Του Μάνου Οικονομίδη
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Αξία”, το Σάββατο 9 Οκτωβρίου 2021
Κάθε εποχή έχει τις φωτεινές στιγμές της. Προσωπικότητες ικανές να εμπνεύσουν, συγκυρίες που αναγκάζουν την Ιστορία να κοντοσταθεί, αφορμές για να ταξιδέψει στη συλλογική μνήμη του μέλλοντος, ένα παράδειγμα για να διακόπτει τη μοναξιά της συνείδησης.
Πριν από κάποιες δεκαετίες, όταν η χώρα-μαιευτήριο της Δημοκρατίας διατηρούσε τη δυνατότητα να προσθέτει στη διαδρομή της ανθρωπότητας προσωπικότητες με κύρος και ανθεκτικότητα στη φθορά του χρόνου, ο Μάνος Χατζιδάκις μας είχε προειδοποιήσει εγκαίρως για το «τέρας» στον καθρέφτη. Την αποκρουστική ανορθογραφία της ηθικής υπόστασής μας, κάθε φορά που υποκύπτουμε στον πειρασμό της χαλάρωσης, και επιτρέπουμε στα άκρα και τις ακρότητες, στην ακροδεξιά σε κάθε εκδοχή της, να μετακινηθούν από το ακίνδυνο περιθώριο στο κέντρο του εθνικού αφηγήματος. Να έχουν λόγο και ρόλο στον δημόσιο βίο.
Η οικονομική κρίση με την οποία είχαμε ραντεβού στον πρόλογο της προηγούμενης δεκαετίας έδωσε τη σκυτάλη στην πολυεπίπεδη κρίση και τις ανατροφοδοτούμενες επιπτώσεις της κρίσης της πανδημίας. Και στο σύνολο αυτής της διαδρομής, η Ελλάδα παραδόθηκε στα άκρα και τις ακρότητες. Επέτρεψε στην ακροδεξιά κουλτούρα, νοοτροπία, ρητορική και αισθητική, να αποκτήσει μια ολέθρια αυτοπεποίθηση, να εγκαταλείψει την ασφάλεια του περιθωρίου της, και να τσαλακώνει σε συνεπή βάση το εθνικό αφήγημα. Να αλλοιώνει το συνειδησιακό dna της κοινωνίας μας, όπως συμβαίνει σε κάθε κρίση, κάθε εποχή.
Απέναντι στον χορό των τεράτων των άκρων, είναι ολέθρια και ασυγχώρητη η αναζήτηση δικαιολογιών και ισορροπιών. Η ανοχή και η προσδοκία ότι η ζημιά την οποία προκαλούν στο εθνικό μέλλον θα έχει διαχειρίσιμα χαρακτηριστικά. Η ψευδαίσθηση ότι, κάπου στη διάρκεια της διαδρομής θα βρεθεί κάτι, κάποιος, να τους σταματήσει.
Ο Μαχάτμα Γκάντι έχει ταξιδέψει στην ιστορική ιδεολογική κληρονομιά της ανθρωπότητας, την ανθεκτική προτροπή «να γίνουμε η αλλαγή που θέλουμε να δούμε». Να γίνουμε οι ίδιοι το παράδειγμα που αναζητούμε σε άλλους. Να νικήσουμε το τέρας, σε κάθε εκδοχή του και σε κάθε συγκυρία, χωρίς να περιμένουμε κάποιον άλλο να αναλάβει τη λυτρωτική σταυροφορία.
Δεν είναι ανεκτό, είναι μάλλον ασυγχώρητο στην Ελλάδα του 2021, να αναζητούμε εκκρεμότητες από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα. Να ψάχνουμε αφορμές για να τσακωθούμε και να διχαστούμε, πολλές φορές και… με τον ίδιο τον εαυτό μας. Στερώντας έτσι από την εθνική ματιά τη ζωογόνο εκτόνωση της θέασης του μέλλοντος. Της συζήτησης για τις δεκαετίες που έρχονται, και το πώς μπορούμε να κληρονομήσουμε στις γενιές που ακολουθούν, κάτι σημαντικότερο από αυτό που βρήκαμε εμείς… παρκαρισμένο στην εθνική αφετηρία.
Τα άκρα και οι ακρότητες. Εθνικός κίνδυνος η ύπαρξή τους, εθνική αποστολή ο εγκλωβισμός τους στο περιθώριο. Στα… βουνά. Εκεί δηλαδή όπου είναι η φυσική θέση τους.
