Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Η καλύτερη ώρα για να προσκυνήσεις τη θαυματουργό εικόνα της Παναγίας μας στην Τήνο μέσα στο Δεκαπενταύγουστο είναι το απόγευμα. Την ώρα που πραγματοποιούνται διαδοχικά ο εσπερινός και η παράκληση. Στις 6 το απόγευμα.
«Ελάτε! Σας περιμένουμε!» μου είπε στο τηλέφωνο ο αρχιερατικός επίτροπος, πατέρας Γεώργιος Φανερός. Ενας πολύτεκνος ιερεύς (ο μεγάλος του γιος είναι κυβερνήτης σκάφους του Λιμενικού Σώματος), τον οποίο γνωρίζω πλέον αρκετά χρόνια και εκτιμώ. Είναι ο άνθρωπος γύρω από τον οποίο κινούνται τα πάντα στην Παναγία μας, όταν απουσιάζει από την Τήνο ο μητροπολίτης Σύρου Δωρόθεος. Πράγματι λοιπόν, στις 6 το απόγευμα, δρασκελίσαμε τα σκαλιά της Παναγίας μας και φτάσαμε αμέσως, σε χρόνο-ρεκόρ, στην είσοδό της. Οχι ότι με ενοχλεί όταν έχει πολύ κόσμο και η ουρά είναι μεγάλη – το αντίθετο!
Οποιος θέλει να προσκυνήσει τη Χάρη Της χρειάζεται να κάνει αυτή τη μικρή θυσία. Να περιμένει. Οπως περίμεναν και οι κάτοικοι της Τήνου, οι οποίοι, 200 ακριβώς χρόνια πριν, ακούγοντας τις φωνές της μοναχής Πελαγίας, χωρίστηκαν σε ομάδες και για πολύ καιρό αναζητούσαν την εικόνα που είχε δει στα οράματά της εκείνη. Και την έψαχναν μέρα και νύχτα με τα φαναράκια. Σε ανάμνηση μάλιστα αυτών των ημερών της ευρέσεως, κάθε χρόνο στις 31 Ιανουαρίου όλοι οι μαθητές της Τήνου μετέχουν σε εορταστικές εκδηλώσεις για την εύρεση της εικόνας, κρατώντας φαναράκια! Οχι, λοιπόν, δεν θα με ένοιαζε αν περίμενα. Αλλοι πιστοί κάνουν πολύ περισσότερα από το να περιμένουν – ανεβαίνουν γονατιστοί στη Χάρη Της από το λιμάνι μέχρι την εικόνα. Ακόμα και νέα παιδιά, τα οποία ζηλεύω για τη θέλησή τους αυτή. Για την αποφασιστικότητά τους για ταπείνωση.
Αυτή τη φορά, όμως, βρεθήκαμε στην είσοδο του ιερού ναού αμέσως. Χωρίς την «βάσανο» της αναμονής. Η κατάνυξη που νιώθει κανείς, εάν πιστεύει, από την είσοδό του κιόλας στον ιερό ναό είναι ιδιαίτερη. Την αναγνωρίζει εύκολα στα πρόσωπα των πιστών, που όσο περνούσε η ώρα, ιδιαίτερα όταν φτάσαμε στην έβδομη απογευματινή, την ώρα της παράκλησης, γέμισαν τον ναό. Ο πατέρας Γεώργιος και ο διάκος Γεώργιος απέδιδαν λιτά, χαμηλόφωνα, με μοναδική σεμνότητα μαζί με τους ψάλτες τα ιερά κείμενα και θυμιάτιζαν τις εικόνες και το εκκλησίασμα.
Είμαι σίγουρος: αν ήταν μέσα στον ναό εκείνη τη στιγμή 200 άνθρωποι, 200 ήταν και οι χωριστές προσευχές μας όταν ανάβαμε το κεράκι στη Χάρη Της, 200 και όταν προσκυνούσαμε την εικόνα Της και τις άλλες εικόνες (όπως της Σωτήρος στο τέμπλο, οι οποίες χρονολογούνται από το 1820!).
Τι δεν θα έδινα για να μάθω αυτές τις 200 ξεχωριστές προσευχές, που είναι 200 ξεχωριστές ιστορίες, 200 ξεχωριστές ομολογίες πίστεως στην Ορθοδοξία μας. Το έλεγε άλλωστε και το Ευαγγέλιο της ημέρας, το οποίο ήταν αφιερωμένο στις αδελφές Μάρθα και Μαρία, μία από τις αγαπημένες οικογένειες του Ιησού: «Μάρθα Μάρθα, μεριμνάς και τυρβάζεις περί πολλά, αλλά ενός μόνον χρείαν έχομεν». Αυτό είχε πει ο Ιησούς στην τότε κοσμική και μετέπειτα αγία Μάρθα: ότι έχουμε «χρείαν», ανάγκη, την πίστη.
Απέραντη ηρεμία
Ηταν εκπληκτικό! Τόσο πολύς κόσμος και τόσο απέραντη ηρεμία στη σκέψη. Να μπορείς να αφοσιώνεσαι και να επικεντρώνεσαι για να ακούσεις, για να σκεφτείς, για να κάνεις αυτοκριτική, «τι έκανα σωστό, τι λάθος», για να προσευχηθείς. Οι άνθρωποι σιωπούσαν με τους λάρυγγές τους, αλλά φώναζαν, «κατέκλυζαν» τον χώρο, με τη σκέψη τους!
Το είχα γράψει στο παρελθόν, χρόνια πριν, αλλά σήμερα, υπό το φως των συγκυριών που ζούμε, είναι επίκαιρο περισσότερο από τότε: Εκκλησία σημαίνει «σκέφτομαι θετικά». Αν η Εκκλησία δεν μπορεί να σε κάνει να σκέφτεσαι θετικά, δεν μπορεί να είναι Εκκλησία. Και τη συγκεκριμένη μέρα, με εξαίρεση μία μόνο άστοχη αποστροφή ενός κατά τα άλλα εξαιρετικού κηρύγματος από τον ιεροκήρυκα της Μητροπόλεως Σύρου, η Εκκλησία μάς έκανε όλους να σκεφτόμαστε θετικά. Με τη βοήθεια της Παναγίας μας, βεβαίως.
Οταν τελείωσαν ο εσπερινός και η παράκληση επισκέφτηκα, ως συνήθως, όπως κάνω τα τελευταία τέσσερα χρόνια που μεταβαίνω αυτή την εποχή στην Τήνο για την Παναγία μας, το γραφείο του πατέρα Γεωργίου. Και τον ρώτησα τι κόσμος έρχεται να επισκεφτεί πλέον την Παναγία μας, καθώς η μιντιοκρατία πολλές φορές προσπαθεί να ειρωνευτεί τη Χάρη Της, ότι την προσκυνούν μόνο μαντιλοφορούσες θεούσες και ζωηροί Ρομ, λες κι αυτοί δεν έχουνε ψυχή. Στο άκουσμα της ερώτησης φωτίστηκε το πρόσωπο του πατέρα Γεωργίου.
Παίρνουν δύναμη
«Θα σας φανεί περίεργο, αλλά μαζί με τους χιλιάδες πιστούς πλέον, που σταθερά επισκέπτονται την Παναγία μας, φέτος, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, την επισκέπτονται εκατοντάδες νέοι και νέες. Κατευθείαν από την πλαζ, θα μπορούσα να πω καθ’ υπερβολήν. Υπό την έννοια ότι φορούν σορτς και έχουν αμφίεση χαλαρή. Τι θα πω εγώ σε αυτά τα παιδιά; “Μην έρθετε;” Μα, η Παναγιά μας είναι για όλους και για όλες. Προχθές, ένα νέο παιδί εγκατέλειψε τους φίλους του, που έκαναν διακοπές στην κοσμική Μύκονο, και ήρθε μέχρι την Τήνο για να προσκυνήσει την Παναγία μας. Δεν μπορώ να σας πω τι ακριβώς μου είπε, αλλά ήταν φοβερό. Νέα παιδιά, μοντέρνα ντυμένα, με το σακίδιο στην πλάτη και σπορ αμφίεση έρχονται για να πάρουν δύναμη εδώ. Καθένας και καθεμιά που έρχεται είναι ένα θαύμα από μόνος του!».
Είχε πάει 8.15 μ.μ. και απορροφημένοι από τη συζήτηση δεν καταλάβαμε πώς πέρασε η ώρα. Θυμόμουν όμως από προηγούμενη επίσκεψή μου στην Παναγία μας ότι τέτοια ώρα γίνεται μια μικρή τελετή μέσα στον ναό, καθώς η εικόνα της Παναγίας απομακρύνεται από το προσκυνητάρι και ασφαλίζεται σε άλλο μέρος, ενώ στη θέση της τοποθετείται μια άλλη, για λόγους ασφαλείας. Το 2019 είχα παρακολουθήσει την τελετή μαζί με τον μητροπολίτη Κίτρου Κατερίνης και τους σπουδαστές – σπουδάστριες της Aνωτάτης Εκκλησιαστικής Σχολής Θεσσαλονίκης, που είχε ιδρύσει ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος. Ρώτησα τον πατέρα Γεώργιο τι ώρα θα γίνει η τελετή, χωρίς να μπορώ να φανταστώ τι έκπληξη θα μπορούσε να μου επιφυλάξει η απάντηση στην ερώτηση.
Ακοίμητη λαμπάδα
«Τώρα! Πάμε!» μου απάντησε και κατευθυνθήκαμε στον -άδειο πλέον- ναό, από τα καντήλια του οποίου κρέμονται τα αφιερώματα των πιστών. Σταθήκαμε απέναντι στην εικόνα της Παναγίας. Η λεγόμενη «ακοίμητη λαμπάδα», που άναψα νωρίτερα κατά προτροπή του ιερέως, φώτιζε με τη δυνατή φλόγα της το σκοτεινό σημείο και ο πατέρας Γεώργιος άρχισε σιγά σιγά να ξεκλειδώνει το τζάμι για να πάρει στα χέρια του την εικόνα της Παναγίας και να τη μεταφέρει σε ασφαλές μέρος. Παρατηρούσα συγκινημένος την ιεροτελεστία και σκεφτόμουν τους χωρικούς και τις χωρικές της Τήνου, 200 χρόνια πριν, που έσκαψαν κατά ομάδες ανά χωριό όλο το νησί για να τη βρουν, υπακούοντας στα οράματα της μοναχής Πελαγίας. Και, ω του θαύματος, μπόρεσα και άγγιξα για ελάχιστα δευτερόλεπτα την εικόνα της Παναγίας μας. Οσοι δεν πιστεύετε δεν θα καταλάβετε. Σας καταλαβαίνω και εγώ. Αλλά το βάρος και η συγκίνηση από μια τέτοια στιγμή δευτερολέπτου είναι τεράστια.
«Το αξίζω; Είμαι καλός χριστιανός για να αξίζω μια τέτοια μοναδική στιγμή; Μήπως το βάρος αυτό θα το κουβαλώ όλη τη χρονιά, μέχρι την επόμενη χρονιά, για να γίνομαι καλύτερος άνθρωπος; Αν μπορώ να γίνομαι;» Αυτό σκέφτηκα εκείνη τη στιγμή. Μόνον. Τεράστια ευθύνη. Μακάρι να είναι και ευλογία.
Ο πατέρας Γεώργιος τοποθέτησε προσεκτικά με τα χέρια του, στον χώρο που προορίζεται, την εικόνα, την ασφάλισε, τοποθέτησε μια άλλη εικόνα της Παναγίας μας στο προσκυνητάρι και αναχωρήσαμε. Στο βάθος, η Τήνος μας πρόβαλλε πανέμορφη. Ο Μιλτιάδης και η Καλλιόπη μάς περίμεναν στο Τutti Blue τους, στη Μέση, για να πάμε στο Θαλασσάκι της Αντωνίας και του Αρη, οι γεύσεις του οποίου διαμορφώνονται αποκλειστικά από προϊόντα της μάνας τηνιακής γης.
Αύριο, ανήμερα της Παναγίας, θα βρίσκονται στο νησί ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Εθνικής Αμύνης Νίκος Δένδιας, σε ανάμνηση και του τορπιλισμού της «Ελλης». Είμαι βέβαιος ότι, πιστεύουν – δεν πιστεύουν (ο Δένδιας είναι, πάντως, εγγονός ιερέως από τους Παξούς), η Χάρη Της είναι τέτοια που θα τους αγγίξει στο τέλος. Μπορεί κανείς να τη συναντήσει αυτή τη Χάρη, άλλωστε, στα ροδαλά, ευγενικά πρόσωπα των μοναχών της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Κεχροβουνίου, όπου μόνασε η αγία Πελαγία! Δεν υπάρχει ίχνος αρνητικής σκέψης σε αυτά, παρά μόνο πλήθος από άδολη αγάπη.
Αυτό ας είναι και το μήνυμα της ημέρας: η άδολη αγάπη. Η οποία, σε καιρούς δόλιους, πονηρούς και κερδοσκοπικούς, γενικώς δεν «συμφέρει». Ναι, η αγάπη δεν συμφέρει γιατί δεν διαιρεί. Πρέπει να πιστέψουμε ότι συμφέρει. Γιατί με την αγάπη είμαστε οι πιο πλούσιοι άνθρωποι του κόσμου. Εκατομμύρια σε συναισθήματα αποτιμώνται οι καταθέσεις μας. Με το καλό αύριο.
