Μήνυμα στον επιχειρηματικό κόσμο της χώρας να μιμηθεί τις «επιχειρήσεις που έσπευσαν να συνταχθούν με την πρωτοβουλία της Κυβέρνησης να επιβραβεύσει τους νέους οι οποίοι θα εμβολιαστούν με το ποσό των 150 ευρώ, δίνοντας αντίστοιχες παροχές σε είδος που συνδέονται με τη δική τους δραστηριότητα», απηύθυνε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τη συζήτηση που ειχε το απόγευμα με τον Πρόεδρο του ΣΕΒ Δημήτρη Παπαλεξόπουλο και τον Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο της Pfizer, Albert Bourla, στο πλαίσιο της Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης του ΣΕΒ.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Πρωθυπουργός τόνισε: «Θα ενθάρρυνα περισσότερες επιχειρήσεις να κάνουν κάτι αντίστοιχο διότι είμαστε συμμέτοχοι σε μια μεγάλη προσπάθεια να πείσουμε όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες να εμβολιαστούν. Και, ναι, δεν είναι καθόλου κακό σε αυτή την προσπάθεια να χρησιμοποιούμε και τέτοια κίνητρα και όταν μάλιστα το βάρος επιμερίζεται μεταξύ του κρατικού προϋπολογισμού και των επιχειρήσεων θα είμαστε ακόμα πιο αποτελεσματικοί για να πετύχουμε αυτό το στόχο».
«Αυτή τη στιγμή στην χώρα μας οι συνθήκες είναι κατάλληλες για να μπορέσουμε να κάνουμε ένα μεγάλο άλμα προόδου. Αυτό το άλμα θα είναι ταυτόχρονα και ένα αναπτυξιακό άλμα» ανέφερε κατά τη διάρκεια της συζήτησης ο Πρωθυπουργός μιλώντας για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. «Η ανάπτυξη η οποία θα έρθει τα επόμενα χρόνια είμαι σίγουρος ότι θα είναι μια ανάπτυξη ισχυρή και πιστεύω ότι πολύ σύντομα, εντός του 2022, θα καλύψουμε το χαμένο έδαφος της πανδημίας για να μπορέσουμε στην συνέχεια να αναπτυχθούμε πέρα και πάνω από τα μεγέθη στα οποία βρεθήκαμε όταν μας χτύπησε η πανδημία» τόνισε.
«Η πανδημία άλλαξε όλο τον χάρτη των δημοσιονομικών πολιτικών. Ανέδειξε την ανάγκη του κράτους να ξοδέψει σημαντικότατα ποσά στην στήριξη της πραγματικής οικονομίας. Ταυτόχρονα, όμως, μας επέτρεψε να ξεφύγουμε από τον βραχνά των πρωτογενών πλεονασμάτων, έτσι όπως αυτά τα είχε διαπραγματευθεί η προηγούμενη Κυβέρνηση. Και η συζήτηση, βέβαια, η οποία θα ξεκινήσει στην Ευρώπη, για το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο σταθερότητας μετά την πανδημία, σίγουρα θα λάβει υπόψη και τα μαθήματα από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίσαμε την πανδημία» υπογράμμισε ο κ. Μητσοτάκης.
Μιλώντας για τα βήματα που έκανε η κυβέρνηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ο Πρωθυπουργός ανέφερε: «Ουδέποτε αναστείλαμε τις μεταρρυθμίσεις και βέβαια τώρα, καθώς η πανδημία τελειώνει, θα πατήσουμε περισσότερο γκάζι και όχι περισσότερο φρένο, έτσι ώστε οι μεταρρυθμίσεις ως δουλειά υποδομής για το νέο μοντέλο ανάπτυξης το οποίο οραματιζόμαστε, να γίνουν πράξη μία ώρα αρχύτερα».
Καθώς συμπληρώνονται σε λίγες μέρες δύο χρόνια από τις εκλογές της 7ης Ιουλίου, και με ορίζοντα την επόμενη δεκαετία, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισήμανε ότι «το μεγάλο αναπτυξιακό άλμα» που μπορεί να πετύχει η Ελλάδα «θα πρέπει να έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από την προηγούμενη ανάπτυξη, με πολύ μεγαλύτερη αξιοπιστία, με την αναγνώριση από το εξωτερικό ότι διαθέτει μία αξιόπιστη Κυβέρνηση και βέβαια όπως είπε και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, με πολλά νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, όχι μόνο σε εθνικό, αλλά και Ευρωπαϊκό επίπεδο, τα οποία θα μας επιτρέψουν να θεραπεύσουμε το μεγάλο ασθενή της ελληνικής οικονομίας, που δεν είναι άλλος από το χάσμα επενδύσεων το οποίο μας χωρίζει από την υπόλοιπη Ευρώπη».
Μιλώντας για τα ζητήματα της Παιδείας ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε ως σημαντική πρόκληση την απομάκρυνση από το στερεότυπο ότι μόνο με ένα πτυχίο πανεπιστημίου μπορείς να βρεις μια καλή δουλειά και να εξασφαλίσεις τελικά την επαγγελματική σου αποκατάσταση. «Δεν μπορούμε να βλέπουμε τα παιδιά της τεχνικής εκπαίδευσης, τους φοιτητές της τεχνικής εκπαίδευσης ως παιδιά ενός κατώτερου θεού. Είναι λάθος πρότυπο» υπογράμμισε ο Πρωθυπουργός.
Ακολουθούν οι παρεμβάσεις του Πρωθυπουργού:
Στην εισαγωγική του τοποθέτηση ο Πρωθυπουργός ανέφερε:
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ευχαριστώ πολύ, κ. Παπαλεξόπουλε. Καλημέρα στον φίλο Albert στη Νέα Υόρκη και καλησπέρα σε όλους τους παρευρισκόμενους. Εύχομαι πραγματικά αυτή να είναι η τελευταία Γενική Συνέλευση η οποία θα διεξαχθεί σε συνθήκες πανδημίας.
Επιτρέψτε μου πολύ σύντομα να σταθώ σε ένα σημείο το οποίο θίξατε στην εισαγωγική σας τοποθέτηση το οποίο πιστεύω ότι έχει πολύ μεγάλη αξία, καθώς προδιαγράφουμε την πορεία της χώρας μετά την πανδημία.
Αναφερθήκατε στην έννοια της οικονομικής και κοινωνικής προόδου. Και πράγματι αυτός ο όρος είναι ευρύτερος από τον όρο ανάπτυξη, τον οποίο συχνά χρησιμοποιούμε για να αποτυπώσουμε την οικονομική μας πρόοδο ως χώρα. Και στέκομαι ιδιαίτερα σε αυτόν τον όρο διότι πράγματι πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή στην χώρα μας οι συνθήκες είναι κατάλληλες για να μπορέσουμε να κάνουμε ένα μεγάλο άλμα προόδου.
Αυτό το άλμα θα είναι ταυτόχρονα και ένα αναπτυξιακό άλμα. Η ανάπτυξη η οποία θα έρθει τα επόμενα χρόνια είμαι σίγουρος ότι θα είναι μια ανάπτυξη ισχυρή και πιστεύω ότι πολύ σύντομα, εντός του 2022, θα καλύψουμε το χαμένο έδαφος της πανδημίας για να μπορέσουμε στην συνέχεια να αναπτυχθούμε πέρα και πάνω από τα μεγέθη στα οποία βρεθήκαμε όταν μας χτύπησε η πανδημία.
Αυτή η ανάπτυξη πρέπει να έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από την ανάπτυξη της προ-προηγούμενης δεκαετίας και σίγουρα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν και τα μαθήματα από την πανδημία. Πρέπει να είναι μια ανάπτυξη η οποία θα ενσωματώνει και θα μετατρέπει σε συγκριτικά πλεονεκτήματα τις δύο μεγάλες προκλήσεις των καιρών μας: την ψηφιακή επανάσταση και την προσαρμογή σε μια οικονομία χαμηλών και τελικών μηδενικών εκπομπών άνθρακα. Την ανάγκη, δηλαδή, να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή.
Αλλά θα πρέπει να είναι και μια ανάπτυξη -ο όρος συμπεριληπτική δεν μου λέει πολλά πράγματα- διότι νομίζω ότι πολλοί λίγοι μπορούν να τον αντιληφθούν, θα το πω περιγραφικά, θα πρέπει να είναι μια ανάπτυξη η οποία θα περιορίζει τις ανισότητες. Και πιστεύω ότι σήμερα πια, έχοντας αφομοιώσει διδάγματα από το εξωτερικό αλλά και τα δικά μας διδάγματα, αυτά τα οποία μάθαμε τα χρόνια της κρίσης, νομίζω ότι ξέρουμε πολύ καλά ποια θα πρέπει να είναι τα θεμέλια πάνω στα οποία θα χτιστεί αυτή η καινούργια αναπτυξιακή δυναμική.
Είχαμε θέσει, όταν ο ελληνικός λαός μας εμπιστεύθηκε την διακυβέρνηση του τόπου, τρεις μεγάλους στόχους που έπρεπε να απαντήσουν σε τρεις ταυτόχρονες προκλήσεις.
Η πρώτη αφορούσε την αλλαγή της μακροοικονομικής πολιτικής προς μια πολιτική με χαμηλότερους φόρους, η οποία δεν θα διακινδύνευε την δημοσιονομική ισορροπία. Η πανδημία άλλαξε όλο τον χάρτη των δημοσιονομικών πολιτικών. Ανέδειξε την ανάγκη του κράτους να ξοδέψει σημαντικότατα ποσά στην στήριξη της πραγματικής οικονομίας.
Ταυτόχρονα, όμως, μας επέτρεψε να ξεφύγουμε από τον βραχνά των πρωτογενών πλεονασμάτων, έτσι όπως αυτά τα είχε διαπραγματευθεί η προηγούμενη Κυβέρνηση. Και η συζήτηση, βέβαια, η οποία θα ξεκινήσει στην Ευρώπη, για το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο σταθερότητας μετά την πανδημία, σίγουρα θα λάβει υπόψη και τα μαθήματα από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίσαμε την πανδημία.
Η δεύτερη μεγάλη πρόκληση αφορούσε στις λεγόμενες διαρθρωτικές αλλαγές. Τις μεταρρυθμίσεις. Αυτές οι οποίες θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά μας και θα θέσουν τα θεμέλια για την ανάπτυξη, τη δίκαιη ανάπτυξη, την ανάπτυξη με λιγότερες ανισότητες, όπως και εσείς την περιγράψατε.
Εκεί πιστεύω ότι και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, κάναμε σημαντικά βήματα. Ουδέποτε αναστείλαμε τις μεταρρυθμίσεις και βέβαια τώρα, καθώς η πανδημία τελειώνει, θα πατήσουμε περισσότερο γκάζι και όχι περισσότερο φρένο, έτσι ώστε οι μεταρρυθμίσεις ως δουλειά υποδομής για το νέο μοντέλο ανάπτυξης το οποίο οραματιζόμαστε, να γίνουν πράξη μία ώρα αρχύτερα.
Και η τρίτη μεγάλη πρόκληση αφορούσε το τραπεζικό σύστημα, όπου και εκεί, μέσα στην πανδημία έγιναν σημαντικότατες παρεμβάσεις και αλλαγές, με αποτέλεσμα σήμερα το πρόβλημα των κόκκινων δανείων να είναι πολύ λιγότερο οξύ απ’ ότι ήταν πριν από δύο χρόνια και να συζητούμε πολύ περισσότερο για το πως οι τράπεζες θα χρηματοδοτήσουν και πάλι την πραγματική οικονομία, παρά πως θα διαχειριστούν τα προβλήματα τα οποία κληρονόμησαν από το παρελθόν.
Άρα, εν κατακλείδι, θεωρώ ότι καθώς συμπληρώνονται σε λίγες μέρες δύο χρόνια από τις εκλογές της 7ης Ιουλίου και βλέποντας τον ορίζοντα της επόμενης δεκαετίας, η χώρα είναι πολύ καλά τοποθετημένη για αυτό το μεγάλο αναπτυξιακό άλμα, το οποίο όπως σας είπα θα πρέπει να έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από την προηγούμενη ανάπτυξη, με πολύ μεγαλύτερη αξιοπιστία, με την αναγνώριση από το εξωτερικό, ότι διαθέτει μία αξιόπιστη Κυβέρνηση και βέβαια όπως είπε και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, με πολλά νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, όχι μόνο σε εθνικό, αλλά και Ευρωπαϊκό επίπεδο, τα οποία θα μας επιτρέψουν να γιατρέψουμε -και να κλείσω με αυτό- το μεγάλο πρόβλημα, να θεραπεύσουμε το μεγάλο ασθενή της ελληνικής οικονομίας, που δεν είναι άλλος από το χάσμα επενδύσεων το οποίο μας χωρίζει από την υπόλοιπη Ευρώπη.
Και με μεγάλη χαρά βλέπω ότι και οι όλοι πρόδρομοι δείκτες που αφορούν την μεταποίηση και την επενδυτική δραστηριότητα κινούνται στη σωστή κατεύθυνση.
Σχετικά με το ζήτημα της καινοτομίας που τέθηκε από τον Πρόεδρο του ΣΕΒ, ο Πρωθυπουργός σημείωσε:
Τρεις παρατηρήσεις. Πρώτον, κ. Παπαλεξόπουλε, ως ένας άνθρωπος ο οποίος επαγγελματικά πριν μπει στην πολιτική είχε ασχοληθεί με την χρηματοδότηση της καινοτομίας πριν από σχεδόν 20 χρόνια, δεν μπορώ παρά να εκφράσω την ικανοποίησή μου για το γεγονός ότι μέσα στην κρίση γεννήθηκε και φαίνεται να αναπτύσσεται δυναμικά ένα οικοσύστημα καινοτομίας το οποίο έχει όλα τα χαρακτηριστικά σήμερα ώστε να μπορέσει να γίνει πολύ μεγαλύτερο από αυτό που εσείς περιγράψατε σε επίπεδο αριθμών.
Με περισσότερα κεφάλαια στη διάθεση νέων επιχειρήσεων, με ευρωπαϊκούς πόρους οι οποίοι στηρίζουν τα ελληνικά κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών, με ένα πλαίσιο κινήτρων από πλευράς κράτους, το οποίο ενθαρρύνει τις επενδύσεις, κυρίως σε επιχειρήσεις στα πρώτα τους στάδια. Αλλά κυρίως με μια μαγιά ανθρώπων οι οποίοι βλέπουν την ενασχόληση με την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία ως έναν τρόπο επιχειρηματικής δράσης ο οποίος σήμερα είναι πολύ πιο ελκυστικός από αυτούς που ήταν πριν από κάποια χρόνια.
Και βέβαια, όσο έχουμε πετυχημένες ιστορίες νεοφυών ελληνικών επιχειρήσεων που μεγαλώνουν, διακρίνονται, ενδεχομένως πουλιούνται σε άλλες επιχειρήσεις, τόσο περισσότεροι νέοι μας θα ασχοληθούν με την επιχειρηματικότητα. Τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει ένα success story ως πηγή έμπνευσης για έναν νέο επιχειρηματία ο οποίος θα κάνει τα πρώτα του βήματα.
Πάρα πολύ σημαντικό, δεύτερη παρατήρηση, να στηρίξουμε την καινοτομία, την έρευνα και την ανάπτυξη νέων προϊόντων σε επίπεδο οργανωμένων επιχειρήσεων. Αυτή είναι πρωτίστως μια δική σας δουλειά. Εμείς έχουμε δώσει επαρκή φορολογικά κίνητρα σε επίπεδο υπεραποσβέσεων για δαπάνες έρευνας και τεχνολογίας, ώστε να μειώσουμε το οικονομικό αποτύπωμα τέτοιων επενδύσεων.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις, όπως γνωρίζουν πια σήμερα, για να διατηρηθούν πρέπει να καινοτομήσουν. Η καινοτομία δεν είναι επιλογή. Είναι μονόδρομος επιβίωσης για να μπορέσει κανείς να προδιαγράψει ένα ανθηρό μέλλον για την επιχείρησή του. Και πιστεύω ότι αυτή η πραγματικότητα έχει γίνει πια απολύτως αντιληπτή από ελληνικές επιχειρήσεις και όπου χρειάζεται εμείς να έρθουμε και να προσθέσουμε οργανωμένα κίνητρα, είτε οριζόντια, είτε κλαδικά, όπως παραδείγματος χάριν, κάναμε για τον κλάδο της φαρμακοβιομηχανίας συμψηφίζοντας το clawback με νέες επενδύσεις, είδαμε πάρα πολύ θετική ανταπόκριση σε τέτοιου είδους επενδύσεις που πρωτίστως κατευθύνονται στην καινοτομία.
Τρίτη παρατήρηση: δεν καινοτομούν μόνο επιχειρήσεις. Καινοτομεί και το Κράτος. Και θεωρώ πολύ σημαντικό το γεγονός ότι πια ότι αυτή η έννοια της καινοτομίας, του διαφορετικού τρόπου με τον οποίο μπορεί το κράτος να προσφέρει υπηρεσίες αλλά να οργανώνει και δημόσιες πολιτικές είναι σήμερα πια μια πραγματικότητα στην χώρα μας. Και κάθε επιτυχημένο παράδειγμα έχει την δυνατότητα να μπολιάσει και άλλους τομείς άσκησης δημόσιας πολιτικής έτσι ώστε αυτό το πνεύμα της καινοτομίας, ένας καλύτερος δηλαδή, πιο αποτελεσματικός τρόπος να αντιμετωπίζουμε υφιστάμενα προβλήματα συχνά αλλά όχι πάντα μόνο και αποκλειστικά με τη χρήση της τεχνολογίας, να γίνει ο κανόνας. Έτσι ώστε να μην έχουμε μόνο έξυπνη επιχειρηματικότητα αλλά να έχουμε και ένα έξυπνο κράτος το οποίο να μπορεί την καινοτομία και την επιβράβευση της καινοτομίας να την κάνει τρόπο ζωής. Κανόνα και όχι εξαίρεση.
Επίσης να πω ότι προχωρούμε στη δημιουργία ενός πρωτοποριακού οικοσυστήματος πάρκου τεχνολογίας, το οποίο φιλοδοξούμε στην παλιά ΧΡΩΠΕΙ- σε έναν εκπληκτικό χώρο- να στεγάσει αρκετές από τις νέες, καινοτόμες δραστηριότητες οι οποίες αναπτύσσονται στη χώρα μας.
Όμως η αλήθεια είναι, θα το συζητήσουμε και στη συνέχεια, η καινοτομία είναι και θέμα γνώσεων και θέμα δεξιοτήτων όμως κάτι πρέπει να βλέπουν οι επιχειρήσεις όπως η Pfizer που πολύ πριν γίνει τόσο γνωστή στην Ελλάδα λόγω της καταπληκτικής δουλειάς που έκανε στην ανάπτυξη του εμβολίου κατά του Covid, είχε ήδη αποφασίσει να επενδύσει εδώ, ουσιαστικά σε Cutting Edge καινοτομία. Επειδή προφανώς, θα μας τα πει και ο Άλμπερτ στη συνέχεια, επειδή κάτι είδε ως προς τις δυνατότητες του ελληνικού ανθρώπινου δυναμικού να ανταποκριθεί στις πολύ υψηλές απαιτήσεις που μια πολυεθνική όπως η Pfizer έχει.
Αναφορικά με το θέμα των δεξιοτήτων που τέθηκε στη συνέχεια ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε:
Καταρχάς η πραγματικότητα την οποία περιγράψατε, δηλαδή, αυτή η ασυνέχεια μεταξύ των αναγκών της αγοράς εργασίας, όπως εκφράζεται από τις επιχειρήσεις και τους εργοδότες και της προσφοράς των γνώσεων, δεξιοτήτων από πλευράς εργαζόμενων δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Κατά συνέπεια αυτό το οποίο αποκαλούμε upskilling, reskilling, ευθυγράμμιση της προσφοράς και της ζήτησης στην αγορά εργασίας, αποτελεί σίγουρα ευρωπαϊκή πρόκληση γι’ αυτό και σημαντικότατοι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης και συγκεκριμένα παραπάνω από 2 δισεκατομμύρια θα κατευθυνθούν προς αυτή την προσπάθεια.
Είναι μία πολύ μεγάλη πρόκληση. Και στο παρελθόν είχαμε δαπανήσει ευρωπαϊκούς πόρους σε κατάρτιση χωρίς, όμως, αυτοί κατ’ ανάγκη να πιάσουν τόπο. Κατά συνέπεια πρέπει να πάμε πολύ μελετημένα, πολύ στοχευμένα σε συνεργασία με τις επιχειρήσεις για να δούμε πού υπάρχουν τα κενά και ποιες είναι οι γνώσεις και οι δεξιότητες οι οποίες απαιτούνται σήμερα και τις οποίες ενδεχομένως γρήγορα προγράμματα κατάρτισης με πιστοποίηση μπορούν να προσφέρουν. Έτσι ώστε να μπορεί κάποιος, παραδείγματος χάριν, απόφοιτος από θετικές επιστήμες να εκπαιδευτεί σε προγραμματισμό εντός ενός σύντομου χρονικού διαστήματος. Και νομίζω ότι υπάρχουν τέτοιες δυνατότητες και θα υπάρχουν και πολλοί πόροι σε αυτή την κατεύθυνση.
Η μεγάλη πρόκληση όμως αφορά την μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος αν θέλουμε να κοιτάξουμε όχι απλά τις βραχυπρόθεσμες αλλά και τις μακροπρόθεσμες ανάγκες.
Χθες βρέθηκα σε μία παρουσίαση για το νέο μας σχολείο έτσι όπως το οραματιζόμαστε, το οποίο θα καλλιεργεί πολύ περισσότερο όλες αυτές τις δεξιότητες, τα λεγόμενα soft skills τα οποία θεωρώ ότι μπορούμε εύκολα ως λαός να τα αναπτύξουμε και να τα καλλιεργήσουμε. Αλλά βέβαια πολύ μεγάλη πρόκληση είναι και η απομάκρυνση από ένα στερεότυπο: ότι χρειάζεσαι ένα πτυχίο πανεπιστημίου για να βρεις μια καλή δουλειά και να εξασφαλίσεις τελικά την επαγγελματική σου αποκατάσταση.
Ενδεικτικά θέλω να σας αναφέρω ότι ένα σημαντικό ποσοστό των φοιτητών σε δημόσια ΙΕΚ είναι απόφοιτοι πανεπιστημίων. Οι οποίοι οδηγούνται σε ένα δημόσιο ΙΕΚ διότι διαπιστώνουν τελικά ότι το πτυχίο τους μπορεί να μην έχει αντίκρισμα στην αγορά εργασίας αλλά κάποιες από τις ειδικότητες των δημόσιων ΙΕΚ έχουν πολύ μεγαλύτερη ζήτηση.
Αυτό κάτι μας λέει για τον τρόπο με τον οποίο ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αντιλαμβάνονται την επαγγελματική τους αποκατάσταση.
Να πω, όμως, κάτι τελευταίο, το οποίο για μένα έχει πολύ μεγάλη αξία. Και αυτό θα έλεγα, άπτεται της σφαίρας των αντιλήψεων και του τρόπου με τον οποίο βλέπουμε μέσα από τον εαυτό μας, ενδεχομένως, το μέλλον της νέας γενιάς. Πρέπει να αποκαταστήσουμε την αξιοπρέπεια της εργασίας. Και η αξιοπρέπεια της εργασίας δεν συνδέεται κατ’ ανάγκη με ένα πτυχίο. Αυτό έχει πάρα – πάρα πολύ μεγάλη σημασία για τον τρόπο με τον οποίο εκπαιδεύουμε και την νέα μας γενιά.
Απέδειξε η πανδημία ότι υπάρχουν επαγγέλματα στα οποία δεν δίναμε ιδιαίτερη, σημασία, τα οποία ήταν απολύτως καθοριστικά για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η κοινωνία μας.
Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι μόνο οι απολαβές. Προφανώς οι απολαβές έχουν πολύ μεγάλη σημασία και σε μια αναπτυσσόμενη οικονομία οι απολαβές θα βελτιώνονται.
Και τολμώ να πω ότι όπου υπάρχει και ασυμμετρία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης αυτό εκ των πραγμάτων θα οδηγήσει τους μισθούς προς τα πάνω. Σε κάποιους τομείς σίγουρα, αλλά ενδεχομένως αυτοί οι τομείς να μην είναι μόνο οι τομείς των υψηλών δεξιοτήτων. Να είναι και άλλοι.
Και μερικές φορές όταν ακούω εργοδότες να λένε, “μα δεν βρίσκω”, μπορεί η απάντηση να είναι: μα ενδεχομένως αν πληρώσεις λίγο περισσότερο να βρεις. Άρα εκ των πραγμάτων αυτά τα διορθώνει η αγορά εργασίας.
Αλλά επιμένω πάρα πολύ στην αλλαγή των προτύπων, που σημαίνει ότι υπάρχουν μια σειρά από επαγγέλματα τα οποία δεν χρειάζονται πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Χρειάζονται άλλου είδους μεταλυκειακή, τεχνική εκπαίδευση, τα οποία γνωρίζουμε ότι και προσοδοφόρα μπορεί να είναι. Αλλά δεν είναι μόνο τα χρήματα.
Είναι η αξιοπρέπεια της δουλειάς και η ικανοποίηση την οποία παίρνει κανείς από την εργασία του και το γεγονός ότι δεν μπορούμε να βλέπουμε τα παιδιά της τεχνικής εκπαίδευσης, τους φοιτητές της τεχνικής εκπαίδευσης ως παιδιά ενός κατώτερου θεού. Είναι λάθος πρότυπο.
Και βέβαια τελικά καταλήγουμε -και γι’ αυτό τολμήσαμε εμείς να πάρουμε πολύ δύσκολες αποφάσεις και στα πανεπιστήμια μας- να οδηγούμε παιδιά (και να νομίζουν ότι τους κάνουμε χάρη με το να τους επιτρέπουμε, εντός εισαγωγικών, να μπουν) σε ένα τμήμα με πάρα πολύ χαμηλή βάση από το οποίο ποτέ δεν πρόκειται να αποφοιτήσουν. Για να διαπιστώσουν 4- 5 χρόνια μετά, στα 25 τους ενδεχομένως, ότι έχουν περάσει μέσα από μια διαδικασία η οποία ούτε τους γέμιζε τους ίδιους προσφέροντάς τους γνώσεις που τους ικανοποιούν αλλά ταυτόχρονα δεν τους έδινε και κανένα εφόδιο για να μπορούν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις μιας αγοράς εργασίας η οποία αλλάζει συνέχεια και στην οποία η διαρκής εκπαίδευση, η διαρκής απόκτηση δεξιοτήτων θα είναι πια ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.
Απαντώντας στο ερώτημα που τέθηκε στη συζήτηση για την πράσινη μετάβαση και την πράσινη ανάπτυξη, για το αν μπορεί να συνδυαστεί η οικονομική ανάπτυξη με την προστασία του περιβάλλοντος, ο Πρωθυπουργός σημείωσε:
Δεν υπάρχει εύκολη απάντηση στο ερώτημα το οποίο θέτετε αλλά πιστεύω ότι βρίσκεται στον πυρήνα των συζητήσεων που κάνουμε σήμερα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο για το πώς θα κάνουμε πράξη τις δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρώτον με ορίζοντα το 2030 τη μείωση κατά 55% των εκπομπών. Και βέβαια τον εμβληματικό στόχο του 2050 να είμαστε η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος. Στόχοι τους οποίους προφανώς προσυπογράφει και στηρίζει και η πατρίδα μας.
Η συνολική προσπάθεια να μειώσουμε τις εκπομπές αφορά πάρα πολλούς κλάδους: τον τρόπο με τον οποίο παράγουμε ενέργεια, τον τρόπο με τον οποίο παράγουμε προϊόντα, τις μετακινήσεις, τα σπίτια μας, τον τρόπο με τον οποίο έχουμε ζέστη και ψύξη και την αγροτική μας παραγωγή.
Εμείς έχουμε ήδη ζητήσει και δουλεύουμε με ειδικούς στον τομέα, με τους οποίους θα διαμορφώσουμε ένα μενού επιλογών για το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να φτάσουμε τελικά σε αυτούς τους στόχους με το μικρότερο δυνατό κόστος για την ελληνική οικονομία.
Ειδικά, όμως, στο ζήτημα των τιμών της ενέργειας, εκεί εκ των πραγμάτων συγκρούονται μια σειρά από τάσεις.
Βλέπετε, παραδείγματος χάριν, τα παραδείγματα που είχαμε με τις πρόσφατες αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας. Ένας συνδυασμός πολλών διαφορετικών τάσεων. Αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου. Ασυνήθιστα ζεστές ημέρες που αυξάνουν την ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια. Κατά συνέπεια η πρόκληση αυτή θα συνδυαστεί σίγουρα και με την καινοτομία και με την ταχύτητα με την οποία θα μειωθεί το κόστος παραγωγής ενέργειας από τις νέες μορφές ενέργειες, κυρίως τις ΑΠΕ.
Αλλά βέβαια, θα εξαρτηθεί πάρα πολύ από το πόσο διασυνδεδεμένες θα είναι οι αγορές μας. Έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε ώστε να εξασφαλίσουμε ότι η μετάβαση αυτή θα γίνει χωρίς να αυξηθεί το κόστος ενέργειας, όχι μόνο για την μεταποίηση αλλά και για τα νοικοκυριά. Και ειδικά για τα ευάλωτα νοικοκυριά.
Αυτό είναι κάτι το οποίο μας απασχολεί και με απασχολεί προσωπικά πάρα πολύ. Πολύ συχνά πολλά από τα κίνητρα τα οποία μπορεί να θέλουμε να δώσουμε στα νοικοκυριά μας, παραδείγματος χάριν, για να μειώσουν τους λογαριασμούς του ρεύματος και να γίνουν τα σπίτια μας πιο φιλικά προς το περιβάλλον, με λιγότερο ενεργειακό αποτύπωμα, μπορεί κατ’ ανάγκην να μην αφορούν τους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας.
Άρα είναι απολύτως απαραίτητο να εξασφαλίσουμε ότι στην μετάβαση αυτή από την μια η βιομηχανία μας θα έχει ανταγωνιστικές τιμές ρεύματο, από την άλλη ότι τα ευάλωτα νοικοκυριά δεν θα κινδυνεύσουν με ενεργειακή φτώχεια.
Στο δεύτερο ερώτημα σας πολύ σύντομα, η Ευρώπη θα χρειαστεί σίγουρα έναν μηχανισμό προσαρμογής. Μπορούμε να το ονομάσουμε όπως θέλουμε στην τεχνική ορολογία, που θα μας επιτρέπει να προστατευόμαστε, εντός εισαγωγικών- κακός ο όρος αλλά αυτό στην ουσία θέλουμε να κάνουμε- από αθέμιτο ανταγωνισμό, κυρίως από χώρες που δεν έχουν τις ίδιες υψηλές περιβαλλοντικές απαιτήσεις ή δεν αποτιμούν την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα με τον ίδιο ακριβό τρόπο όπως το αποτιμούμε εμείς.
Και, βέβαια, αναμένουμε και στις 15 Ιουλίου τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το πώς θα πετύχουμε τον στόχο αυτό. Αυτό αφορά το κομμάτι εκείνων των κλάδων που καλύπτονται από το σύστημα εκπομπών δικαιωμάτων. Αφορά, όμως, και την υπόλοιπη οικονομική δραστηριότητα η οποία δεν καλύπτεται και εκεί θα χρειαστούμε κατευθύνσεις και εναρμονισμένες πολιτικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Σχολιάζοντας το θέμα της ψηφιακής επανάστασης και για το πως οι επιχειρήσεις και οι εταιρείες μπορούν να βοηθηθούν για να περάσουν στην ψηφιακή εποχή, ο κ. Μητσοτάκης τόνισε:
Καταρχάς υπάρχουν, το γνωρίζετε, το είπατε και εσείς, σημαντικότατοι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης, διαθέσιμοι για τις επιχειρήσεις, γι’ αυτή τη διαδικασία.
Πρέπει να πω ότι και μέσα στην πανδημία διαπιστώσαμε ότι και μικρές επιχειρήσεις έκαναν βήματα προσαρμογής στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα με τρόπο γρήγορο και αποτελεσματικό διαπιστώνοντας ότι αυτό αποτελούσε και για τις ίδιες μονόδρομο για να προσαρμοστούν σε αυτή την πρωτοφανή κρίση την οποία αντιμετωπίσαμε.
Όμως, η μεγάλη πρόκληση αφορά την ψηφιοποίηση του κράτους, των υποδομών, των διαδικασιών και των υπηρεσιών που παρέχονται προς τους πολίτες. Και βέβαια εκεί όπως και σε όλα τα σύνθετα έργα, projects, όπως και η διαδικασία του εμβολιασμού, χρειάζεται καλή προετοιμασία και καλό σχέδιο υλοποίησης με τους κατάλληλους ανθρώπους.
Αν πετύχαμε, και πιστεύω ότι έχουμε πετύχει κατά γενική ομολογία, σημαντικά πράγματα στον τομέα αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι πριν γίνουμε Κυβέρνηση- τουλάχιστον δύο χρόνια πριν- δουλεύαμε αυτήν την προσπάθεια και που γρήγορα δημιουργήσαμε ένα Υπουργείο οριζόντιο, το οποίο απέκτησε την ιδιοκτησία και των βάσεων δεδομένων και των διαδικασιών, έτσι ώστε να μπορεί να υλοποιεί απρόσκοπτα τις πολιτικές αυτές και να έχουμε τα θετικά αποτελέσματα που όλοι βλέπουμε.
Κατά συνέπεια, επειδή τώρα έχουμε το momentum, δεν έχουμε καμία απολύτως πρόθεση να το χάσουμε. Έχουμε εντάξει μια σειρά από έργα πολύ σημαντικά για την περαιτέρω ψηφιοποίηση του κράτους και χρησιμοποιώ έναν ευρύ ορισμό που καλύπτει όλες τις πτυχές τις οποίες εσείς θίξατε, στο Ταμείο Ανάκαμψης.
Ωφελημένη φυσικά θα είναι και η εγχώρια βιομηχανία παροχής τέτοιων υπηρεσιών απ’ όλη αυτή την προσπάθεια. Και δεν έχουμε καμία απολύτως πρόθεση να αφήσουμε την ευκαιρία να κάνουμε ένα ψηφιακό άλμα ως κράτος να πάει χαμένη. Έχουμε χτίσει τα θεμέλια, ξέρουμε ποιες είναι οι προκλήσεις, ξέρουμε ποια είναι τα δυνατά μας σημεία, ξέρουμε ποιες είναι οι αδυναμίες, ξέρουμε σε ποιους δείκτες υστερούμε και σε ποιους πηγαίνουμε καλά και νομίζω ότι έχουμε κερδίσει το πιο σημαντικό που είναι η εμπιστοσύνη των πολιτών, ότι μπορούμε να φέρουμε εις πέρας τέτοιες εξαιρετικά σύνθετες αποστολές. Και βέβαια η επιχείρηση εμβολιασμού ήταν ένα τέτοιο παράδειγμα, γιατί πήγαμε αποκλειστικά ψηφιακά ως προς την υποδομή και αυτό είναι κάτι το οποίο δούλεψε πολύ καλά. Συνεργαστήκαμε πολύ καλά με τον ιδιωτικό τομέα, χρησιμοποιήσαμε τεχνογνωσία από τον ιδιωτικό τομέα, από τελείως διαφορετικούς κλάδους που δεν είχαν καμία απολύτως σχέση με το πως οργανώθηκε η διαδικασία εμβολιασμού.
Όταν πρέπει να παραδώσεις εμβόλια εντός 5 ημερών, ναι, ίσως έχει νόημα να αποτανθείς στις εταιρείες γάλακτος οι οποίες κάνουν τέτοιου είδους διανομές για να δεις πως θα χτίσεις τα δίκτυα διανομής σου. Άρα, επειδή ξέρουμε πια πως να το κάνουμε και έχουμε χτίσει εμπιστοσύνη, είμαστε απολύτως βέβαιοι ότι θα αξιοποιήσουμε και τους σημαντικότατους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης για να κάνουμε το επόμενο όχι βήμα, το επόμενο άλμα το οποίο τόσο χρειάζεται η χώρα.
Επόμενο θέμα στο τραπέζι της συζήτησης ήταν η σύγχρονη βιομηχανική πολιτική για την οποία ο Πρωθυπουργός ανέφερε:
Αναφερθήκατε καταρχάς στις οριζόντιες πολιτικές, που έχουν πολύ μεγάλη σημασία για την συνολική οικονομική δραστηριότητα αλλά θα έλεγα πρωτίστως για την βιομηχανία την μείωση της φορολογίας.
Θέλω να επισημάνω πια ότι η Ελλάδα έχει αρκετή αξιοπιστία στις συνομιλίες της με τους θεσμούς ώστε να μπορέσει να πετύχει κάτι: μόνιμη μείωση του φορολογικού συντελεστή για τα κέρδη των επιχειρήσεων στο 22%.
Αλλά βέβαια δεν είναι μόνο η φορολόγηση των κερδών. Είναι και η φορολόγηση της εργασίας, η οποία για μένα έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία προκειμένου η βιομηχανία μας να είναι ανταγωνιστική και να μπορεί να εξακολουθεί να πληρώνει καλούς μισθούς.
Κατά συνέπεια, το όλο ζήτημα της μείωσης των εργοδοτικών εισφορών, της κατάργησης, πιστεύουμε, σε μόνιμη βάση της εισφοράς αλληλεγγύης, καθιστούν συνολικά και την βιομηχανία μας πιο ανταγωνιστική και βέβαια σε αυτό συμπεριλαμβάνονται και ειδικά φορολογικά κίνητρα που ενθαρρύνουν τις επενδύσεις που έχουν ξεχωριστή σημασία σε κλάδους εντάσεως επενδύσεων, όπως είναι η βιομηχανία.
Αναφερθήκατε στα ζητήματα των αδειοδοτήσεων και ξέρετε τα σημαντικά βήματα που έχουμε κάνει στον τομέα αυτό. Και έχουμε ακόμα πολλά περισσότερα να κάνουμε για την απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας.
Από εκεί και πέρα τα υπόλοιπα ζητήματα τα οποία σας αφορούν: το ένα ζήτημα το καλύψαμε ήδη και αφορά το κόστος της ενέργειας καθώς πολλές βιομηχανίες έχουν την ενέργεια ως σημαντικό συστατικό του κόστους παραγωγής τους.
Αλλά βέβαια και τη δυνατότητα της στήριξης της καινοτομίας με ειδικά κίνητρα για να μπορέσει η βιομηχανία να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις των καιρών, που νομίζω ότι περιγράψετε πια ποιες είναι οι προκλήσεις της σύγχρονης βιομηχανίας. Και βέβαια να μπορεί και η βιομηχανία να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις αλλά και στις ευκαιρίες της κλιματικής αλλαγής.
Διάβασα, ας πούμε, για τον δικό σας κλάδο, ότι πια υπάρχουν εταιρείες και κυρίως στη Σκανδιναβία που αρχίζουν και παράγουν τσιμέντο με τρόπο που δεν εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα τουλάχιστον ως προς τις πρώτες ύλες που μπαίνουν στην παραγωγική διαδικασία.
Άλλα ζητήματα τα οποία μπορούν να αφορούν αύριο την αποθήκευση του CO2 που παράγει η βιομηχανία ώστε να μειωθεί το κόστος του CO2 για τη βιομηχανία. Και όλα αυτά έχουν εξαιρετική σημασία.
Και βέβαια να τελειώσω με τη σημασία που αποδίδω στις υποδομές. Έχουμε ακόμα δουλειά να κάνουμε κυρίως σε ζητήματα που έχουν να κάνουν με τις συνδυασμένες μεταφορές έτσι ώστε να μπορούμε να αξιοποιήσουμε τη στρατηγική θέση της χώρας είτε μιλάμε -όχι τόσο για δρόμους, γιατί εκεί νομίζω ότι οι πιο πολλές υποδομές έχουν ολοκληρωθεί- είτε μιλάμε για λιμάνια, είτε μιλάμε για σιδηροδρομικές συνδέσεις.
Θα εξαγγείλουμε σύντομα ένα νέο μεγάλο πακέτο παρεμβάσεων σιδηροδρομικών που έχουν πολύ μεγάλη σημασία για τις συνδυασμένες μεταφορές έτσι ώστε το κράτος να έρθει και να χτίσει το δίκτυο υποδομών που η σημερινή βιομηχανία χρειάζεται.
Και βέβαια αν αυτές αφορούν τις υποδομές του παρόντος, οι υποδομές του μέλλοντος αφορούν αυτό το οποίο αποκαλούμε connectivity, τη συνδεσιμότητα, και εκεί υπάρχουν πολλοί σημαντικοί πόροι είτε μιλάμε για οπτικές ίνες, είτε μιλάμε για επενδύσεις σε δίκτυα κινητής επόμενης γενιάς.
Είμαστε από τις πρώτες χώρες που προχωράμε στα δίκτυα 5G, οπότε όλα αυτά πιστεύω ότι σε αδρές γραμμές συνθέτουν το πλαίσιο για μια γενική βιομηχανική πολιτική η οποία βέβαια απαιτεί μετά στοχευμένες παρεμβάσεις ανά κλάδο τις οποίες είμαστε πάντα ανοιχτοί να συζητήσουμε μαζί σας.
Τέλος, η εργατική νομοθεσία έχει τη σημασία της. Δεν συμφωνήσαμε σε όλα στο καινούργιο εργατικό νομοσχέδιο το οποίο ψηφίσαμε. Θεωρούμε όμως ότι δημιουργούμε ένα πλαίσιο για μια εργασία η οποία προσαρμόζεται στις επιταγές της εποχής με περισσότερη ευελιξία σε συνεννόηση εργοδότη και εργαζόμενου.
Με ασφάλεια για τον εργαζόμενο και με προσαρμογή στις απαιτήσεις των καιρών όπως παραδείγματος χάρη η άδεια πατρότητας που αποτελούσε μια εκκρεμότητα την οποία κληρονομήσαμε από το παρελθόν ή την ίδια αντιμετώπιση του εργατοτεχνίτη με τον υπάλληλο όταν πρόκειται για την αποζημίωση απόλυσης.
Σχετικά με τις επιχειρηματικές πρακτικές στην Ελλάδα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επεσήμανε:
Ίσως θυμάστε, κ. Παπαλεξόπουλε, και ίσως και κάποια από τα παλαιότερα μέλη του συμβουλίου σας να θυμούνται ότι στην πρώτη μου ομιλία στον Σύνδεσμο, όταν είχα εκλεγεί αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, είχα ταράξει λίγο τα νερά λέγοντας για μια Συμφωνία Αλήθειας μεταξύ κράτους και επιχειρήσεων αλλά και του κόσμου της εργασίας που θα αναγνωρίζει ότι υπάρχει μια μεγαλύτερη ευθύνη απέναντι στην κοινωνία, που ξεπερνάει την απολύτως θεμιτή και γενεσιουργό αιτία κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας, που είναι η παραγωγή του κέρδους.
Από εκεί και πέρα είναι βέβαιον ότι για να αλλάξει αυτό το στερεότυπο πρέπει να αλλάξουμε όλοι μαζί. Πρώτον, είναι ξεκάθαρο ότι επιχειρηματικές πρακτικές οι οποίες δημιούργησαν εν πολλοίς αυτά τα στερεότυπα πρέπει όχι απλά να καταδικάζονται αλλά να τιμωρούνται πρωτίστως από το κράτος και να απομονώνονται από την επιχειρηματική κοινότητα.
Να επανέλθω στο πρόσφατο νομοσχέδιο. Επιμείναμε πάρα πολύ στην έννοια της ψηφιακής κάρτας καταγραφής του χρόνου του εργαζόμενου ακριβώς για να πολεμήσουμε το φαινόμενο το οποίο δεν αφορά τόσο ενδεχομένως τις μεγάλες επιχειρήσεις όσο μικρότερες επιχειρήσεις, της μη ανταμοιβής για ώρες εργασίας για τις οποίες εργάστηκε ο εργαζόμενος που είναι κάτι το οποίο κανείς δεν μπορεί να το αποδεχθεί. Για αυτό και επιμένω πολύ ότι η τεχνολογία είναι και εργαλείο διαφάνειας για όλους μας. Και λογοδοσίας.
Από εκεί και πέρα είναι επίσης δεδομένο ότι υπάρχουν ευρύτεροι στόχοι, αυτό το οποίο αποκαλούμε εταιρική κοινωνική ευθύνη που ολοένα και περισσότερο πρέπει να απασχολεί τις επιχειρήσεις οι οποίες είναι συμμέτοχες, τελικά, στην ευημερία της χώρας συνολικά. Και δεν αρκεί απλά να αντιμετωπίζεται αυτή η υποχρέωση ως μια συμβατική υποχρέωση την οποία ζητούν τα διοικητικά συμβούλια, οι μέτοχοί σας, αλλά κάτι το οποίο να είναι πραγματικά βιωματικό και ενίοτε να συνοδεύεται και από ιδέες καινοτόμες που να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις της εποχής.
Δεν θέλω να αφήσω ασχολίαστο το γεγονός ότι ναι, υπήρξαν επιχειρήσεις που έσπευσαν να έρθουν και να συνταχθούν με την πρωτοβουλία της Κυβέρνησης να επιβραβεύσει τους νέους οι οποίοι θα εμβολιαστούν με το ποσό των 150 ευρώ δίνοντας αντίστοιχες παροχές σε είδος που συνδέονται με τη δική τους δραστηριότητα.
Θα ενθάρρυνα περισσότερες επιχειρήσεις να κάνουν κάτι αντίστοιχο διότι είμαστε συμμέτοχοι σε μια μεγάλη προσπάθεια να πείσουμε όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες να εμβολιαστούν. Και ναι δεν είναι καθόλου κακό σε αυτή την προσπάθεια να χρησιμοποιούμε και τέτοια κίνητρα και όταν μάλιστα το βάρος επιμερίζεται μεταξύ του κρατικού προϋπολογισμού και των επιχειρήσεων θα είμαστε ακόμα πιο αποτελεσματικοί για να πετύχουμε αυτό το στόχο.
Κάτι τελευταίο, νομίζω ότι η νέα επιχειρηματικότητα η οποία χτίζεται στο οικοσύστημα της καινοτομίας έχει άλλους κανόνες συμμετοχής των ίδιων των εργαζόμενων στην ευημερία και στην επιτυχία της επιχείρησης που νομίζω ότι πρέπει να διδάξουν πολλά και οι παραδοσιακές επιχειρήσεις.
Κυρίως ως προς τη συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο των επιχειρήσεων πιστεύω ότι δεν υπάρχει καλύτερο κίνητρο από το να αισθάνεται ο εργαζόμενος ότι είναι συμμέτοχος στην κυριολεξία και όχι μόνο στα λόγια, στην επιτυχία της επιχείρησης.
Νομίζω, λοιπόν, ότι και η παραδοσιακή επιχειρηματικότητα έχει να διδαχθεί πολλά πράγματα από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι πιο καινοτόμες και νέες επιχειρήσεις ως προς τις σχέσεις εργασίας, την ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, του τρόπου με τον οποίο μπορούμε να αξιοποιήσουμε την τεχνολογία, παραδείγματος χάριν για την εργασία από απόσταση που είναι μία πραγματικότητα η οποία ήρθε να μείνει και μπορεί ενδεχομένως να βοηθήσει στην ισορροπία αυτή.
Και νομίζω ότι όλα αυτά συνθέτουν ένα πλέγμα παρεμβάσεων που θα βελτιώσουν και άλλο την εικόνα της επιχειρηματικότητας στη χώρα μας. Οι επιχειρήσεις είναι αυτές που παράγουν πλούτο. Και όσο αντιλαμβάνονται ότι αυτός είναι ο κύριος αλλά όχι ο μοναδικός τους ρόλος, τόσο περισσότερο θα αλλάζει αυτή η εικόνα που σε ένα βαθμό υπάρχει ακόμα στην ελληνική κοινή γνώμη, όχι πάντα άδικα.
Μια φράση μόνο απευθυνόμενος σε εσάς. Τώρα μπορώ να πω με πολύ μεγαλύτερη σιγουριά ότι είναι η ώρα να επενδύσετε στην Ελλάδα. Και το λέω με απόλυτη βεβαιότητα ότι οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας διαγράφονται εξαιρετικά θετικές.
Το πλαίσιο όμως των επενδύσεων θα πρέπει να διέπεται από τις παραμέτρους που συζητήσαμε σήμερα.
Αλλά το επενδυτικό κενό για το οποίο μιλήσαμε θα καλυφθεί όχι μόνο μέσα από δημόσιες επενδύσεις οι οποίες είναι πεπερασμένες, θα καλυφθεί πρωτίστως μέσα από ιδιωτικές επενδύσεις, αλλά είμαι βαθιά, βαθιά πεπεισμένος ότι οι συνθήκες είναι απολύτως κατάλληλες για να μπορέσει η χώρα να κάνει αυτό το άλμα προόδου το οποίο θα της επιτρέψει όχι απλά να αφήσει πίσω της μια πολύ πονεμένη δεκαετία αλλά να αλλάξει τελείως τον τρόπο με το οποίο η χώρα τοποθετείται στον διεθνή οικονομικό χάρτη.
Νομίζω τώρα είναι η ευκαιρία και δεν έχω καμία αμφιβολία ότι και εσείς θα ανταποκριθείτε στην πρόκληση των καιρών.
