Της Μαριάννας Μπιτσάνη
Φοιτήτρια Νομικής Σχολής
Ο καυστικός κωμικός Ricky Gervais-φημισμένος για τα σχόλια του τα οποία συχνά προξενούν εκρήξεις στο Twitter-στην εκπομπή του με το όνομα “Ανθρωπότητα” εξήγησε ένα αστείο το οποίο είχε συμπεριλάβει στην ομιλία του ως παρουσιαστής κατά την απονομή των Golden Globes και το οποίο αξιολογήθηκε ως επιθετικό προς τα άτομα που έχουν πραγματοποιήσει εγχείρηση αλλαγής φύλου.
“Θα σας πω ο ίδιος το αστείο και μπορείτε να αποφασίσετε μόνοι σας”, ανακοίνωσε ο Ricky χαμογελώντας πονηρά, έτοιμος να αναπαράγει μπροστά σε κοινό εκατομμυρίων το σκωπτικό του σχόλιο για την περιβόητη οικογένεια των Kardashians και, ειδικότερα, την Caitlyn Jenner η οποία την ίδια χρονιά που αγκάλιασε την ταυτότητά της ως trans ενεπλάκη σε αυτοκινητικό δυστύχημα.
“Πολλά άλλαξαν αυτή τη χρονιά-παύση-όχι τόσο όσο ο Bruce Jenner, τώρα πια Caitlyn Jenner. Τί χρόνος πέρασε αλήθεια! Έγινε υπόδειγμα για trans άτομα σε όλον τον κόσμο-παύση-δεν έκανε πολλά για τις γυναίκες οδηγούς…”
Στη συνέχεια, ο Ricky προχώρησε σε μία εξέταση του λεπτού ορίου μεταξύ σάτιρας και προσβολής, εξηγώντας γιατί το αστείο του ήταν πετυχημένο: το επίμαχο θέμα σχολιασμού του δεν ήταν η ταυτότητα της Caitlyn και οι προσωπικές της επιλογές, αλλά το αιώνιο στερεότυπο της γυναικείας αδυναμίας στην οδήγηση, το οποίο και υπογείως απέρριπτε.
Τί συμβαίνει, ωστόσο, όταν ο πυρήνας μιας σατιρικής προσέγγισης υπερβαίνει το όριο του αμφιλεγόμενου και γίνεται απλώς προσβλητικό και χυδαίο, καταδεικνύοντας απόλυτη αδιαφορία για το πνεύμα των καιρών; Μπορούμε να συνεχίσουμε να γελάμε ή μήπως απαιτείται να εκκινήσουμε τη σκέψη μας;
Σε μία περίοδο με τη σφραγίδα του κινήματος #metoo και το στίγμα της γυναικοκτονίας, η σάτιρα αντί να λειτουργεί ως δυναμικό στοιχεία κριτικής, ανακυκλώνει οπισθοδρομικές και βαθύτατα σεξιστικές αντιλήψεις τροφοδοτούμενες από την αίσθηση της επανάπαυσης που διασφαλίζει το χειροκρότημα και η αδιαφορία της μάζας.
Η αίσθηση του χιούμορ ενός λαού είναι πιο αντιπροσωπευτική των αρχών του, από την οπτική του προς την τραγωδία: η λύπη ενώνει τους ανθρώπους κάτω από τον φόβο, ενώ το γέλιο μέσα από την ευχαρίστηση.
Είναι παράδοξο πώς στον ίδιο καλλιτεχνικό τομέα που δραστηριοποιήθηκε ο Αριστοφάνης, μετατρέποντας το σοφιστικό κίνημα σε μελέτη των ψύλλων, παρουσιάζονται ως “κωμικοί” τραγελαφικές φιγούρες.
Ο συγγραφέας E.B. White είχε πει κάποτε: “Το να αναλύεις το χιούμορ είναι σαν να ανατέμνεις ένα βάτραχο. Λίγοι άνθρωποι ενδιαφέρονται και ο βάτραχος πεθαίνει”.
Λοιπόν, φίλτατοι εν προκειμένω ο βάτραχος ήταν εξ αρχής ψόφιος.
