτό. Και λογικό είναι να μην είστε υπερήφανοι.
Γι’ αυτό, λοιπόν, ο κ. Μητσοτάκης ήρθε εδώ και αντί να αναφερθεί, υπερασπίστηκε πέντε λεπτά αυτή τη Συμφωνία και μετά μας έλεγε για τι πράγμα; Για την ακρίβεια. Άνοιξε άλλο φάκελο, εκεί που τα πάει καλά, ενώ σε αυτά τα πάει χειρότερα. Έτσι φαίνεται.
Δυστυχώς, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η υποβάθμιση των στρατηγικών μας συμφερόντων έναντι της Τουρκίας δεν σταματά στους εξοπλισμούς και στις ισορροπίες ισχύος στο Αιγαίο, διότι βλέπουμε τι γίνεται και σε σχέση με την ενέργεια. Πριν ακόμα στεγνώσει το μελάνι της συμφωνίας αυτής που υπογράψατε, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέδωσαν ένα non-paper, εις το οποίο ανακαλούν εγγράφως τη στήριξή τους στον αγωγό EastMed. Και το κάνουν αυτό, όχι μόνο επικαλούμενες τις οικονομικές και τεχνικές δυσκολίες του έργου, αλλά επικαλούμενες και την ανάγκη –προσέξτε!- να αποφευχθεί η ένταση με την Τουρκία στη Μεσόγειο. Αυτό το στρατηγικό σχέδιο για την εξωτερική πολιτική της χώρας, όχι για τον ΣΥΡΙΖΑ, ήταν ένα στρατηγικό σχέδιο το οποίο υπηρετήσαμε και εμείς. Και εσείς προηγουμένως και εμείς. Εμείς καταφέραμε να το εντάξουμε στο στρατηγικό διάλογο, στο «3+1», Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Ηνωμένες Πολιτείες και εσείς το συνεχίσατε. Ήρθε εδώ ο κ. Πομπέο τότε, υπογράψατε με τον Νετανιάχου και έρχονται οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και λένε -ως αντάλλαγμα ενδεχομένως σε αυτά που τους δίνουμε- ότι ξέρετε, δεν θα προχωρήσω, όχι γιατί υπάρχουν οικονομικές δυσκολίες, αλλά γιατί προκαλεί την Τουρκία, προκαλεί εντάσεις στην περιοχή. Και θέλω να τονίσω ότι επέλεξαν να το κάνουν με non-paper, ενημερώνοντας και την Τουρκία για αυτήν τη θέση τους, παρότι μπορούσαν κάλλιστα να θέσουν το θέμα στο πλαίσιο του σχήματος «3+1» στους συμμάχους τους. Δεν το έκαναν.
Επιπλέον, όπως φάνηκε στη συνέντευξη πάλι της κ. Νούλαντ, της υφυπουργού Εξωτερικών, οι Ηνωμένες Πολιτείες απορρίπτουν και τη στήριξη σε οποιονδήποτε άλλο αγωγό στην Ανατολική Μεσόγειο, άρα προφανώς και σε πιθανό αγωγό που θα μετέφερε ως plan B αέριο ισραηλινό στην Ελλάδα μέσω της Αιγύπτου, κάτι το οποίο σύμφωνα με φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης συζητούσατε, κύριε Μητσοτάκη, παράλληλα ή εναλλακτικά προς τον EastMed. Και τι στηρίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες; Μία νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική στην Ανατολική Μεσόγειο, που θα έχει στόχο την ανάπτυξη νέων διαδρόμων LNG, η οποία, όπως ξεκάθαρα δηλώνουν, πρέπει να συμπεριλαμβάνει και την Τουρκία. Το καταλάβατε;
Χαρακτηριστική είναι η τοποθέτηση του πρώην πια Αμερικανού πρέσβη, του κ. Πάιατ, και τώρα υφυπουργού -αν δεν κάνω λάθος- Εξωτερικών σε θέματα Ενέργειας, ο οποίος είπε ότι η Τουρκία πρέπει να προσκληθεί στο EastMed Gas Forum της Αιγύπτου. Επίσης χαρακτηριστικές είναι και οι δηλώσεις Νούλαντ και πάλι, όταν επισκέφθηκε την Τουρκία, που είπε επί λέξει: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιθυμούν να συνεργαστούν και να βοηθήσουν την Τουρκία να διαφοροποιήσει τους πόρους της ειδικά σε σχέση με το φυσικό αέριο». Θα τα καταθέσω και αυτά, για να μη λέτε ότι τα βγάζω από το μυαλό μου.
Και διερωτώμαι, κύριε Μητσοτάκη: Έχετε θέσει έστω κάποιες προϋποθέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες για την ενσωμάτωση της Τουρκίας στη νέα αυτή περιφερειακή ενεργειακή αρχιτεκτονική ή θα προχωράμε εμείς δήθεν σε συμφωνίες που κατοχυρώνουν τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, αλλά θα αλωνίζουν και πάλι, όπως ανακοινώθηκε χθες, τα τουρκικά ερευνητικά όλο το καλοκαίρι στο Αιγαίο;
Έρχομαι να κλείσω με μια αναφορά στις τελευταίες δραματικές εξελίξεις στον πόλεμο στην Ουκρανία και το πώς αυτές επηρεάζουν, ανατρέπουν, θα έλεγα, τις ισορροπίες και στην περιοχή μας. Θέλω να ρωτήσω, θέλω όλοι μας να αναρωτηθούμε: Η Τουρκία εφαρμόζει κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας για το ουκρανικό; Εφαρμόζει; Δεν είναι η Τουρκία χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ; Δεν είναι; Είναι ξεχωριστή περίπτωση η Τουρκία; Τι δηλώνουν Αμερικανοί αξιωματούχοι γι’ αυτό; Δηλώνουν εμμέσως, πλην σαφώς ότι αυτό που ισχύει για την Ελλάδα και όλες τις ευρωπαϊκές χώρες όσον αφορά τις κυρώσεις, δεν είναι ανάγκη να το εφαρμόσει η Τουρκία. Δηλαδή, απορρίπτουν την ελληνική θέση και θεωρούν φυσιολογικό η Τουρκία να παρακάμπτει τις κυρώσεις ενισχύοντας την οικονομία της και διατηρώντας τις διπλωματικές της σχέσεις με τη Ρωσία, ενώ η ελληνική οικονομία θα αντιμετωπίζει όλες αυτές τις συνέπειες, που προφανώς εσείς με τις επιλογές σας τις έχετε επιδεινώσει στο έπακρο.
Επιπλέον, σας ρωτάω: Θεωρείτε ότι είναι σωστό ο Τούρκος Πρόεδρος, Πρόεδρος μιας χώρας που κατέχει το ένα τρίτο της Κύπρου, να διεκδικεί ρόλο μεσολαβητή και να αναπτύσσει ειρηνευτικές πρωτοβουλίες στην Ουκρανία σε σημείο που να έχει τη στήριξη και του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, ενώ την ίδια στιγμή η Ελλάδα είναι παντελώς απούσα; Διότι καλά κάνει η Τουρκία, το συμφέρον της κοιτάει. Εμείς πού είμαστε;
Διάβαζα τις προάλλες, κύριε Μητσοτάκη, τη συνέντευξη σας και υποστηρίζατε –μου έκανε εντύπωση- το γεγονός ότι ο Γάλλος Πρόεδρος είχε επαφή με τον Ρώσο Πρόεδρο. Ο Γάλλος μπορεί να έχει. Και εφόσον υποστηρίζετε ότι ο Γάλλος μπορεί να έχει, φαντάζομαι ότι στηρίζετε και τις επισκέψεις του Αυστριακού Καγκελάριου ή του Ισραηλινού πρωθυπουργού. Γιατί, λοιπόν, αφού στηρίζετε αυτή τη στάση τόσο πολύ δεν την ακολουθείτε και εσείς, παρά μονάχα σπεύδετε να βγείτε μπροστά να δηλώσετε πόσο πρόθυμοι είστε, πόσα όπλα θα δώσουμε και θα ξαναδώσουμε; Αυτός είναι ο ρόλος της Ελλάδας;
Και έχουμε και ένα λόγο παραπάνω, κύριε Μητσοτάκη. Έχουμε τους δεκάδες χιλιάδες στη Μαριούπολη και την Οδησσό. Έχουμε έναν λόγο παραπάνω να παίζουμε έναν ειδικότερο ρόλο σε αυτή τη σύγκρουση και να θέλουμε να αναπτυχθούν διπλωματικές διαδικασίες, για να τελειώσει μια ώρα αρχύτερα. Γιατί, λοιπόν, το κάνετε αυτό;
Να σας πω γιατί το κάνετε αυτό. Πρώτον, διότι θέλετε πολλοί εδώ στην Ελλάδα να συντηρείτε ένα κλίμα που απαγορεύεται να συζητάμε για το ουκρανικό και την πραγματική του διάσταση. Όποιος πάει να πει μια διαφορετική γνώμη για το πώς πρέπει να εξελιχθούν τα πράγματα είναι –πώς το είπατε- “Πουτινιστής”. Αυτό δεν λέτε;
Να μπορούμε, δηλαδή, από τη μια να μιλάμε –και σωστά λέω εγώ- για την ηθική υποχρέωση –όλοι είμαστε μαζί σε αυτό- να υποστηρίξουμε μια χώρα και έναν λαό που βάλλεται απέναντι σε έναν εισβολέα που παραβιάζει βάναυσα το διεθνές δίκαιο, αλλά να μην μπορούμε να συζητάμε για τις ευθύνες της Δύσης και κυρίως για το πώς η Ελλάδα θα μπορούσε να στηρίξει την ειρήνη στην Ουκρανία, αξιοποιώντας τον διπλωματικό της ρόλο στην περιοχή. Και άμα ξεφύγει και κανένα σημείο στίξης από κανέναν καλλιτέχνη που συμμετέχει σε αντιπολεμικές συναυλίες και σε αντιπολεμικές συγκεντρώσεις και δεν καταδικάσει, όπως εσείς θέλετε να καταδικάσει, την εισβολή, τότε είναι αποκλειστικά θέμα ηθικής και δεν είμαστε στη σωστή πλευρά της ιστορίας.
Όταν, όμως, είναι να προστατεύσετε τους Έλληνες εφοπλιστές που συναλλάσσονται με τη Ρωσία στον τομέα της ενέργειας, τότε τα πράγματα αλλάζουν και το ουκρανικό δεν είναι θέμα ηθικής αλλά είναι θέμα εθνικών συμφερόντων και ξεχνάτε τότε ποια είναι η σωστή πλευρά της ιστορίας. Άρα, ο πρώτος λόγος είναι η υποκρισία σας εδώ.
Ο δεύτερος λόγος που τηρείτε αυτή τη στάση είναι ότι έτσι βλέπετε τη θέση της Ελλάδας στον κόσμο. Και αυτή είναι μια μεγάλη αξιακή διαφορά που έχουμε.
Δεν συμμερίζεστε την άποψη ότι η Ελλάδα μπορεί να παίξει έναν ρόλο, όπως η Γαλλία ή η Αυστρία. Δεν θέλετε η Ελλάδα να παίζει πραγματικά τον ρόλο του πυλώνα ειρήνης και σταθερότητας, ούτε θεωρείτε ότι είναι προς το συμφέρον της.
Θέλω να σας καταλογίσω ότι αυτή είναι μια ιδεολογική τοποθέτηση. Πραγματικά, όμως, τρομάζω με την ιδέα της πολιτικής που θα ακολουθούσατε εσείς, κύριε Μητσοτάκη, εάν ήσασταν πρωθυπουργός την περίοδο του πολέμου στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στο Κόσοβο, στη Λιβύη. Διότι εσείς, κύριε Μητσοτάκη, θέλετε η Ελλάδα να αποτελεί πρώτα και κύρια, όχι έναν δεδομένο σύμμαχο, αλλά έναν δεδομένο δορυφόρο, όπως είπα. Δεν θέλετε να αποτελεί πυλώνα ειρήνης και σταθερότητας και το δείχνετε στο ουκρανικό. Το δείξατε με τη θέση την υποκριτική που πήρατε, την εθνικολαϊκιστική, στη Συμφωνία των Πρεσπών και πώς μετά αλλάξατε, το δείχνετε και σε ό,τι αφορά τα ελληνοτουρκικά. Γιατί; Διότι από ό,τι φαίνεται ενώ άλλα λέτε και λέγατε, δεν πιστεύετε πραγματικά στη προοπτική της Χάγης, εγκλωβισμένος όπως φαίνεται να είστε από τον συνέταιρό σας στο κόμμα, τον κ. Σαμαρά.
Προκεχωρημένο φυλάκιο της Δύσης, λέγατε. Εγώ θα πω φυλάκιο, χωρίς εγγυήσεις φύλαξης. Γιατί το φυλάκιο έχει τουλάχιστον και κάποια φύλαξη. Υπάρχουν εγγυήσεις. Αφύλακτο φυλάκιο γινόμαστε εμείς. Και ας είναι καλά οι Ένοπλες Δυνάμεις του τόπου οι οποίες είναι αξιόμαχες και οι οποίες ανά πάσα στιγμή μπορούν να υπερασπιστούν την εθνική μας ακεραιότητα.
Η Ελλάδα, όμως –και αυτή είναι η μεγάλη μας διαφορά της προοδευτικής παράταξης από την συντηρητική παράταξη στην εξωτερική πολιτική- δεν είναι φυλάκιο κανενός. Είναι μια χώρα με μεγάλη ιστορία και μεγάλη σημασία και γεωστρατηγικά και πολιτισμικά. Είναι μια ευρωπαϊκή χώρα στο σταυροδρόμι Δύσης και Ανατολής που μπορεί και πρέπει να αποτελεί πυλώνα ειρήνης και σταθερότητας, είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά με λίγο μεγαλύτερη σημασία από άλλες χώρες. Τι να κάνουμε, δεν υποτιμώ εγώ χώρες το Λουξεμβούργο ή άλλες, αλλά έχει μια μεγαλύτερη σημασία λόγω της στρατηγικής της θέσης, λόγω της ιστορίας της. Λόγω των δυνατοτήτων της να συνομιλεί με άλλες χώρες στο Βορρά, στο Νότο, στην Ανατολή. Δεν είναι –πώς το είπατε αυτό- ανεμοδούριο το ότι μπορούμε να έχουμε παραδοσιακά καλές σχέσεις με σημαντικές χώρες στον Αραβικό κόσμο, τη Ρωσία, χώρες της Ανατολής και φυσικά τους συμμάχους μας στη Δύση. Και εντέλει η Ελλάδα είναι χώρα που έχει δικαίωμα να διεκδικεί και να διαπραγματεύεται για τα συμφέροντά της σε βάση ισοτιμίας και σεβασμού με τους συμμάχους της και με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και είναι και χώρα που προασπίζει με υπερηφάνεια, με αποφασιστικότητα, με αποτελεσματικότητα τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Για όλους αυτούς τους λόγους, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ο ΣΥΡΙΖΑ θα καταψηφίσει αυτή τη Συμφωνία που σήμερα φέρνετε προς ψήφιση. Και όταν με το καλό υπάρξει η πολιτική αλλαγή και μια νέα προοδευτική κυβέρνηση θα θέσουμε το ζήτημα της διαπραγμάτευσης, την αξιοποίηση της παρ. 1 του άρθρου 7 για τροποποίηση, διότι δεν είμαστε δορυφόρος. Διότι θέλουμε κάθε κυβέρνηση, οποιαδήποτε κυβέρνηση να έχει δυνατότητα διαπραγμάτευσης κάθε φορά επωφελούμενη τη συγκυρία, για να κερδίσει περισσότερα για τη χώρα.
Κύριε Μητσοτάκη, είπα στην αρχή ότι τα εθνικά θέματα δεν είναι ένα πεδίο στο οποίο πρέπει να υπάρχει η αντιπαράθεση. Αντιπαράθεση πρέπει να υπάρχει, αλλά όχι επικοινωνιακού χαρακτήρα.
Εγώ, λοιπόν, θέλω να σας πω το εξής. Καταλαβαίνω ότι έχετε φέρει αυτή τη Συμφωνία, την έχετε ανακοινώσει, αξιοποιήστε αυτό το momentum. Φεύγετε αύριο και πηγαίνετε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Όταν ανακοινώσατε ότι θα φέρετε τη Συμφωνία προς ψήφιση δεν είχαν διαρρεύσει όλα αυτά ότι έχει εγκρίνει ο Πρόεδρος Μπάιντεν –η Κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών- να δώσει σαράντα νέα F16 στην Τουρκία, να αλλάξει ισορροπίες. Δεν το έχει ανακοινώσει.
Αν είναι ψέμα να το δούμε. Ωραία, αν είναι ψέμα να το δούμε. Προσέξτε, κύριε Μητσοτάκη. Το τι είναι ψέμα και το τι είναι αλήθεια θα φανεί όταν θα σταθείτε δίπλα δίπλα με τον Αμερικανό Πρόεδρο, όταν από τα χείλια σας θα βγει αυτό που λέτε εδώ, το «είναι ψέμα» και όταν ο ίδιος ο Αμερικανός Πρόεδρος θα διαψεύσει κατηγορηματικά ότι θα δοθούν σαράντα νέα F16 και θα εκσυγχρονιστούν άλλα ογδόντα, προς όφελος της Τουρκίας, αλλάζοντας τις ισορροπίες στο Αιγαίο. Τότε θα μου πείτε «είναι ψέμα».
Μέχρι τότε, όμως, αξιοποιήστε αυτό το momentum. Μην πάτε με άδεια χέρια εκεί, εννοώ διαπραγματευτικά όπλα. Αναστείλετε την κύρωση της Συμφωνίας τώρα και πηγαίνετε εκεί να αποδείξετε ότι είναι ψέμα και τότε ελάτε εδώ να την ψηφίσετε.
Δευτερολογία
Κύριε Μητσοτάκη, έχω την αίσθηση ότι έχει να αναγορευθεί ο πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών της Ελλάδας, ο τέως πρέσβης, σε πολιτικό παράγοντα του τόπου από τα χρόνια της εμφυλιακής Δεξιάς. Από τα χρόνια του Παπάγου έχει να συμβεί αυτό.
Αναγορεύσατε σήμερα τον πρέσβη των Ηνωμένων Πολιτειών σε πολιτικό παράγοντα. Σου είπα, μου είπε, τι είπε, τι δήλωσε, το διαψεύδεις, συζητάς με κλειστές πόρτες. Δεν το ήξερα. Την άλλη φορά να σας φωνάξω και εσάς να είστε μέσα, να ανοίξουν τις πόρτες όταν συζητώ με τους Πρέσβεις.
Ανακοίνωση ΣΥΡΙΖΑ: «Συνάντηση του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα με τον Πρέσβη των ΗΠΑ στην Ελλάδα Τζέφρεϊ Πάιερ, 17.2.2022», αμέσως μετά τη συνάντηση. Τι είναι αυτά που λέτε; Τι είναι αυτά που λέτε; Δεν σας ενημερώνουν; Είναι δυνατόν να κάνει ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης συνάντηση με τον Αμερικανό πρέσβη στη Βουλή και να είναι μυστική; Και να είναι κρυφή;
Είναι δυνατό να λέτε τέτοια πράγματα και να αναγάγετε σε πολιτικό παράγοντα τον Αμερικανό Πρέσβη;
Ορίστε, λοιπόν.
Τι λέει η ανακοίνωση που βγάλαμε; Ότι ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ επανέλαβε τη διαφωνία του κόμματος με την αναθεώρηση της ελληνοαμερικανικής αμυντικής συμφωνίας, καθώς δεν πραγματοποιείται σε αμοιβαία επωφελή βάση και αποδυναμώνει τον ρόλο της Ελλάδας ως πυλώνα ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή. Αυτή είναι η θέση μας, κύριε Μητσοτάκη, και στις κλειστές πόρτες και στις ανοικτές πόρτες.
Το να μου κουνάτε εσείς το δάχτυλο για διπλή στάση και για «Ιανό», όπως έλεγε ο αείμνηστος πατέρας σας, και για διπροσωπία στα θέματα εξωτερικής πολιτικής πάει πολύ. Εσείς που συμμετείχατε στα συλλαλητήρια για την ονομασία της Βόρειας Μακεδονίας και όταν γίνατε πρωθυπουργός τα ξεχάσατε όλα. Και την τιμάτε και την τηρείτε και όλα τα κάνετε. Πάει πολύ. Μόνο φοβάστε να φέρετε προς ψήφιση στη Βουλή τα μνημόνια τρία χρόνια τώρα, μην τυχόν και καταψηφίσει η μισή Κοινοβουλευτική σας Ομάδα.
Εν τοιαύτη περιπτώσει, εδώ το κρίσιμο θέμα, το οποίο δεν καταλαβαίνετε, είναι ότι εμείς ναι, διαπραγματευτήκαμε. Μας κατηγορήσατε: «Τα διαπραγματευτήκατε εσείς;». Ναι, εμείς τα διαπραγματευτήκαμε. Και ήλθατε να με κατηγορήσετε εδώ για υποκριτικό αντιαμερικανισμό. Πότε επιτέλους θα καταλάβετε; Πόσες δεκαετίες θα πάρει για να το καταλάβει αυτό η ελληνική Δεξιά;
Τα ίδια που λέγατε το ’90, τα ίδια λέτε και τώρα και το είπατε με περηφάνια, λες και εμένα θα με προσβάλει που με κατηγορήσατε ότι «έχετε την ίδια στάση που είχε ο Ανδρέας Παπανδρέου το ‘90».
Δεν με προσβάλλει, κύριε Μητσοτάκη. Η προοδευτική και δημοκρατική παράταξη στον τόπο έχει μια ενιαία πατριωτική στάση στα ζητήματα αυτά. Εσείς δεν το κατανοείτε.
Αλλά ξεπεράσατε τον πατέρα σας. Τον ξεπεράσατε τον αείμνηστο. Τουλάχιστον ο πατέρας σας έφερε και ένα δισεκατομμύριο, έβαλε και κάποιους όρους, αρνήθηκε τη δωδεκαετή συμφωνία. Εσείς τα δώσατε όλα. Όλα τα δώσατε.
Είπατε κάτι, κύριε συνάδελφε; Εντάξει. Έχετε περάσει από πολλά κοινοβουλευτικά έδρανα εσείς. Ήσασταν στο Ποτάμι, τώρα είστε στη Νέα Δημοκρατία. Με το καλό βεβαίως να «πηδάτε» από το ένα κόμμα στο άλλο.
Εν τοιαύτη περιπτώσει, είναι υποκρισία να μιλάτε εσείς για διπλή γλώσσα στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής.
Θέλω να σας εξηγήσω με όση καλή διάθεση διαθέτω ότι δεν είναι ζήτημα συγκυρίας το ότι διατηρούμε αυτήν τη θέση και στάση. Δεν έχουμε ανάγκη εμείς να το παίζουμε ούτε φιλοαμερικανοί ούτε αντιαμερικανοί για να παίρνουμε ψήφους. Ούτε να το παίζουμε φιλοαμερικανοί για να δίνουμε τη μισή Ελλάδα για να συνομιλούμε με τους Αμερικανούς, ούτε αντιαμερικανοί για να παίρνουμε ψήφους. Δεν έχουμε ανάγκη, διότι δεν έχουμε να αποδείξουμε τίποτα.
Εμείς στηρίζουμε και προστατεύουμε επί της ουσίας τα ελληνικά συμφέροντα. Δεν εξυπηρετούμε τα συμφέροντα άλλων χωρών, ακόμα και σύμμαχων. Δεν εξυπηρετούμε τα αμερικανικά συμφέροντα με αντάλλαγμα θολές υποσχέσεις ότι στο μέλλον θα στηρίξουν την Ελλάδα κάποια στιγμή ή ότι θα πουν και δυο καλές κουβέντες για τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Εδώ είναι η ουσιαστική διαφορά μας.
Ναι, πράγματι, επί ΣΥΡΙΖΑ έγιναν πάρα πολύ ουσιαστικά βήματα. Είχαμε απόλυτη αίσθηση της ευθύνης να υπερασπιστούμε την εθνική γραμμή και είχαμε πατριωτική αίσθηση της ευθύνης και προχωρήσαμε σε επιλογές που ενίσχυσαν τον ρόλο της χώρας διεθνώς και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα.
Ξέρετε πολύ καλά ότι επί ΣΥΡΙΖΑ καθιερώθηκε ο στρατηγικός διάλογος και το σχήμα 3 + 1. Επί ΣΥΡΙΖΑ προωθήθηκε και στηρίχθηκε όσο ποτέ άλλοτε ο αγωγός EastMed. Επί ΣΥΡΙΖΑ πέρασε τοEastMed Act που πίεζε το State Department για πρώτη φορά να καταγράψει τις τουρκικές παραβιάσεις και να άρει το εμπάργκο όπλων στην Κύπρο. Επί ΣΥΡΙΖΑ προχώρησαν επενδύσεις αμερικανικές όπως το FSRU που εγκαινιάσατε προχθές. Καλά κάνατε και το εγκαινιάσατε, αλλά είπατε «δικό μας έργο». Επί ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε αυτό. Μαζί με τον Μπορίσοφ το υπογράψαμε πάνω. Εγκαινιάσατε και τα Ναυπηγεία της Σύρου. Επί ΣΥΡΙΖΑ έγινε και αυτό το έργο.
Η Ελλάδα και κάθε Έλληνας πρωθυπουργός, κύριε Μητσοτάκη, οφείλει να διαπραγματεύεται με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την ενίσχυση των διμερών μας σχέσεων, αλλά σε αμοιβαία επωφελή βάση. Για εμάς αμοιβαία επωφελής βάση συνεργασίας στον τομέα της άμυνας είναι η εξασφάλιση ανταλλαγμάτων και εγγυήσεων σε σχέση με τα αμυντικά συμφέροντα της χώρας.
Θέλω να επιμείνω σ’ αυτό το κρίσιμο κατά την άποψή μου ζήτημα. Το κρίσιμο ζήτημα τούτη την ώρα είναι ότι υπογράφεται μια συμφωνία που τα δίνει όλα –επαναλαμβάνω- χωρίς να παίρνετε εγγυήσεις ασφαλείας για τη χώρα. Αυτό είναι το κρίσιμο ζήτημα. Για άλλη μια φορά αρνηθήκατε να σχολιάσετε ή έστω να διαψεύσετε, παρά επιμείνατε στο ίδιο ψέμα για πενταετή συμφωνία. Εδώ είναι η συμφωνία. Δεν είναι πενταετής η συμφωνία. Είναι επ’ αόριστον. Το είπε ο υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών μπροστά στον κ. Δένδια. Είναι επ’ αόριστον η συμφωνία.
Εν τοιαύτη περιπτώσει, κατά τη γνώμη μου το κρίσιμο –θέλω σ’ αυτό να επικεντρωθώ στη δευτερομιλία μου στα τέσσερα-πέντε λεπτά που έχω ακόμα για να κλείσω- είναι το εξής: Εφόσον δεν αποδέχεστε την πρότασή μου να πάτε στις Ηνωμένες Πολιτείες κρατώντας ως διαπραγματευτικό όπλο την αναστολή της κύρωσης αυτής της συμφωνίας, ώστε να διεκδικήσετε και να ξεκαθαρίσετε το ζήτημα με τον εκσυγχρονισμό 80 και την απόδοση 40 νέων F-16 στην Τουρκία, που είναι κρίσιμο κατά την άποψή μου ζήτημα και εκ των πραγμάτων εκεί τίθεται ο πήχης του ταξιδιού σας, τουλάχιστον δεσμευθείτε εδώ ότι ακούγοντας και ερμηνεύοντας τη βούληση της συντριπτικής πλειοψηφίας της Εθνικής Αντιπροσωπείας, θα θέσετε επιτακτικά το ζήτημα αυτό στον Αμερικανό Πρόεδρο.
Μην ψάχνετε να βρείτε δικαιολογίες για το 2017 και τα F-35, δικαιολογίες για να μη θέσετε το θέμα. Το 2017 είχε προχωρήσει η συμπαραγωγή. Ήταν συμπαραγωγή της Τουρκίας τα F-35 και γνωρίζετε πάρα πολύ καλά τις προσπάθειες που έκαναν –θα το ομολογήσω- όλες οι κυβερνήσεις, η προηγούμενη από εμάς, η δική μας και η δική σας, τις συνομιλίες με ανθρώπους του Κογκρέσο για να μπλοκαριστεί αυτή η υπόθεση της αγοράς F-35 από τη γείτονα.
Είναι γνωστά αυτά, αλλά γιατί αναδεικνύετε το ζήτημα αυτό ως δικαιολογία; Δεν θα βάλετε εσείς το ζήτημα των F-16; Ή μήπως έπρεπε εγώ τότε να πω στην αμερικανική κυβέρνηση «μη μου εκσυγχρονίσεις τα F-16 εμένα αν δεν μπλοκάρεις τα F-35 στην Τουρκία»; Αυτό μου ζητάτε; Αυτό λέτε ότι ήταν το σωστό;
Μην υπεκφεύγετε, λοιπόν, απ’ αυτό. Αυτό είναι το κρίσιμο θέμα που θέλει να ακούσει ο ελληνικός λαός σήμερα. Αυτό που θέλει να ακούσει από εσάς ο ελληνικός λαός σήμερα είναι αν θα θέσετε επί τάπητος την ακύρωση από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής της πώλησης F-16 στην Τουρκία στο ταξίδι σας μεθαύριο στην Ουάσιγκτον, αν θα ζητήσετε επιτακτικά την ευθεία καταδίκη των τουρκικών υπερπτήσεων.
Αλλά και να μας εξηγήσουν υπό ποιες προϋποθέσεις βλέπουν την ενσωμάτωση της Τουρκίας στη νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική της περιοχής μας. Χωρίς να είναι προϋπόθεση η τήρηση των αρχών καλής γειτονίας; Αυτά είναι τα κρίσιμα θέματα που περιμένει να ακούσει από εσάς ο ελληνικός λαός.
Δεν θέλω να το επαναλάβω. Είπα και στην πρωτομιλία μου ότι είναι αξιακή η διαφορά αυτή. Είπατε: «Δεν είναι επιλογή να είμαστε φυλάκιο λόγω της γεωστρατηγικής θέσης». Μα, η γεωστρατηγική θέση σού δίνει τη δυνατότητα είτε να είσαι φυλάκιο είτε να είσαι γέφυρα και να είσαι πυλώνας σταθερότητας και ειρήνης. Η γεωστρατηγική θέση το δίνει αυτό. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν κερδίζουμε τίποτα από το να είμαστε αφύλακτο φυλάκιο.
Αναφερθήκατε στο 1990. Ξέρετε, κάποιες φορές μού κεντρίζει το ενδιαφέρον να παρακολουθώ, να διαβάζω Πρακτικά, ιδιαίτερα σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Διαβάζω τις αντιπαραθέσεις πολιτικών αρχηγών σε κρίσιμα θέματα, γιατί από την ιστορία μπορεί κανείς να μάθει και για το παρόν και για το μέλλον. Ανέτρεξα στην αντίστοιχη συζήτηση στη Βουλή το 1990.
Τότε λοιπόν, όταν ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε χαρακτηρίσει «Ιανό» τον αείμνηστο Ανδρέα Παπανδρέου, ο Ανδρέας Παπανδρέου του απάντησε ότι η διαπραγμάτευση με την αμερικανική υπερδύναμη επιβάλλεται από τα συμφέροντα της Ελλάδας, αλλά ότι σε αυτό το πλαίσιο επιλογές της χώρας είναι ένα νόμισμα που έχει δύο όψεις: Η μία όψη είναι να αναγνωρίσεις ότι εφόσον ο άλλος είναι υπερδύναμη, θα κάνουμε ό,τι μας πει, θα τα δώσουμε όλα. Αυτό είναι η μία όψη του νομίσματος. Έτσι είχε πει. Η άλλη όψη του νομίσματος, που είναι υπαρκτή –είχε πει-, είναι να πεις ότι η Ελλάδα έχει προσφέρει αγώνες, ήταν παρούσα σε δύο πολέμους, η Ελλάδα ουδέποτε διεκδικεί χώρο που να μην είναι δικός της, αλλά προασπίζει με περηφάνια και αποφασιστικότητα τα εθνικά μας σύνορα και τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Αυτή η περήφανη Ελλάδα λοιπόν μπορεί να πει στην Αμερική: Αν σου προσφέρουμε διευκολύνσεις, βάσεις ορισμένης μορφής, τις οποίες θα κουβεντιάσουμε, θα μας παράσχεις επιτέλους κάλυψη από την επιθετικότητα της συμμάχου μας Τουρκίας και στο Αιγαίο και στην Κύπρο. Ναι ή όχι; Θα προστατευθούν τα εθνικά μας συμφέροντα; Εάν όχι, τότε η μικρή Ελλάς λέει: Δεν μπορώ να υπογράψω. Το ένα –είχε πει- είναι εκβιασμός, το άλλο είναι διάλογος και υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά απέναντι στις δύο όψεις του νομίσματος.
Και λέω ότι, ναι, είναι επίκαιρα αυτά τα λόγια σήμερα. Είναι επίκαιρα. Δύο λογικές, δύο στρατηγικές συγκρούονται και σήμερα.
Και αναρωτιέμαι –θα μιλήσετε, κύριε Κατρίνη, μετά εσείς, δυστυχώς δεν θα μπορέσω να σας ακούσω, έχω μια ανειλημμένη υποχρέωση- και περιμένω να μας πείτε. Δεν έχει νόημα μονάχα να έχετε ταμπέλες, τον πράσινο ήλιο και το όνομα ΠΑΣΟΚ να τα επιστρέφετε. Ακούω ότι θα ψηφίσετε αυτή τη Συμφωνία, παρά το γεγονός ότι γνωρίζετε ότι και τα δίνει όλα χωρίς να παίρνει τίποτα, αλλά και το γεγονός ότι –βγήκε χθες αυτή η είδηση- η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών –προσέξτε, όχι το Κογκρέσο, η κυβέρνηση- προκρίνει την πώληση F-16 στην Τουρκία.
Περιμένω να σας ακούσω και εσάς γιατί όλοι κρινόμαστε από τις θέσεις και από τις στάσεις μας και απέναντι στην Ιστορία και για το χθες και για το σήμερα και για το αύριο.
Κύριε Μητσοτάκη, ξεκινήσατε την ομιλία σας, όπως συνηθίζετε, με ένα απόφθεγμα του Μαρκ Τουέιν. Είχε πει και κάτι άλλο, όμως. «Πίστη στην πατρίδα πάντα, πίστη στην κυβέρνηση μόνο όταν το αξίζει».
Και δυστυχώς εσείς αποδεικνύετε, μέρα με τη μέρα, ότι δεν το αξίζετε. Και ούτε ο ελληνικός λαός αξίζει μια κυβέρνηση, η οποία τον οδηγεί από ήττα σε ήττα: και κοινωνική και εθνική.
