Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Σέβομαι πολύ τη γνώμη της πολύπειρης στα Ελληνοτουρκικά Ντόρας Μπακογιάννη.
Πολύ δε περισσότερο που οι «άκρες» της στην Αγκυρα, ακόμη και μέσα στο Παλάτι του Ερντογάν, είναι τόσο ισχυρές, ώστε δικαιούται να υποστηρίζει δημοσίως ότι έχει καλή εικόνα των προθέσεων της γείτονος. Κατά τούτο ζυγίζω πολύ την άποψη που εξέφρασε εν εκτάσει ιδιωτικώς στον πρωθυπουργό αλλά και περιληπτικώς χθες στον Σκάι ότι «ο Ερντογάν δεν πάει γυρεύοντας για επεισόδιο».
Πράγματι, στα είκοσι χρόνια συνύπαρξης του Τούρκου προέδρου με διαδοχικούς Ελληνες πρωθυπουργούς είχαμε πολλές κρίσεις, αλλά επεισόδιο με την ένταση και τα διακυβεύματα των Ιμίων, όχι. Δεν είχαμε. Τέτοια επεισόδια η Ελλάς έχει -ιστορικά αποδεδειγμένο- όταν επικρατούν οι κεμαλικοί στην Τουρκία.
Ωστόσο, με όλο τον σεβασμό στην ανάλυση της κυρίας Μπακογιάννη: Μετά τις διαρκείς και μαζικές υπερπτήσεις μαχητικών αεροσκαφών της Τουρκίας πάνω από τις κεφαλές των κατοίκων της Χίου, της Ρόδου και άλλων νησιών του Αιγαίου έχει περάσει από το μυαλό των σχεδιαστών της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και άμυνας ότι ο πόλεμος στις μέρες μας δεν είναι κάτι αδιανόητο;
Ότι ένα θερμότατο επεισόδιο σε νησί του Αιγαίου δεν είναι κάτι που πρέπει να αποκλείεται αξιωματικώς; Και ότι δεν πρέπει να βασιζόμαστε στις διαβεβαιώσεις των συμμάχων μας ότι την ύστατη στιγμή θα παρέμβουν για να το αποτρέψουν; Εδώ που φθάσαμε, ως άσκηση εργασίας και όχι ως άσκηση φόβου, θα πρέπει να το σκεφτόμαστε, υποχρεούμεθα να το σκεφτόμαστε. Είναι καθήκον μας να σκεφτόμαστε.
Οφείλουμε να το σκεφτόμαστε καταρχάς γιατί, ακόμη κι αν δεν το αισθανόμαστε εμείς στο «φρούριο» των Αθηνών, το σκέφτονται και το αισθάνονται ήδη πολύ ισχυρά όσοι ζουν κάθε μέρα εκείνο που εμείς στη ρουτίνα των μονόστηλων της πρωτευούσης ονομάζουμε «παραβάσεις-παραβιάσεις του εναέριου χώρου».
Φίλος που γύρισε από επίσκεψη στο ακριτικό νησί της Χίου μού μετέφερε την ατμόσφαιρα απογοήτευσης που επικρατεί εκεί. Ακόμη και οι απτόητοι πτοούνται. Οι κάτοικοι αισθάνονται κάθε μέρα αυτό που δεν αισθανόμαστε εμείς. Τα τουρκικά μαχητικά πετούν σχεδόν κάθε μέρα πάνω από τα κεφάλια τους με δεκαπλάσια συχνότητα σε σύγκριση με το παρελθόν.
Οι κάτοικοι είναι ανάστατοι γιατί, εκτός από τα τουρκικά μαχητικά, κοιτούν γύρω τους και παρατηρούν έντρομοι τη δημογραφική αλλοίωση του πληθυσμού. Γίνονται μουσαφίρηδες στον τόπο τους. Το νησί υποδέχεται συνεχώς μετανάστες που σήμερα αποτελούν κοινότητα και στο μέλλον θα αποτελέσουν, με τα μυαλά που κουβαλάμε -αν συνεχίσουμε έτσι-, αναγνωρισμένη ισλαμική μειονότητα.
Οι κάτοικοι ανησυχούν γιατί για επενδύσεις… ούτε λόγος. Και οι ίδιοι ακόμη (όχι όλοι) σκέφτονται να επενδύσουν μέρος των χρημάτων τους για μια «ώρα ανάγκης» στην Αθήνα. Οπως πολλοί κάτοικοι της Θράκης επενδύουν τα χρήματά τους «για μια δύσκολη ώρα» στη Βουλγαρία.
Η δική μας η καλοζωισμένη αθηναϊκή ελίτ, η οποία έμαθε στην ευμάρεια της τελευταίας εικοσαετίας, δεν θέλει να σκέφτεται ότι θα συμβεί ποτέ κάτι τέτοιο -σύρραξη- και, αν συμβεί, θεωρεί στην πλειονότητά της, με τιμητικές εξαιρέσεις, ότι δεν την αφορά.
Αλλά οι κάτοικοι της Χίου και των άλλων νησιών, οι οποίοι καθημερινώς είτε κοιτάξουν προς τον ουρανό είτε στη γη πρόβλημα αντικρίζουν, βλέπουν καθαρά τα σύννεφα που μαζεύονται και την μπόρα που έρχεται. Και μας το λένε. Και αν δεν πιστεύουμε ούτε αυτούς, υπάρχει και η Ιστορία. Κάθε είκοσι χρόνια (1955, 1974, 1996, 2020) κάτι συμβαίνει. Η ανάλυση ότι ο Ερντογάν δεν επιζητεί επεισόδιο είναι μέχρι στιγμής σωστή, αλλά μην ξεχνάμε ότι, πρώτον, μεγαλώνει και θέλει να γίνει Κεμάλ στη θέση του Κεμάλ, δεύτερον, φέτος έχουμε 2022 και του χρόνου 2023 (Μικρασιατική Καταστροφή, Συνθήκη Λωζάννης, ίδρυση Τουρκικής Δημοκρατίας) και, τρίτον, η Αμερική θέλει τόσο απελπισμένα να δέσει ξανά στο άρμα της την Τουρκία, ώστε είναι διατεθειμένη να της συγχωρήσει τα πάντα. Ακόμη και επεισόδιο.
Για όσους θεωρήσουν την υπόθεσή μας υπερβολική και θελήσουν να τη συσχετίσουν με την Ουκρανία, αρκεί να θυμίσουμε ότι
α) οι ΗΠΑ θεωρούν όσα συμβαίνουν στο Αιγαίο αναγνωρισμένες συνοριακές διαφορές, νίπτουν τας χείρας τους και δεν παρεμβαίνουν (στα Ιμια άφησαν το επεισόδιο να εξελιχθεί),
β) ο ξένος παράγων ενημερώνει συνήθως την Ελλάδα για τις τουρκικές διαθέσεις, αλλά η Αθήνα είθισται χαμένη στη νιρβάνα της μονοδιάστατης ανάλυσης να υποτιμά τις πληροφορίες. Το 1974 ο Βρετανός πρεσβευτής στην Αθήνα ενημέρωσε τον Ιωαννίδη ότι οι Τούρκοι θα εισβάλουν στην Κύπρο, αλλά εκείνος δεν τον πίστεψε, νόμιζε ότι θα κάνουν ασκήσεις! (Βλέπε «Σκοτεινό δωμάτιο» Αλέξη Παπαχελά). Ερωτώ, λοιπόν, με κάθε σεβασμό την αγαπητή Ντόρα και κάθε άλλο που σκέφτεται συναφώς: Έχουμε το δικαίωμα να σκεφτόμαστε μόνο έτσι (ότι δεν θα γίνει τίποτε στο τέλος) και καθόλου αλλιώς; Εδώ που φτάσανε τα πράγματα, φοβάμαι πως όχι. Δεν έχουμε το δικαίωμα. Ο αναθεωρητισμός δεν πέθανε, όπως πολύ σωστά παρατήρησε ο καθηγητής Βαληνάκης. Οταν ο Πούτιν μαζί με την Κριμαία ελέγχει το 30% του ουκρανικού εδάφους, ο αναθεωρητισμός είναι εδώ και «γαργαλά» την Τουρκία. Να είμαστε έτοιμοι! Ακόμη και αν κάνουμε λάθος. Καλύτερα ένας λάθος συναγερμός, παρά ένας καθόλου συναγερμός.
