Συνέντευξη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη
στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Star και στη δημοσιογράφο Μάρα Ζαχαρέα
Mάρα Zαχαρέα: Στο σημείο αυτό θα καλωσορίσουμε στο στούντιο του Star τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Κύριε Πρόεδρε, καλησπέρα σας και ευχαριστούμε που είστε κοντά μας απόψε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καλησπέρα, κυρία Ζαχαρέα, σε εσάς και στους τηλεθεατές σας.
Mάρα Zαχαρέα: Η πεποίθηση η οποία υπάρχει είναι ότι λίγο πριν τις κάλπες οι πολίτες ενδιαφέρονται περισσότερο για την οικονομία, την καθημερινότητά τους, ποιος είναι αυτός που θα τους εξασφαλίσει ένα καλύτερο αύριο, καλύτερες μέρες για τους ίδιους και για την οικογένειά τους. Θα ήθελα λοιπόν να ξεκινήσουμε με αυτά τα θέματα και να αφήσουμε τα πολιτικά για τη συνέχεια.
Με την ακρίβεια λοιπόν θα ξεκινήσω. Υπάρχει το «Καλάθι του Νοικοκυριού», υπάρχει η αύξηση του κατώτατου μισθού, θα συμφωνήσετε όμως κι εσείς ότι τον τελευταίο ενάμισι χρόνο είδαμε αυξήσεις σε προϊόντα στο ράφι που φτάνουν το 30% και το 40%. Αν υποθέσουμε ότι ο λαός σας εμπιστευτεί ξανά, τι μπορείτε να κάνετε γι΄ αυτό το ζήτημα και πόσο προβλέπετε εσείς να διαρκέσει;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κυρία Ζαχαρέα, η ακρίβεια, που αποτελεί την πρώτη ανησυχία -και δικαιολογημένα- των Ελλήνων πολιτών σήμερα, είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο το οποίο αντιμετωπίζουν όλες οι χώρες, είναι το αποτέλεσμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, των τεράστιων ανατιμήσεων που είχαμε στις τιμές ενέργειας.
Είναι μία ακρίβεια η οποία ανάγκασε, θυμίζω, τις κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο να αυξήσουν σημαντικά τα επιτόκια προκειμένου να συγκρατήσουν έναν πληθωρισμό, όμοιο του οποίου είχαμε να δούμε παγκόσμια από τη δεκαετία του ΄70.
Κατ’ αρχάς λοιπόν να συμφωνήσουμε ότι η ακρίβεια δεν είναι «ακρίβεια Μητσοτάκη», είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο το οποίο όμως έχουμε μία ευθύνη εμείς με εθνικές δυνατότητες να το αντιμετωπίσουμε.
Τι μπορούμε να κάνουμε γι΄ αυτό. Λάβαμε μία σειρά από συγκεκριμένα και στοχευμένα μέτρα. Αναφερθήκατε στο «Καλάθι του Νοικοκυριού» το οποίο αποδεδειγμένα δούλεψε, προσέφερε μεγαλύτερη διαφάνεια στις τιμές, τόνωσε τον ανταγωνισμό.
Το Market Pass, οι διαρκείς ενισχύσεις τις οποίες δίνουμε σε αυτούς οι οποίοι έχουν μεγαλύτερη ανάγκη και βέβαια, ναι, η αύξηση των μισθών αλλά και η τόνωση του διαθέσιμου εισοδήματος μέσω της μείωσης των φόρων.
Αυτό είναι ένα πρώτο ανάχωμα απέναντι στην ακρίβεια. Θα μου πείτε, φτάνει; Θα σας πω, είναι το καλύτερο δυνατό το οποίο μπορούσαμε να κάνουμε σε αυτή τη συγκυρία. Φαντάζομαι στη συνέχεια θα με ρωτήσετε και για άλλα μέτρα.
Mάρα Zαχαρέα: Αν μπορεί να γίνει και κάτι άλλο.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Αν μπορεί να γίνει κάτι παραπάνω. Εκτιμώ, όμως, -και έχω μάλιστα εδώ και τα σχετικά στοιχεία του πληθωρισμού για το μήνα Απρίλιο διότι αυτό, όπως καταλαβαίνετε, είναι ένα δυναμικό φαινόμενο- είχαμε τον πέμπτο χαμηλότερο πληθωρισμό αυτή τη στιγμή, τον Απρίλιο στην Ευρώπη.
Mάρα Zαχαρέα: Αλήθεια είναι αυτό, αλλά δεν αφορά τα τρόφιμα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όχι, και στα τρόφιμα υπάρχει μία πιο λελογισμένη αύξηση. Η εκτίμησή μου λοιπόν, και θα το ξαναπώ, είναι ότι έχουμε δει τα χειρότερα στον πληθωρισμό και ότι τα πράγματα θα πηγαίνουν καλύτερα.
Από εκεί και πέρα εμείς, εφόσον μας εμπιστευθεί και πάλι ο ελληνικός λαός, θα εξακολουθούμε να είμαστε κοντά σε αυτούς που το έχουν περισσότερο ανάγκη. Διότι η πολιτική μας ήταν, πάντα μέσα από τον δημοσιονομικό χώρο τον οποίον χτίζουμε λόγω της ανάπτυξης, να μπορούμε να στηρίζουμε πρωτίστως τα ευάλωτα νοικοκυριά.
Mάρα Zαχαρέα: Θα ρωτήσω για τον ΦΠΑ. Κατάργηση στην Κύπρο και την Ισπανία. Ο κ. Τσίπρας στο δικό του πρόγραμμα υπόσχεται μείωση του ΦΠΑ. Επιμένετε ότι αυτό είναι ένα μέτρο που δεν θα λειτουργήσει γιατί δεν θα περάσει στον καταναλωτή;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι, επιμένω σε αυτό και θα σας το αποδείξω με μία σειρά από επιχειρήματα. Στην Ισπανία δεν δούλεψε. Είναι ξεκάθαρο αυτό. Και, ξέρετε, κάνω αυτές τις συζητήσεις με πολλούς συναδέλφους μου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και όλοι την ίδια έγνοια έχουμε. Δεν υπάρχει κάποιος ο οποίος να θέλει υψηλές τιμές.
Λοιπόν, είναι κοινός τόπος και στους οικονομολόγους αλλά και στους ομολόγους μου που έχουν πειραματιστεί με τέτοιες πολιτικές, ότι τελικά η μείωση του ΦΠΑ στερεί έσοδα από τα δημόσια ταμεία -άρα θα έχουμε λιγότερα χρήματα να δώσουμε στο επόμενο «Market Pass»- χωρίς ταυτόχρονα να συγκρατεί τις τιμές, διότι πολύ απλά οι παραγωγοί, οι διακινητές, οι έμποροι τελικά καρπώνονται οι ίδιοι τη μείωση του ΦΠΑ. Να σας δώσω και ένα πρακτικό παράδειγμα. Μειώσαμε τον ΦΠΑ…
Mάρα Zαχαρέα: Άρα δεν θα μειωθεί.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν θα μειωθεί. Θα μειωθούν οι συντελεστές ΦΠΑ -ελπίζουμε στη διάρκεια της τετραετίας- οριζόντια όμως, και για όλα τα προϊόντα ή στοχευμένα για κάποια προϊόντα, τα οποία μπορεί να μεταπέσουν από μία υψηλή σε μία χαμηλότερη κατηγορία ΦΠΑ. Χωρίς όμως να προσβλέπουμε ότι αυτό θα οδηγήσει σε σημαντική μείωση των τιμών.
Να δώσω ένα μικρό παράδειγμα. Ο καφές. Μειώσαμε τον ΦΠΑ στον καφέ. Δεν μειώθηκε η τιμή του καφέ ή αν μειώθηκε, μειώθηκε προσωρινά για ένα – δύο μήνες…
Mάρα Zαχαρέα: Όχι, αυξήθηκε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: …και στη συνέχεια επανήλθε στα προηγούμενα επίπεδα.
Mάρα Zαχαρέα: Είμαστε μία χώρα που συμβαίνει κάτι παράδοξο. Έχουμε τη μεγαλύτερη διαφορά από τον παραγωγό στο ράφι. Είναι δυσαρεστημένος ο καταναλωτής, είναι δυσαρεστημένος και ο αγρότης, που τον τελευταίο ενάμιση χρόνο τι λέει; Ότι έχει δει μεγάλες αυξήσεις στις πρώτες ύλες, στα λιπάσματα.
Αν υποθέσουμε ότι ξαναείσαστε Πρωθυπουργός μετά τις εκλογές, θα κάνετε κάτι για αυτή τη στρέβλωση της αγοράς;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κατ’ αρχάς, να συμφωνήσουμε ότι όσο λιγότεροι μεσάζοντες υπάρχουν, τόσο καλύτερες τιμές τελικά θα έχουμε και για τον παραγωγό και για τον τελικό καταναλωτή. Αλλά οι μεσάζοντες είναι μέρος του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η αγορά. Υπάρχουν όμως, σήμερα, τρόποι να μειώνεται η επιρροή τους. Παραδείγματος χάριν, υπάρχουν πολλές πλατφόρμες αγροτών που πουλάνε απευθείας πια στους τελικούς καταναλωτές. Και αυτό είναι κέρδος για τον αγρότη και τον παραγωγό, είναι κέρδος για τον τελικό καταναλωτή.
Πρέπει να σας πω ότι πολλές τιμές για τους παραγωγούς έχουν αυξηθεί. Είναι η καλή πλευρά του προβλήματος, ότι τουλάχιστον τα χρήματα -όταν ας πούμε η τιμή στο γάλα το πρόβειο ήταν 0,70 ή 0,80, η τιμή για τον παραγωγό έχει πάει πάνω από 1,50. Αυτό σημαίνει ότι ο κτηνοτρόφος για πρώτη φορά έχει καλύτερες τιμές για να ισοσκελίσει την αύξηση του κόστους παραγωγής.
Άρα οι υψηλές τιμές στον πρωτογενή τομέα, για προϊόντα που παράγουμε εμείς, έχουν και μία θετική πλευρά, ότι, τουλάχιστον, στηρίζουν την εγχώρια παραγωγή και στηρίζουν, κα. Ζαχαρέα, τις εξαγωγές μας. Είχαμε παραπάνω από 8 δισεκατομμύρια εξαγωγές στον πρωτογενή μας τομέα. Δείτε τι έγινε στο λάδι. Το λάδι είχε μία εξαιρετική χρονιά με πολύ καλές τιμές και πολύ καλή ποσότητα. Επειδή το λάδι βασικά το εξάγουμε, αυτό είναι όφελος, τελικά, για την ελληνική οικονομία.
Mάρα Zαχαρέα: Θέλω να πάω στο κόστος της ενέργειας. Ας πούμε ότι εγώ έχω μία μικρή επιχείρηση. Στις αρχές του ’21 πλήρωνα 12,5 λεπτά την κιλοβατώρα. Το δεύτερο εξάμηνο του ’22 γενναίες επιδοτήσεις ναι, αλλά έφτασε 26 λεπτά η κιλοβατώρα.
Τους πρώτους μήνες του ’23 οι επιδοτήσεις σταματούν γιατί οι χρεώσεις μειώθηκαν μεν, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έφτασαν τα επίπεδα τον αρχών του 2021. Τι μπορεί να περιμένει από εσάς αυτός ο μικρομεσαίος επιχειρηματίας;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κατ’ αρχάς, να πούμε για τις τιμές ενέργειας ότι η πολιτική την οποία ακολουθήσαμε ήταν μία πολιτική η οποία είχε αποτέλεσμα. Βρεθήκαμε αντιμέτωποι με μία πραγματικότητα. Για να το εξηγήσουμε με απλά λόγια να το καταλάβουν οι τηλεθεατές μας, ήταν δέκα φορές πιο ακριβές οι τιμές φυσικού αερίου σε σχέση με το πού ήταν πριν από δύο χρόνια.
Αυτό σημαίνει 7 δισεκατομμύρια παραπάνω κόστος για την ελληνική οικονομία για εισαγωγές φυσικού αερίου. Τι κάναμε; Φορολογήσαμε τους παραγωγούς ενέργειας στην πηγή και χρησιμοποιήσαμε τα χρήματα αυτά για να επιδοτήσουμε τους λογαριασμούς του ρεύματος.
Μπορέσαμε να μηδενίσουμε τις αυξήσεις; Όχι. Δώσαμε προτεραιότητα στα νοικοκυριά; Ναι. Διότι όπως οι τιμές αυτές που μου περιγράφετε δεν είναι οι τιμές των νοικοκυριών. Οι τιμές στα νοικοκυριά ήταν στα 15 με 16.
Mάρα Zαχαρέα: Είναι των μικρών επιχειρήσεων.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Αυτή τη στιγμή εκτιμώ ότι με τη συνολική αποκλιμάκωση των τιμών ενέργειας και του φυσικού αερίου, αλλά και την προσπάθεια που κάνει η χώρα να απεξαρτηθεί από το φυσικό αέριο με πολύ περισσότερες ανανεώσιμες -στρατηγικός στόχος δικός μας για τη δεύτερη τετραετία να πάμε τις ανανεώσιμες στο 80% της ηλεκτροπαραγωγής-, οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος και για τις επιχειρήσεις τελικά θα βαίνουν βελτιούμενες.
Mάρα Zαχαρέα: Με τα νοικοκυριά τι θα γίνει, θα ακολουθηθεί το ίδιο μοντέλο στήριξης; Γιατί το Eurogroup λέει «από δω και πέρα μόνο στους ευάλωτους, μόνο εκεί θα στηρίξετε και όχι σε όλους».
Κυριάκος Μητσοτάκης: Να πω μια κουβέντα ακόμα για τα ζητήματα των τιμών, επειδή το παιχνίδι δεν παίζεται μόνο στην Ελλάδα.
Εάν η Ευρώπη είχε κάνει δεκτή την πρότασή μας για πλαφόν στο φυσικό αέριο νωρίτερα, θα είχαμε γλιτώσει πολλά χρήματα όλες οι ευρωπαϊκές χώρες. Από τη στιγμή που έγινε δεκτή η πρότασή μας, οι τιμές κατέρρευσαν. Αυτό είναι ένα δεδομένο το οποίο δεν επιδέχεται αμφισβήτησης και το λέω γιατί η Ελλάδα παίζει και τον δικό της ρόλο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με πολιτικές οι οποίες τελικά είναι ωφέλιμες για όλους τους πολίτες.
Εμείς εξακολουθούμε, κα. Ζαχαρέα, να στηρίζουμε τους καταναλωτές, ξεκινώντας με τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Εκτιμώ ότι θα μας βοηθήσουν οι διεθνείς τιμές, άρα δεν θα χρειαστεί να επιδοτούμε τόσο από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Mάρα Zαχαρέα: Θα υπάρξει ένα καλύτερο διεθνές περιβάλλον εννοείτε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Επειδή δεν μπορούμε ποτέ να γνωρίζουμε τι γίνεται με τις τιμές της ενέργειας, δεσμεύομαι ότι σε περίπτωση που οι πολίτες μάς εμπιστευθούν και πάλι, το πλαίσιο στήριξης το οποίο έχουμε εισάγει θα συνεχιστεί.
Όμως, μιας και με ρωτήσατε και για άλλα μέτρα και πόσο στοιχίζουν αυτά τα μέτρα και γιατί θεωρώ ότι είναι ανεφάρμοστα, η μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα στο χαμηλότερο συντελεστή στοιχίζει 1,5 δισ. το χρόνο. Ενάμιση δισ. το χρόνο, αυτό προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ. Αμφίβολο, όπως σας είπα, αν θα έχει αποτέλεσμα στις τιμές, άρα λείπουν 6 δισ. μετά από το λογαριασμό.
Λοιπόν, αυτά τα 6 δισεκατομμύρια πρέπει να μας πει ο κ. Τσίπρας από πού θα τα βρει. Αν θα δανειστεί, όπως μας είπανε σήμερα κάποια στελέχη του, το οποίο δεν μας κάνει διαφορά, διότι ξέρετε ο δανεισμός μάς λύνει το ταμειακό πρόβλημα, δεν μας λύνει το δημοσιονομικό πρόβλημα, διότι αυτό προσμετράται στο έλλειμμα.
Και ξέρουμε πολύ καλά ότι από το 2023 οι κανόνες της δημοσιονομικής σταθερότητας θα επιστρέψουν σε όλη την Ευρώπη. Πιο χαλαροί κατά πάσα πιθανότητα και έχουμε δώσει αγώνα για αυτό, αλλά μια χώρα η οποία έχει ακόμα υψηλό χρέος πρέπει να παράγει πρωτογενή πλεονάσματα.
Γιατί λέω λοιπόν ότι αν εφαρμόζονταν οι ιδέες που καταθέτουν άλλα κόμματα θα τίναζαν την μπάνκα στον αέρα; Πολύ απλά δεν θα βλέπαμε την επενδυτική βαθμίδα ούτε με το κιάλι και αμέσως θα εκκινούσε η Ευρώπη τη διαδικασία του υπερβολικού ελλείμματος, γιατί πολύ απλά ο λογαριασμός δεν βγαίνει.
Άρα έχουμε μια ευθύνη και εγώ έχω μια ευθύνη. Είμαι Πρωθυπουργός, δεν μπορώ να κοροϊδεύω τους πολίτες. Το πρόγραμμα το οποίο έχουμε παρουσιάσει είναι κοστολογημένο. Μιλάμε για αυξήσεις μισθών που μπορούμε να πετύχουμε, της τάξης του 25%. Μέσος μισθός στα 1.500 ευρώ, κατώτατος κατ΄ ελάχιστο στα 950 ευρώ.
Θέλουμε να μειώσουμε και άλλο τους φόρους. Να παρέμβουμε και στα τεκμήρια και στις ασφαλιστικές εισφορές και να γλιτώσουμε σε βάθος τετραετίας από το τέλος επιτηδεύματος. Γι’ αυτά δεσμεύομαι. Θα μου πείτε, «γιατί να σας πιστέψουν οι πολίτες;». Γιατί τις δεσμεύσεις που είχα δώσει το 2019, τις έκανα πράξη.
Mάρα Zαχαρέα: Και το τέλος επιτηδεύματος θα το καταργήσετε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Και το τέλος επιτηδεύματος σε βάθος τετραετίας θα καταργηθεί.
Όμως, πρέπει να κάνουμε και κάτι ακόμα, πρέπει να βελτιώσουμε τη φορολογική συμμόρφωση. Διότι καταλαβαίνετε ότι η μεγαλύτερη αδικία που υπάρχει σήμερα είναι κάποιος ο οποίος πρέπει να πληρώνει φόρο, να μην τον πληρώνει.
Εκεί έχουμε κάνει βήματα προόδου. Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές μάς βοηθούν πάρα πολύ και εκεί πρέπει να σας πω ότι θα είμαστε και πάρα πολύ αυστηροί. Δεν μπορώ εγώ να ανεχθώ ότι υπάρχουν φυσικά πρόσωπα τα οποία…
Mάρα Zαχαρέα: Πάντως την πάταξη της φοροδιαφυγής φαντάζομαι την ακούτε και εσείς, την ακούω και εγώ απ’ όταν ήσασταν, «ήμουν νια και γέρασα» που λέει.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Με μια διαφορά, ότι το δημοσιονομικό αποτέλεσμα το οποίο βλέπετε προσμετρά και τον περιορισμό της φοροδιαφυγής. Γιατί ο καλύτερος τρόπος να περιορίσουμε τη φοροδιαφυγή είναι οι ηλεκτρονικές συναλλαγές.
Ο Covid εκεί μας βοήθησε. Όσο περισσότερες ηλεκτρονικές συναλλαγές έχουμε, όσες περισσότερες, για να το πω πολύ απλά, συναλλαγές σε μια ταβέρνα -τυχαία το αναφέρω- γίνονται με κάρτα και όχι με μετρητά, τόσο λιγότερες δυνατότητες υπάρχουν να κλέβει τον ΦΠΑ ο ιδιοκτήτης του καταστήματος.
Mάρα Zαχαρέα: Στους συνταξιούχους θέλω να πάμε. 1.800.000 συνταξιούχοι έχουν προσωπική διαφορά, δεν μπορούν να πάρουν κανονικές αυξήσεις. Δώσατε ένα επίδομα. Σκέφτεστε την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς; Γιατί όταν είχε θεσπιστεί θυμάμαι ότι την είχατε κατακρίνει και εσείς.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Εδώ υπάρχει μια τεράστια ανεντιμότητα από τα κόμματα. Το κόμμα συγκεκριμένα το οποίο κατακρεούργησε τις συντάξεις με τον νόμο Κατρούγκαλου να έρχεται τώρα και να ισχυρίζεται ότι θα διορθώσει αυτά τα κακώς κείμενα, τα οποία αυτό επέβαλε, εξαιτίας ενός μνημονίου το οποίο ήταν αποτέλεσμα των δικών του πολιτικών επιλογών.
Εγώ, λοιπόν, πρέπει να είμαι έντιμος με τους συνταξιούχους. Τι τους λέω; Είχαμε αυξήσεις σημαντικές φέτος για όλους τους συνταξιούχους, απλά κάποιοι δεν τις είδαν λόγω της προσωπικής διαφοράς. Αλλά η προσωπική διαφορά μειώθηκε και σε βάθος χρόνου θα σβήσει.
Υπάρχουν συνταξιούχοι που δεν είχαν προσωπική διαφορά, που είδαν αύξηση συντάξεων σχεδόν 8%. Πόση θα δουν του χρόνου; Εκτιμώ παραπάνω από 4%, εφόσον η οικονομία εξακολουθεί να αναπτύσσεται.
Τι γίνεται τώρα με αυτούς που έχουν προσωπική διαφορά; Όπως ξέρετε, δώσαμε ένα έκτακτο βοήθημα της τάξης των 200 έως 300 ευρώ, με έμφαση στους χαμηλοσυνταξιούχους. Θα εξακολουθούμε να τους στηρίζουμε με τέτοιου είδους βοήθημα. Δεν μπορούμε να καταργήσουμε την προσωπική διαφορά, αλλά θα εξακολουθούμε να τους στηρίζουμε έως ότου η προσωπική διαφορά σβήσει.
Θα έρθουμε δηλαδή να δίνουμε και σε αυτούς, για να το πω πολύ απλά, μία αύξηση, γιατί είναι πραγματικά πολύ άδικο ειδικά για έναν χαμηλοσυνταξιούχο, να βλέπει το κόστος ζωής να αυξάνεται και να μην παίρνει καμία αύξηση. Την παίρνει λογιστικά, το τονίζω, διότι μειώνεται η προσωπική διαφορά αλλά δεν τη βλέπει στο λογαριασμό του. Αυτοί οι συνταξιούχοι να γνωρίζουν ότι από την επόμενη κυβέρνηση θα εξακολουθούν να έχουν στήριξη. Θα διορθώσουμε διά της πλαγίας οδού το έκτρωμα του νόμου Κατρούγκαλου.
Mάρα Zαχαρέα: Τώρα, δεν είμαστε πια στα μνημόνια, μπορεί να επιστραφεί η 13η σύνταξη;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Αυτό το οποίο κάνουμε ουσιαστικά είναι να βοηθάμε και το έχουμε κάνει πάντα. Γιατί τι έχουμε πει; Έχουμε πει ότι στο τέλος του χρόνου, και ανάλογα με το δημοσιονομικό αποτύπωμα, θα βοηθάμε ουσιαστικά πρωτίστως τους χαμηλοσυνταξιούχους και αυτό πρακτικά έχουμε κάνει. Κι αν βάλετε και τις αυξήσεις οι οποίες έχουν γίνει, αν προσθέσετε και τα αναδρομικά, ουσιαστικά έχουμε υπερκαλύψει τη 13η σύνταξη.
Κάθε χρόνο καταφέρνουμε, τελικά, δημοσιονομικά να πηγαίνουμε καλύτερα από τους στόχους και είμαι ικανοποιημένος γι΄ αυτό, αλλά τα χρήματα αυτά θα τα επιστρέφουμε στους πολίτες. Θα τα επιστρέψουμε, όμως, μόνο όταν κάνουμε το ταμείο και όταν είμαστε σίγουροι ότι μπορούμε να το κάνουμε με ασφάλεια.
Άρα, ναι, και φέτος εκτιμώ ότι θα έχουμε μία καλή πορεία της οικονομίας και εκτιμώ ότι και φέτος τα Χριστούγεννα θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε, το τονίζω, αυτούς που το έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Διότι αυτό το οποίο έχουμε καταφέρει να κάνουμε είναι μία πραγματική κοινωνική πολιτική.
Αν κόβαμε τον ΦΠΑ θα τον κόβαμε για όλους, πλούσιους και φτωχούς. Εμείς τι ερχόμαστε και λέμε; Όχι, θα πάρουμε τα χρήματα τα οποία έχουμε στη διάθεσή μας και θα τα δώσουμε πρωτίστως σε αυτούς που έχουν ανάγκη. Εάν δεν έχεις λόγο να βοηθηθείς από το κράτος, θα τα βγάλεις πέρα μόνος σου. Εάν όμως χρειάζεσαι την κρατική αρωγή, τότε θα έχεις στήριξη.
Mάρα Zαχαρέα: Πάμε στους μισθούς. Με βάση το πρόγραμμα το οποίο έχετε ανακοινώσει, είπατε ότι θα υπάρξει αύξηση 25% σε βάθος τετραετίας. Αυτό θα αφορά μόνο τον δημόσιο ή και τον ιδιωτικό τομέα; Γιατί αν αφορά και τον ιδιωτικό τομέα προκύπτει ένα ερώτημα. Πώς θα πείσετε τους εργοδότες.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι σωστό το ερώτημά σας και η αύξηση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα δεν έρχεται με φιρμάνι. Πλην του κατώτατου μισθού, θα θέλαμε να φτάσουμε σύντομα σε ένα στάδιο να καθορίζεται από τους κοινωνικούς εταίρους. Να μπορούν να συμφωνούν, δηλαδή, εργοδότες και εργαζόμενοι για το ποια πρέπει να είναι η αύξηση. Δεν είμαστε, όμως, ακόμα εκεί.
Πώς αυξάνονται οι μισθοί, κυρία Ζαχαρέα; Με περισσότερες επενδύσεις, καλύτερες θέσεις εργασίας και όταν μειώνεται η ανεργία. Όταν μειώνεται η ανεργία ενισχύεται η αγοραστική δύναμη του εργαζόμενου. Δείτε τι γινόταν πριν από τρία χρόνια. Οι επιχειρήσεις μάς έλεγαν ότι για κάθε θέση που προκήρυσσαν, είχαν πάρα πολλούς ενδιαφερόμενους. Τώρα μας λένε το ανάποδο.
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Ότι όσο μειώνεται η ανεργία και όσο προσθέτουμε καλύτερα πληρωμένες θέσεις θα αναγκάζονται οι επιχειρηματίες -και γίνεται αυτό ήδη στην πράξη- να πληρώνουν περισσότερο.
Εμάς μας λένε συχνά οι επιχειρηματίες, δεν βρίσκουμε προσωπικό. Ξέρετε ποια είναι η απάντησή μου; Πληρώστε περισσότερο να βρείτε. Και αυτό γίνεται στην πράξη. Η ίδια η οικονομία λύνει αυτό το πρόβλημα.
Mάρα Zαχαρέα: Δεν βρίσκουν και αυτό συμβαίνει κυρίως με τους νέους, διότι ειδικά στα νησιά στην τουριστική περίοδο οι συνθήκες εργασίας είναι πολύ δύσκολες, δεν βρίσκουν σπίτι να μείνουν.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Τώρα μου λέτε κάτι διαφορετικό το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό.
Mάρα Zαχαρέα: Και μένουν με ένα επίδομα. Γιατί, σου λέει, να πάρω 100 ευρώ παραπάνω και να ταλαιπωρηθώ τόσο;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Εμείς δεν θέλουμε το επίδομα να είναι υποκατάστατο της εργασίας. Για αυτό μετατρέψαμε και το επίδομα ανεργίας σε επίδομα εργασίας.
Εάν σήμερα βρεις εργασία -λίγοι το γνωρίζουν αυτό- και είσαι στο επίδομα ανεργίας, θα πάρεις το μισό επίδομα ανεργίας για όσο διάστημα θα το έπαιρνες. Αυτό είναι ένα κίνητρο ακόμα για κάποιον να φύγει από το επίδομα ανεργίας και να πάει στην εργασία. Δεν θέλουμε εξαρτημένους από τα επιδόματα, αλλά τα επιδόματα είναι αναγκαία ως απαραίτητο βοήθημα.
Μου είπατε για τον κόσμο της εργασίας, ειδικά στα νησιά. Υπάρχει ζήτημα συνθηκών και υπάρχει σαφέστατα ένα αίτημα το οποίο ήδη αρχίζει και γίνεται πράξη για καλύτερους μισθούς. Βελτιώνονται οι μισθοί στον τουρισμό, θα σας το πουν όλοι. Ειδικά για ειδικότητες όπου υπάρχει μεγάλη ζήτηση, υπάρχουν καλοί μισθοί στον τουρισμό.
Οι συνθήκες εργασίας είναι κάτι διαφορετικό. Και θέλω να γνωρίζουν, καθώς ξεκινάει και επίσημα η τουριστική περίοδος -το είχα πει και πέρυσι και το κάναμε πράξη- θα είμαστε πάρα πολύ σκληροί ως προς την εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας ειδικά για τα παιδιά τα οποία δουλεύουν σεζόν.
Είναι αδιανόητο για εμένα να υπάρχει κατάχρηση της εξουσίας του εργοδότη. Και ένα πολύ σημαντικό εργαλείο σε αυτή την κατεύθυνση, δεν θα έχει επεκταθεί πλήρως ακόμα στον τουρισμό, αλλά υπάρχει ήδη στα σούπερ μάρκετ, στις τράπεζες, είναι η ψηφιακή κάρτα εργασίας.
Τι σημαίνει αυτό; Έρχεσαι στη δουλειά, χτυπάς την ηλεκτρονική σου κάρτα από το κινητό σου τηλέφωνο και καταγράφονται αυτόματα οι υπερωρίες και τις βλέπει και η ΕΡΓΑΝΗ. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί ο εργοδότης να ισχυριστεί ότι δούλεψες λιγότερο απ’ όσο δούλεψες πραγματικά.
Mάρα Zαχαρέα: Έχουμε πολλά τηλεφωνήματα και παράπονα από κάποιους πολίτες οι οποίοι μας λένε ότι «έχασα τη φοροέκπτωση στον ΕΝΦΙΑ», για παράδειγμα, ή «έχασα ένα επίδομα παιδιού γιατί με την ονομαστική αύξηση μισθού ξεπέρασα για μερικά ευρώ τα εισοδηματικά όρια». Δεν είναι λίγο άδικο αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι κάτι το οποίο πρέπει να το δούμε. Λογικό είναι αν υπάρχει ένας πληθωρισμός να αυξάνονται σταδιακά και αυτά τα όρια. Και βέβαια ένας από τους λόγους -δεν το είπα πριν- που θέλουμε να αυξήσουμε, να δώσουμε και επιπλέον 1.000 ευρώ για κάθε παιδί αύξηση στο αφορολόγητο.
Αλλά ειδικά στα ζητήματα των ρυθμίσεων -είναι ένα ζήτημα το θέμα του ιδιωτικού χρέους- αναβιώσαμε τις 120 δόσεις. Είναι μια σημαντική πρωτοβουλία. Κάναμε καινούργιες ρυθμίσεις, 36 και 72 δόσεις, για συμπολίτες μας οι οποίοι δυσκολεύτηκαν την εποχή του κορονοϊού.
Και γενικά πρέπει να σας πω ότι είμαι υπερήφανος που κρατήσαμε την κοινωνία όρθια στον κορονοϊό. Δαπανήσαμε πολλά χρήματα αλλά τα χρήματα αυτά έπιασαν τόπο. Σώσαμε επιχειρήσεις, σώσαμε θέσεις εργασίας.
Όπου πηγαίνω τώρα στην περιφέρεια βλέπω γενικά την αγορά να σφύζει από ζωή, τα καταστήματα να δουλεύουν καλά. Ο τουρισμός πηγαίνει, δόξα τω Θεώ, πολύ καλά. Αυτά δεν θα είχαν γίνει πράξη εάν το 2020 και το 2021 δεν είχαμε στηρίξει την ελληνική κοινωνία και κυρίως τη μικρομεσαία επιχείρηση όσο γενναιόδωρα το κάναμε.
Mάρα Zαχαρέα: Ξέρετε, όταν μιλάτε εσείς και όταν μιλάει και ο Αλέξης Τσίπρας είναι σαν να ζείτε σε δύο διαφορετικές χώρες. Είναι τελείως διαφορετικός ο τρόπος που βλέπει την Ελλάδα ο ένας και την Ελλάδα ο άλλος.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι σωστό αυτό το οποίο λέτε. Κοιτάξτε, έχουμε ένα ποτήρι νερό. Εγώ θέλω να το βλέπω μισο-γεμάτο, όχι μισο-άδειο. Προσέξτε, το μισο-γεμάτο, ο κ. Τσίπρας το βλέπει τελείως άδειο.
Εγώ αναγνωρίζω τις δυσκολίες. Έχουμε πρόβλημα ακρίβειας; Έχουμε πρόβλημα ακρίβειας. Είναι οι μισθοί ακόμα χαμηλοί; Βεβαίως και είναι οι μισθοί ακόμα χαμηλοί. Έχουμε πρόβλημα στέγης στους νέους; Βεβαίως έχουμε πρόβλημα στέγης. Η δουλειά μου είναι να τα λύσω αυτά τα προβλήματα.
Αλλά αυτό είναι τελείως διαφορετικό, το να παρουσιάζεται μία εικόνα μίας Ελλάδας που έρχεται από το παρελθόν, κατάμαυρης. Η διαφημιστική καμπάνια του ΣΥΡΙΖΑ είναι μόνο αρνητικά σποτ μέχρι στιγμής. Είδα ένα σποτ με ένα αγρότη με κάτι αγκινάρες, μέχρι και οι αγκινάρες ήταν μαύρες. Είναι πράσινες οι αγκινάρες. Νομίζω το ξέρουμε όλοι. Όλα ήταν μαύρα.
Λοιπόν, δεν είναι αυτή η Ελλάδα. Δεν λέω ότι δεν υπάρχουν δυσκολίες, αλλά πηγαίνω στην ελληνική περιφέρεια, βλέπω καταπληκτικούς αγρότες που κάνουν εξαιρετικά πράγματα. Σήμερα επισκέφτηκα ένα εξαιρετικό οινοποιείο, ας πούμε, στην Κεφαλονιά. Πάρα πολύ δημιουργικοί άνθρωποι. Με δυσκολίες τα βγάζουν πέρα και διαπρέπουν.
Άρα το να παρουσιάζεται μία εικόνα κατάμαυρη από το παρελθόν, δεν νομίζω ότι μας ταιριάζει. Δεν νομίζω ότι ανταποκρίνεται ούτε στα πρακτικά οικονομικά δεδομένα και δεν νομίζω ότι αντανακλά, αν θέλετε, και τη διάθεση της χώρας σήμερα.
Σας είπα, υπάρχουν δυσκολίες. Οι πολίτες περιμένουν από εμάς λύσεις. Αυτό εδώ είναι ένα πρόγραμμα το οποίο το έχουμε κοστολογήσει πολύ καλά, το έχουμε δουλέψει, το έχουμε παρουσιάσει. Είναι το απαύγασμα, αν θέλετε, της δικιάς μου προσωπικής εμπειρίας τέσσερα χρόνια.
Οραματίζομαι και μπορώ να υλοποιήσω μία σειρά από πολιτικές που θα κάνουν την Ελλάδα καλύτερη στην ανάπτυξη, στην υγεία -στην οποία δίνω πολύ μεγάλη έμφαση- στην κοινωνική πολιτική, στην άμυνα, στη μετανάστευση, στο περιβάλλον.
Mάρα Zαχαρέα: Αναφέρατε τη στέγη. Θέλω να μείνουμε στο θέμα αυτό. Ενδιαφέρει πάρα πολύ κόσμο. Το 40% του μηνιαίου εισοδήματος των περισσότερων νοικοκυριών, με βάση τη Eurostat, στην Ελλάδα πάει για τη στέγη. Τα ενοίκια πολλές φορές είναι φωτιά. Μιλώ για μικρομεσαία οικογένεια, για ανθρώπους που δεν τους πιάνει το πρόγραμμα «Στέγη» που έχετε ανακοινώσει, που σκέφτονται ένα ζευγάρι 30 ετών να παντρευτούν, να πάνε να μείνουν μόνοι τους. Τι θα γίνει; Κάτι περισσότερο γι’ αυτό.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, έχετε δίκιο να επισημαίνετε ότι η αύξηση των ενοικίων είναι και η άλλη όψη της ανάπτυξης. Αυξήθηκαν τα ενοίκια επειδή η οικονομία γενικά πήγε καλύτερα.
Όμως, υπάρχει πραγματικό πρόβλημα. Υπάρχει πρόβλημα στους ανθρώπους που νοικιάζουν. Ευτυχώς στην Ελλάδα έχουμε μεγάλη ακόμα ιδιοκατοίκηση και τουλάχιστον κάναμε τη δωρεάν γονική παροχή για να μπορεί να μεταβιβάζεται η περιουσία στα παιδιά και στα εγγόνια με μεγαλύτερη ευκολία, χωρίς πρόσθετη επιβάρυνση.
Υπάρχει, όμως, ζήτημα στα ενοίκια. Το πρόγραμμα «Στέγη μου» απαντάει ακριβώς σε αυτήν την ανάγκη. Παίρνεις ένα δάνειο επιδοτούμενο από το κράτος, πληρώνεις δόση μικρότερη απ’ όση θα πλήρωνες αν νοίκιαζες.
Είναι για 10.000, πάει πολύ καλά. Θα το διπλασιάσω και αν το πρόγραμμα είναι πετυχημένο, θα δούμε παραμέτρους και ενδεχομένως να αυξήσουμε λίγο τα όρια. Δεν θέλουμε να τα αυξήσουμε πολύ, γιατί ο σκοπός είναι να βάλουμε στην αγορά παλαιότερα σπίτια.
Το πρόβλημα υπάρχει κυρίως στις μεγάλες πόλεις, και φυσικά με μια σειρά από άλλες πρωτοβουλίες, όπως η κοινωνική αντιπαροχή, να αξιοποιήσουμε περιουσία του δημοσίου. Έχουμε τόσα ακίνητα τα οποία κάθονται.
Να μπορεί κάποιος κατασκευαστής να πάρει, όπως παλιά γινόταν σε ατομικό επίπεδο με την αντιπαροχή. Θα πάρει ένα δημόσιο οικόπεδο, θα το πάρει δωρεάν, θα φτιάξει τα διαμερίσματά του, θα κρατήσει κάποια για εκμετάλλευση και κάποια θα τα δώσει για κοινωνική παροχή.
Έχουμε πάρα πολλά προγράμματα για μείωση του κόστους ενέργειας: «Αλλάζω θερμοσίφωνα», «Φωτοβολταϊκά στη στέγη». Ξέρετε, αναφέρομαι σε αυτό το οποίο είπατε στην αρχή -και χαίρομαι που μου κάνετε αυτές τις ερωτήσεις- αυτά ενδιαφέρον τον κόσμο.
Θα συζητήσουμε και για τα debate και για το τι θα γίνει μετά τις εκλογές, αλλά όλα αυτά είναι προγράμματα τα οποία τι κάνουν; Μειώνουν τελικά το κόστος του νοικοκυριού και ταυτόχρονα μας βοηθούν να πετύχουμε και τους στόχους για μια πιο γρήγορα πράσινη μετάβαση.
Mάρα Zαχαρέα: Θέλω να έρθουμε στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Το παρουσίασε χθες ο κ. Τσίπρας. Έχουμε ακούσει από στελέχη της Νέας Δημοκρατίας κοστολόγηση 45 δισ., άλλα στελέχη λένε 83 δισ. Εσείς είπατε πάνω από 70. Ο ίδιος ο κ. Τσίπρας λέει 5,5 δισ. ότι κοστίζει το πρόγραμμά του.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ένας τρόπος υπάρχει μόνο να λυθεί αυτή η απορία που μπορεί να υπάρχει και αυτό είναι να βρεθούν τρεις ανεξάρτητοι οικονομολόγοι, το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής να κοστολογήσουν το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ.
Εμείς το κοστολογούμε παραπάνω από 80 δισεκατομμύρια σε ορίζοντα τετραετίας. Γιατί; Διότι προσέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ δύο γραμμές, όπου είπε ότι θα δώσει 5% και 7% του ΑΕΠ για δαπάνες υγείας και παιδείας, που τίναξαν ουσιαστικά την μπάνκα στον αέρα.
Ήδη ήταν πανάκριβο το πρόγραμμα πριν τα πει αυτά, αλλά θέλω να σας δώσω ένα μικρό παράδειγμα μόνο τού παραλογισμού τού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ. Έχουμε ασχοληθεί και έχω ασχοληθεί πάρα πολύ με τα άτομα με αναπηρία και είμαι πολύ περήφανος για τον Προσωπικό Βοηθό, ένας άνθρωπος ο οποίος βοηθάει ένα άτομο με βαριά αναπηρία. Ξεκίνησε το πρόγραμμα. Έχουμε ένα πρώτο πρόγραμμα για 2.000 Προσωπικούς Βοηθούς.
Χρηματοδοτούμενο, μας στοιχίζει 300 εκατομμύρια. Ακριβό πρόγραμμα. Έρχεται ο ΣΥΡΙΖΑ και λέει, Προσωπικό Βοηθό για πόσους, κυρία. Ζαχαρέα; Για πόσους; Θα μου πείτε, θα έλεγε για 5.000, για 7.000 ή για 70.000; 70.000 Προσωπικοί Βοηθοί. Κόστος μόνο αυτό παραπάνω, σχεδόν 2 δισεκατομμύρια ευρώ. Η Γερμανία, απλά το αναφέρω ως ένα παράδειγμα, η Γερμανία έχει 5.000 προσωπικούς βοηθούς.
Mάρα Zαχαρέα: Να κάνω το δικηγόρο του διαβόλου από την ανάποδη; Όταν εσείς λέτε ότι δώσατε για να στηρίξετε τους πολίτες 55 δισ. και άλλα 8 για το κόστος της ενέργειας, δηλαδή περίπου 63 δισ., γιατί σε μία τετραετία εάν είναι κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ να μην βρει και αυτός 65 δισ. να δώσει;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Εύλογο το ερώτημα. Διότι την εποχή της πανδημίας είχαμε εξαίρεση από τους δημοσιονομικούς κανόνες και είχαμε ένα έλλειμμα πολύ μεγάλο τη δύσκολη χρονιά της πανδημίας.
Αυτό το πλαίσιο το οποίο είχαμε για δύο χρόνια δεν υπάρχει πια. Άρα, δεν έχουμε τη δυνατότητα να ξοδεύουμε στο βαθμό που ξοδεύαμε στην πανδημία και αυτό είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να το γνωρίζουν πάρα πολύ καλά στην αξιωματική αντιπολίτευση.
Αυτό που μου κάνει εντύπωση ξέρετε, έβλεπα την ομιλία του κ. Τσίπρα το 2014 στη Θεσσαλονίκη, το περιβόητο «πρόγραμμα Θεσσαλονίκης» και την παρουσίασή του τη χθεσινή. Μα είναι οι ίδιες λέξεις, είναι οι ίδιες δεσμεύσεις, είναι σχεδόν και η ίδια εκφορά του λόγου, εννέα χρόνια μετά. Πέρασε το «πρόγραμμα Θεσσαλονίκης», πάθαμε το πατατράκ του πρώτου εξαμήνου, δεν έμαθαν τίποτα; Και δεν ξέχασαν τίποτα. Δηλαδή θα περίμενα πραγματικά μετά από τέσσερα χρόνια…
Mάρα Zαχαρέα: Βλέπετε βίντεο με τις ομιλίες του κ. Τσίπρα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όχι, αλλά μου έκανε εντύπωση, το είδα σε ένα ενδιαφέρον βίντεο το οποίο ανέβηκε στο YouTube και καλώς ανεδείχθη, διότι πρέπει να καταλάβουν οι πολίτες ότι τελικά τίποτα δεν άλλαξε.
Μου κάνει εντύπωση, ξέρετε, διότι εμείς μετά από τέσσερα χρόνια πιστεύω ότι έχουμε γίνει πιο έμπειροι, μάθαμε από τα λάθη μας, τα αναγνωρίσαμε και σίγουρα τώρα άμα μου πείτε: «ξέρεις καλύτερα τι πρέπει να κάνεις μετά από μία τετραετία;», θα σας πω: βεβαίως και ξέρω καλύτερα και ποιες παγίδες μπορεί να αποφύγω και πού πρέπει να δώσω και να στρέψω την προσοχή μου.
Αλλά έχω την εντύπωση ότι αυτό δεν ισχύει για την άλλη πλευρά. Έχω δεσμευθεί, ξέρετε, να μιλάω ελάχιστα, δεν θέλω να μιλάω πολύ για την αντιπολίτευση. Ο κ. Τσίπρας κρίνεται για την αξιοπιστία του, αν τον πιστέψουν οι πολίτες είναι δικό τους θέμα.
Mάρα Zαχαρέα: Θέλω όμως μία απάντηση δική σας. Λίγο πριν ξεκινήσει η δική μας συνέντευξη ο κ. Τσίπρας έδωσε συνέντευξη στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ1. Έκανε μία επίθεση, χαρακτήρισε τη Νέα Δημοκρατία «κόμμα μπαταχτσήδων» και έκανε προσωπική επίθεση σε σας, ότι χρησιμοποιείτε τα χρήματα του φορολογούμενου πολίτη παίρνοντας το αεροπλάνο για να πάτε να κάνετε τις περιοδείες, κάτι το οποίο ο ίδιος δεν το έχει κάνει ποτέ. Θα ήθελα το δικό σας σχόλιο σε αυτό.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, είμαι κατ΄ αρχάς συνηθισμένος στις προσωπικές επιθέσεις του κ. Τσίπρα.
Καριέρα έχει κάνει με αυτό, δεν του έχει βγει σε καλό. Επτά χρόνια από τότε που εκλέχτηκα αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας είναι το ίδιο βιολί. Δεν πειράζει, είμαι συνηθισμένος, το προσπερνώ. Ασχολούμαι με το μέλλον και όχι να ανταποδίδω στον ίδιο τόνο.
Τώρα για το πρωθυπουργικό αεροπλάνο. Γιατί δεν ζήτησε και ο κ. Τσίπρας να βγω από το Μαξίμου; Να φύγω από το Μαξίμου. Είμαι Πρωθυπουργός κυρία Ζαχαρέα, χρησιμοποιώ το πρωθυπουργικό αεροπλάνο μόνο όταν δεν έχω άλλο τρόπο να κινηθώ. Και στην προεκλογική περίοδο, όταν μπορώ να πάω είτε με το αυτοκίνητό μου ή με το αεροπλάνο της γραμμής, το κάνω. Και ο κ. Τσίπρας χρησιμοποίησε το πρωθυπουργικό αεροπλάνο στη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας. Και καλά έκανε.
Λοιπόν, αν πρέπει να κάνεις μια μετακίνηση, διότι…Ξέρετε δεν είμαστε μόνο υποψήφιοι. Έχουμε και μια χώρα να κυβερνήσουμε και ο κ. Τσίπρας είχε μια χώρα να κυβερνήσει. Άρα ας αφήσουμε τις αστειότητες. Φαντάζομαι ότι το επόμενο το οποίο θα μου πει είναι να φύγω και από το Μέγαρο Μαξίμου διότι και το Μέγαρο Μαξίμου το χρησιμοποιώ ενδεχομένως ως κάδρο για να προάγω την ατζέντα μου ενόψει εκλογών.
Mάρα Zαχαρέα: Θα πάμε τώρα στα πολιτικά. Έχετε πει ότι θα πάρετε τη διερευνητική εντολή και το τι θα την κάνετε θα εξαρτηθεί από το αποτέλεσμα. Θέλω λίγο να μας το εξηγήσετε αυτό. Έχετε βάλει κάποιον πήχη για τις μετεκλογικές σας κινήσεις ανάλογα με το αποτέλεσμα; Κάποιο αριθμητικό ποσοστό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Να ξεκαθαρίσουμε ότι για εμένα η πρώτη κάλπη είναι η μόνη κάλπη. Η 21η Μαΐου είναι η εκλογή που θα τα κρίνει όλα. Από τη στιγμή που θα έχουμε -όπως πιστεύω- μια ισχυρή πρωτιά, πιστεύω ότι τα πράγματα στη συνέχεια θα βρουν τον δρόμο τους.
Οι πολίτες θα έχουν ψηφίσει ουσιαστικά τη Νέα Δημοκρατία, θα την έχουν αναδείξει πρώτη δύναμη και θα έχουν καθορίσει με την ψήφο τους ποιος πρέπει να κυβερνήσει τη χώρα την επόμενη τετραετία.
Ναι, επαναλαμβάνω αυτό το οποίο σας είπα: προφανώς το Σύνταγμα ορίζει ότι το πρώτο κόμμα παίρνει την πρώτη εντολή. Το πώς θα την αξιοποιήσω θα εξαρτηθεί από το εκλογικό αποτέλεσμα.
Δεν είμαι σε θέση να σας πω τίποτα περισσότερο αυτή τη στιγμή, πέραν του να προσθέσω ότι -όπως έχω πει πολλές φορές- η επόμενη μέρα της απλής αναλογικής είναι πάρα πολύ δύσκολο να δώσει ουσιαστικά κυβέρνηση, όπως είχα προβλέψει.
Εμείς δεν ήμασταν ποτέ θιασώτες της απλής αναλογικής. Εμείς είπαμε από την πρώτη στιγμή ότι αυτή η κάλπη καλό θα ήταν να μην υπήρχε καθόλου και να ψηφίζαμε κατευθείαν με τον νόμο ο οποίος ήταν ουσιαστικά αυτός με τον οποίο κάναμε τις περισσότερες εκλογές από τη μεταπολίτευση και μετά.
Mάρα Zαχαρέα: Να διατυπώσω λίγο διαφορετικά το ερώτημα. Αν υποθέσουμε ότι μετά την πρώτη κάλπη που εσείς χαρακτηρίζετε πολύ σημαντική, μπορεί η Νέα Δημοκρατία με το ΠΑΣΟΚ να κάνουν κυβέρνηση και ο κ. Ανδρουλάκης αποσύρει τον όρο να μην είστε εσείς πρωθυπουργός εφόσον η Νέα Δημοκρατία θα είναι το πρώτο κόμμα, θα το αποδεχθείτε ή για εσάς η δεύτερη κάλπη είναι μονόδρομος;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν είμαι σε θέση να απαντήσω σε ένα τέτοιο υποθετικό σενάριο. Γιατί; Διότι ο κ. Ανδρουλάκης αυτή τη στιγμή λέει πράγματα τα οποία κατά την άποψή μου δεν στέκουν. Και δεν στέκουν για τον απλούστατο λόγο ότι δεν μπορεί το τρίτο κόμμα να καθορίσει ποιος θα είναι πρωθυπουργός.
Και πάντα, αν υπήρχε μια κυβέρνηση συνεργασίας – αυτό ισχύει και για εμένα, ισχύει και για τον κ. Τσίπρα, εμείς οι δύο θα είμαστε οι διεκδικητές – ο πρωθυπουργός πρέπει να είναι ο αρχηγός του πρώτου κόμματος. Αυτό δεν είναι κάτι το οποίο αμφισβητείται. Αλλά ξέρετε…
Mάρα Zαχαρέα: Άρα δεν μπορεί να βάζει τέτοιον όρο το τρίτο κόμμα, εννοείτε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Προφανώς και δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να βάζει τέτοιο όρο. Αλλά δεν είναι μόνο το θέμα του προσώπου. Είναι δύο θέματα εδώ. Πρώτον, ο κ. Ανδρουλάκης, δείχνει να έχει μια προσωπική εμμονή μαζί μου. Και θα τον συμβούλευα…Ξέρετε στην πολιτική η εμμονή δεν είναι…
Mάρα Zαχαρέα: Γιατί το λέτε αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Το λέω διότι επιτίθεται συνέχεια με βαρύτατους χαρακτηρισμούς και θεωρεί ότι το πρόβλημα είμαι εγώ και όχι η Νέα Δημοκρατία. Λέει ότι «θεωρητικά θα μπορούσα να συνεργαστώ με τη Νέα Δημοκρατία αλλά με άλλον πρωθυπουργό». Άρα εγώ είμαι το πρόβλημα, όχι η Νέα Δημοκρατία.
Αυτό φαίνεται να είναι ολίγον προσωπικό και τολμώ να πω και ολίγον εμμονικό μαζί μου. Δεν με έχει συναντήσει ποτέ. Εγώ ήθελα πάντα να τον συναντήσω, να γνωριστούμε, εν πάση περιπτώσει. Αλλά αυτό είναι δικό του θέμα. Θα ρωτήσετε τον ίδιο, όταν τον φιλοξενήσετε, ποια είναι η εξήγηση για αυτή τη στάση.
Όμως υπάρχει και ένα άλλο ζήτημα πολύ πιο σημαντικό: έχουμε μεγάλες διαφορές με το ΠΑΣΟΚ, με το ΠΑΣΟΚ του κ. Ανδρουλάκη θα έλεγα. Δεν θέλει την αλλαγή του άρθρου 16, δεν συμφωνεί με την αξιολόγηση, έχει καταψηφίσει μία σειρά από σημαντικές πρωτοβουλίες. Δεν χρειαζόμαστε την επόμενη ημέρα έναν ασταθή κυβερνητικό συνασπισμό.
Χρειαζόμαστε μία σταθερή κυβέρνηση, ναι, μονοκομματική, αλλά έχω πει πολλές φορές όχι κατ’ ανάγκη μονοχρωματική. Τι εννοώ με αυτό; Όχι ότι θα πάρω βουλευτές από άλλα κόμματα. Το έχω απορρίψει κατηγορηματικά. Αλλά ότι μπορώ να εντάξω στη Νέα Δημοκρατία στελέχη που ενδεχομένως ανήκουν σε άλλους χώρους.
Το έχω κάνει εξάλλου, το έχω αποδείξει. Για δείτε τη σύνθεση του υπουργικού μου συμβουλίου αυτά τα τέσσερα χρόνια και μετρήστε πόσοι Υπουργοί δεν ανήκαν στον παραδοσιακό χώρο της Νέας Δημοκρατίας. Θα βρείτε αρκετούς. Και δέχθηκα και κριτική μέσα από τη Νέα Δημοκρατία γι’ αυτό.
Έκανα, όμως, τη σωστή επιλογή. Διεύρυνα τη Νέα Δημοκρατία. Αυτή ήταν η δέσμευση την οποία ανέλαβα όταν με εμπιστεύτηκαν οι Νεοδημοκράτες για Πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας πρώτα, και στη συνέχεια οι πολίτες για Πρωθυπουργό.
Το ίδιο θα έκανα και τώρα. Από τη στιγμή που μπορέσω να εξασφαλίσω την αυτοδυναμία, θα κοιτάξω να αξιοποιήσω τους καλύτερους ανθρώπους στην κατάλληλη θέση χωρίς να κοιτάω κατ’ ανάγκη τις κομματικές τους περγαμηνές.
Mάρα Zαχαρέα: Καλά κάνετε και το θέτετε το προηγούμενο, για να το ξεκαθαρίσουμε. Αν υποθέσουμε ότι η δεύτερη κάλπη βγάζει μία πολύ οριακή δύναμη, δηλαδή 149, 150, και υπάρξουν βουλευτές που πουν, είτε από κάποιο άλλο κόμμα, ένας, δύο, τρεις, ότι «εμείς θα την στηρίξουμε τη Νέα Δημοκρατία», θα τους αποδεχθείτε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν υπάρχει περίπτωση, και θέλω να είμαι κατηγορηματικός σε αυτό, να αποδεχθώ ψήφο εμπιστοσύνης στο Κοινοβούλιο που να μην στηρίζεται αμιγώς στους εκλεγμένους βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας.
Mάρα Zαχαρέα: Ούτε ψήφο ανοχής.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν το συζητάω αυτό. Αυτά τα σενάρια δεν έχουν δοκιμαστεί ποτέ. Και, ξέρετε, έχει ενδιαφέρον ότι κάνουμε αυτή την κουβέντα διότι πραγματικά από τη μία υπάρχει μία πρόταση διακυβέρνησης, μπορεί να αρέσει, μπορεί να μην αρέσει. Από την άλλη υπάρχει μόνο η απόλυτη σύγχυση.
Μία δήθεν προοδευτική διακυβέρνηση, μπορεί να γίνει κυβέρνηση ανοχής, όλοι τσακώνονται με όλους, κανείς δεν μπορεί να συνεννοηθεί. Αυτή δεν θέλουμε να είναι η εικόνα του μέλλοντος. Διότι αυτή τη στιγμή κανείς δεν μπορεί να συνεννοηθεί με κανέναν. Ο ένας λέει «όχι» στον άλλον, ο άλλος λέει «ναι υπό προϋποθέσεις, κατεβάζω μία φόρμουλα», ο ένας λέει «να μου κοπεί το χέρι αλλά εδώ πέρα είμαι…», λέω για τον κ. Βαρουφάκη, «…έχω και ένα πρόγραμμα “Δήμητρα” να…πώς το λένε».
Και ο κ. Τσίπρας άκουσα ότι είπε σήμερα: «ναι, υπό προϋποθέσεις. Δεν θα πω όχι να στηρίξουν την κυβέρνηση και άλλα κόμματα». Αυτό είναι αχταρμάς, συγχωρέστε μου την έκφραση. Και θα φανεί αυτό πολύ σύντομα. Γι’ αυτό η απλή αναλογική είναι ένα προβληματικό σύστημα.
Mάρα Zαχαρέα: Στο θέμα Κασιδιάρη θα έρθω. Τον ακούσαμε χτες να λέει ότι υπάρχουν, έχει βρει κάποιες νομικές διεξόδους ώστε να κατέβει στη δεύτερη εκλογική αναμέτρηση. Αν σας ανησυχεί αυτό και τι απαντάτε σε όσους λένε ότι έχετε κάνει ότι μπορούσατε για να «εξολοθρεύσετε» κόμματα που κινούνται στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κάναμε ό,τι μας επέτρεπε το Σύνταγμα για να αποτρέψουμε τους μαχαιροβγάλτες από το να κατέβουν στις εκλογές. Πετύχαμε τον στόχο μας και είμαι πολύ υπερήφανος γι΄ αυτό και λυπάμαι που το κάναμε μόνοι μας, μόνο μαζί με το ΠΑΣΟΚ, και δεν μπορέσαμε να συγκροτήσουμε ένα ευρύτερο δημοκρατικό μέτωπο.
Θέλω να θυμίσω για την ιστορία ότι το 2021 ψηφίστηκε η πρώτη διάταξη για το κόμμα Κασιδιάρη, με την στήριξη του ΣΥΡΙΖΑ. Στη συνέχεια εξειδικεύθηκε για να πιάσουμε και τους «αχυρανθρώπους».
Και καλά κάναμε, προφανώς και τελικά η διάταξη αυτή ήταν επαρκής για να επιτρέψει στον Άρειο Πάγο να μην ανακηρύξει τους συνδυασμούς, ουσιαστικά, του κόμματος ενός ανθρώπου ο οποίος έχει καταδικαστεί για χρήση βίας.
Άρα η επιχειρηματολογία μας ήταν απόλυτα στέρεη. Πιστεύω ότι και η νομολογία η οποία είχε χτιστεί είναι μία νομολογία τέτοια που κάνει μια πολύ συγκεκριμένη παρέμβαση, διότι είναι πολύ δύσκολο, ξέρετε, να απαγορεύσει σε ένα κόμμα να κατέβει στις εκλογές και χρειάζεται να είναι πάρα πολύ στέρεη η επιχειρηματολογία.
Mάρα Zαχαρέα: Άρα δεν ανησυχείτε ότι θα τον δούμε στις επόμενες εκλογές;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι δεν υπάρχει καμία δυνατότητα αυτή τη στιγμή και ότι η διάταξη δοκιμάστηκε και απεδείχθη ότι είναι μία διάταξη η οποία έχει τελικά επιφέρει το αποτέλεσμα για το οποίο την ψηφίσαμε.
Αλλά όταν κάποιοι μας κατηγορούν ότι ανησυχούμε τι γίνεται στη «δεξιά πολυκατοικία», εγώ θα έλεγα ότι κάποιοι δεν μπορούν να κρύψουν τη στενοχώρια τους για το γεγονός ότι ο Κασιδιάρης δεν θα κατέβει στις επόμενες εκλογές και το κάνουν και με πολύ εμφανή τρόπο. Ας κρατήσουν τουλάχιστον, ας τηρήσουν τουλάχιστον τα προσχήματα.
Mάρα Zαχαρέα: Εάν σας εμπιστευθεί ο λαός στην επόμενη τετραετία, υπάρχουν πράγματα που θέλετε να αλλάξετε, που έχετε δει μάλλον ότι πρέπει να αλλάξουν και στο δικό σας κομμάτι; Δηλαδή στο Μέγαρο Μαξίμου, στις σχέσεις Μεγάρου Μαξίμου με υπουργούς, κάποια υπουργεία παραδείγματος χάρη, να έχουμε χωριστό Μεταφορών ή χωριστό Υποδομών. Έχετε δει πράγματα πώς λειτούργησαν και που η εμπειρία σάς κάνει να λέτε ότι «θέλω να λειτουργήσω διαφορετικά την επόμενη φορά»;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Βεβαίως. Κατ΄ αρχάς πιστεύω ότι αυτό το οποίο αποκαλούμε επιτελικό κράτος ήταν μια μεγάλη επιτυχία και μία παρακαταθήκη για τη χώρα. Το επιτελικό κράτος δεν είναι τίποτα άλλο από έναν μηχανισμό ελέγχου της παραγωγής του κυβερνητικού έργου, με μία ισχυρή Γενική Γραμματέα του Πρωθυπουργού, αποκομματικοποιημένη, με δημόσιους υπαλλήλους οι οποίοι μάλιστα δεν μπορούν καν να πάνε μετακλητοί σε πολιτικά γραφεία.
Η οποία μπορεί να κάνει κεντρικό σχεδιασμό και από εκεί και πέρα να παρακολουθεί την εκτέλεση του κυβερνητικού έργου, αλλά να μπορεί να παρεμβαίνει και οριζόντια για μία σειρά από πολιτικές που απαιτείται συντονισμός.
Άν με ρωτήσετε, δεν μπορώ να καταλάβω πώς μπορούσε να διοικηθεί η χώρα στο παρελθόν χωρίς ένα τέτοιο εργαλείο. Αυτή είναι η προσωπική μου άποψη. Νομίζω ότι αυτό το μοντέλο δοκιμάστηκε, μπορεί να βελτιωθεί όμως. Γιατί ήταν κάτι καινούργιο για εμάς.
Και πιστεύω ότι μπορούν να γίνουν παρεμβάσεις και στην οργάνωση της κυβέρνησης, αλλά κυρίως ακόμα πιο αυστηρές παρεμβάσεις σε μια σειρά από επιλογές προσώπων όπου ναι, μπορεί και εμείς μερικές φορές να βάλαμε λίγο «κομματικό νερό» στο κρασί μας. Αυτό δεν πρέπει να γίνει.
Διοικητές νοσοκομείων, να δώσω ένα παράδειγμα. Για πρώτη φορά έχουμε ένα ξεκάθαρο τρόπο αξιολόγησης με έναν ανεξάρτητο φορέα της απόδοσης λειτουργίας του κάθε νοσοκομείου.
Ο κόσμος παραπονιέται για την υγεία και έχει δίκιο. Έχουμε πρόβλημα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, παρά τα πολλά καλά που έγιναν στην πανδημία.
Και για εμένα είναι πολύ μεγάλο προσωπικό στοίχημα η υγεία. Θα έχω πολύ ενεργό ρόλο την επόμενη μέρα, εποπτεύοντας τον υπουργό, την υπουργό, το υπουργείο Υγείας για να μπορέσουμε να υλοποιήσουμε το σχέδιό μας.
Αυτό όμως προϋποθέτει ότι και τα νοσοκομεία μας λειτουργούν με κανόνες. Ότι η ποιότητα παροχής των υπηρεσιών υγείας είναι ίδια παντού. Ότι δεν γίνεται να θέλεις να κάνεις μια εγχείρηση…
Mάρα Zαχαρέα: Υπάρχουν προβλήματα στα δημόσια νοσοκομεία, ναι.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Βεβαίως υπάρχουν, σας το λέω πρώτος εγώ. Δεν γίνεται να περιμένεις έξι, οκτώ και δώδεκα μήνες για ένα προγραμματισμένο χειρουργείο. Και ταυτόχρονα…
Mάρα Zαχαρέα: Πριν φτάσουμε στο χειρουργείο, παίρνεις τηλέφωνο και δεν απαντάει κανείς.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όχι…Και κάποιοι γιατροί να μπορούν να βάζουν δήθεν στις εφημερίες τα δικά τους περιστατικά για να τους χειρουργούν την επόμενη μέρα.
Mάρα Zαχαρέα: Ναι, κι αυτό γίνεται.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Τα ξέρω τα προβλήματα της υγείας καλά κι έχω όλη τη διάθεση να σπάσω τα αυγά για να μπορέσουμε να έχουμε μία ποιοτική δημόσια υγεία για όλους.
Mάρα Zαχαρέα: Θα δούμε και να χωρίζονται υπουργεία, νέα δομή;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ήδη έχω μιλήσει, θα μπορούμε να πούμε και κάποια πράγματα περισσότερα στο μέλλον.
Θέλω να σπάσει το υπουργείο Εργασίας, που ο νυν υπουργός έχει κάνει μία εξαιρετική δουλειά. Αλλά, πιστεύω ότι χρειάζεται να σπάσουμε το υπουργείο Εργασίας σε ένα υπουργείο Εργασίας – Συντάξεων ουσιαστικά, Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Εργασίας. Και σε ένα δεύτερο υπουργείο, το οποίο θα ασχολείται με την Κοινωνική Πολιτική, η οποία κι αυτή πρέπει να αναδειχθεί περισσότερο -και με τα ζητήματα της στέγης από την κοινωνική της πλευρά τα οποία όπως σας είπα- που τόσο μεγάλη σημασία έχουν σε μία εποχή όπου ο κόσμος δυσκολεύεται να βρει στέγη με αποδεκτό ενοίκιο.
Mάρα Zαχαρέα: Θέλω να ρωτήσω γιατί πολλοί συμπολίτες μας φοβούνται, μάλλον δεν μπορούν οικονομικά να αντέξουν να πάνε να ψηφίσουν δύο φορές.
Λένε ότι «εγώ θα πρέπει να ξοδέψω 300 ευρώ στη βενζίνη να πάω στο χωριό μου, οπότε άσε δε θα βγει κυβέρνηση την πρώτη φορά, κάτσε να πάω κατευθείαν τη δεύτερη». Υπάρχουν και πολλοί νέοι που λένε, «μήπως προλάβω να ψηφίσω τώρα, μετά θα είμαι σεζόν στα νησιά, δε θα μπορώ».
Αυτό το κλίμα έτσι όπως διαμορφώνεται, που μπορεί να οδηγήσει σε μία αποχή περίεργη σε στρώματα που κανείς δεν μπορεί ακριβώς να προσδιορίσει, σας προβληματίζει;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, θέλουμε οι πολίτες να ψηφίζουν. Και αν χρειαστεί να έχουμε δύο εκλογές, θέλουμε να ψηφίσουν στις δύο εκλογές. Αυτό είναι κάτι δεδομένο. Αλλά δεν θα ευθυνόμαστε εμείς γι’ αυτό. Δεν φέραμε εμείς την απλή αναλογική. Δηλαδή, αν χρειαστεί δεύτερη εκλογή, πράγμα το οποίο το θεωρώ πολύ πιθανό, δεν είμαστε εμείς υπαίτιοι. Να το ξεκαθαρίσουμε αυτό. Άλλοι την έφεραν την απλή αναλογική, για λόγους πολύ συγκεκριμένους.
Από εκεί και πέρα, άκουσα και την αντιπολίτευση να μας κατηγορεί ότι «τι θα γίνει με τους νέους που δουλεύουν σεζόν». Δεν μου λέτε, και το 2019 δεν δούλευαν τον Ιούλιο σεζόν όταν προκήρυξε εκλογές ο κ. Τσίπρας για το 2019; Το 2015 όταν έγινε το δημοψήφισμα, πάλι σεζόν δεν δούλευαν; Είναι μία πραγματικότητα αυτή. Πρέπει να κάνουμε το καλύτερο δυνατό και οι εργοδότες να κάνουν το καλύτερο δυνατό. Υπάρχει συγκεκριμένη νομοθεσία να δοθεί η δυνατότητα στους ανθρώπους να πάνε να ψηφίσουν.
Αλλά αν τελικά έχουμε διπλή κάλπη και διπλό κόστος για αυτούς που μετακινούνται, δεν είναι δική μας ευθύνη. Ευτυχώς πια έχουμε τμήματα ετεροδημοτών. Δεν υπάρχει η ανάγκη που υπήρχε στο παρελθόν να πας ντε και καλά να ψηφίσεις στον τόπο καταγωγής σου.
Και έχουμε και μία μεγάλη κατάκτηση. Για πρώτη φορά θα ψηφίσουν Έλληνες από το εξωτερικό. Είκοσι-πέντε χιλιάδες. Είναι ένα πρώτο βήμα. Μακάρι να ήταν πολλοί περισσότεροι. Πάλι δεν φταίμε εμείς για αυτό -εμείς θέλαμε να είναι πολύ περισσότεροι- αλλά τα κόμματα τα οποία φοβήθηκαν την ψήφο των Ελλήνων οι οποίοι κατοικούν στο εξωτερικό, έβαλαν ό,τι περιορισμούς μπορείτε να φανταστείτε.
Δεσμεύομαι ότι την επόμενη ημέρα, εφόσον μας εμπιστευτεί ο ελληνικός λαός, θα ξαναπάω στη Βουλή να αναζητήσω ξανά 200 βουλευτές, αφού θα έχουμε δοκιμάσει την εμπειρία στην πράξη, ώστε όποιος είναι εγγεγραμμένος σε εκλογικό κατάλογο του εξωτερικού και το επιθυμεί, να μπορεί να ψηφίζει από τον μόνιμο τόπο διαμονής του. Και να δω τότε ποιοι είναι αυτοί που δεν θα στηρίξουν αυτή την πρωτοβουλία.
Mάρα Zαχαρέα: Κύριε Πρόεδρε, σας ευχαριστώ για τη συνομιλία που είχαμε, γιατί ο χρόνος τρέχει σε ένα δελτίο ειδήσεων, όπως ξέρετε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Και εγώ σας ευχαριστώ πολύ.
Mάρα Zαχαρέα: Καλή συνέχεια. Καλό βράδυ.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Να είστε καλά. Ευχαριστώ πολύ.
