Γράφει ο Νίκος Φιλιππίδης
Αυτό που όλη η Ευρώπη περίμενε ξεκίνησε την Τρίτη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άνοιξε τη συζήτηση για τους περίφημους δημοσιονομικούς κανόνες. Δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί πριν από τις γαλλικές προεδρικές εκλογές της άνοιξης. Πρόκειται για την τέταρτη μεταρρύθμιση, αυτό που παλιά ξέραμε ως συνθήκη του Μάαστριχτ και αργότερα έγινε συνθήκη της Λισαβόνας, το οποίο μετεξελίχθηκε στο γνωστό σύμφωνο σταθερότητας. Οι πρώτοι κανόνες θεσπίστηκαν το 1997. Η συνθήκη αναθεωρήθηκε ακόμα τρεις φορές. Μια το 2005 και δύο ακόμα στα χρόνια του μνημονίου το 2011 και το 2013. Ξεκίνησε ως κείμενο απλό και λιτό και εξελίχθηκε στην πορεία να είναι τόσο περίπλοκο που λίγοι άνθρωποι το κατανοούν πλήρως.
Το 1997 η συζήτηση αφορούσε το έλλειμμα και χρέος, όπου έμπαινε οροφή και στα δύο. Οι τελευταίες μεταρρυθμίσεις της προηγούμενης δεκαετίας, μετέτρεψε το σύμφωνο σε κείμενο για πολύ μυημένους. Τον Δεκέμβριο του 2011 τέθηκε σε ισχύ το περίφημο sixpack (δέσμη έξι κανόνων) και έναν χρόνο αργότερα, τον Ιανουάριο του 2013 ένα ακόμα πιο φιλόδοξο και ακόμα πιο… ακατανόητο με το ευρωπαϊκό φορολογικό συμβόλαιο.
Και τα δύο είχαν αφετηρία τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-2009, αλλά στην πραγματικότητα ήρθαν ως απάντηση στην ελληνική κρίση χρέους και τις απανωτές χρεωκοπίες χωρών που ακολούθησαν. Προέβλεπαν την ενίσχυση των διαδικασιών μείωσης του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού και στην αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών.
Αυτά συνέβαιναν προ Covid. Πλέον η Ευρώπη δείχνει να αλλάζει. Οι κανόνες του 60% του ΑΕΠ χρέος και έλλειμμα έως 3% του ΑΕΠ, σμπαραλιάστηκαν την τελευταία διετία. Είναι αδύνατο να επιστρέψουν. Το γεγονός ότι ξαφνικά όλη η Ευρώπη «κόλλησε» Ελλάδα, προφανώς διευκολύνει την έκβαση της συζήτησης για τη χώρα μας. Τα όρια είναι βέβαιο ότι θα αλλάξουν, αλλά και αυτό δεν θα είναι αρκετό για την Ελλάδα και κυρίως για την Ιταλία που φαίνεται ως η χώρα πάνω στην οποία έχουν τα μάτια τους όσοι συζητούν ακόμα τη νέα μεταρρύθμιση. Χθες ο ιταλός επίτροπος Οικονομικών Πάολο Τζεντιλόνι, επέλεξε να μιλήσει κατ’ επανάληψη στα ιταλικά. Δεν ήταν τυχαίο. Τον ενδιέφερε ένα κομμάτι που έπρεπε να ακούσουν οι συμπατριώτες του. Μαζί το ακούσαμε με ικανοποίηση και εμείς στην Ελλάδα.
Ο κανόνας ότι αν έχει μια χώρα χρέος πάνω από 60% θα πρέπει να το μειώνει ετησίως κατά 1/20ο, στο ποσό που ξεπερνάει το 60%, φαίνεται ότι αλλάζει. Θα προσαρμοστεί είπε από το 2023. Ηταν άλλωστε ο λόγος της υποχρέωσης χωρών, όπως η Ελλάδα, να εφαρμόζουν οικονομικά προγράμματα που οδηγούν σε υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, ακριβώς για να εφαρμόζεται ο συγκεκριμένος κανόνας. Αρα ο κίνδυνος να υποχρεωθεί η χώρα να επιστρέψει στα πολύ υψηλά πρωτογενή από το 2023 και μετά φαίνεται να μειώνεται.
Τα δεύτερα καλά νέα ήρθαν από τον πολωνό αντιπρόεδρο της Κομισιόν Β. Ντομπρόφσκις. Είπε ότι η μείωση του χρέους και η αύξηση των επενδύσεων πρέπει να πηγαίνουν χέρι χέρι. Στο κείμενο που κυκλοφόρησε περιλαμβανόταν αναφορά σε ετήσιες επενδύσεις ύψους 520 δισ. ευρώ, στην ενεργειακή μετάβαση και τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό. Πολλοί εκτίμησαν ότι το κείμενο αφήνει ανοιχτό να εξαιρεθούν αυτές οι επενδύσεις από τους δημοσιονομικούς κανόνες.
Τα τρίτο καλό νέο, που επιβεβαίωσε ο πολωνός επίτροπος, είναι ότι συζητείται ο χρυσός κανόνας των δαπανών, οι οποίες δεν πρέπει να αυξάνονται με ρυθμό μεγαλύτερο του ΑΕΠ. Πρώτο δείγμα θετικό. Αλλά μην παρασυρόμαστε, καθώς όταν θα ολοκληρωθεί η συζήτηση σε έναν χρόνο από τώρα, το πολιτικό σκηνικό στην Ευρώπη μπορεί να μην είναι το ίδιο…
