Ομιλία του Τομεάρχη Εξωτερικών της Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία Γ. Κατρούγκαλου στη Διαρκή Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών
«Θέματα όπως το σημερινό πρέπει να συζητούνται στην Εθνική Αντιπροσωπεία με αίσθηση ευθύνης και κυρίως χωρίς προσπάθεια μικροκομματικών οφελών, όπως ατυχώς προσπάθησε με το αρχικό του πυροτέχνημα ο Εισηγητής της Νέας Δημοκρατίας.
Θα επανέλθω σε αυτό, θέλω να επισημάνω όμως ότι εμείς ως πατριωτική δύναμη, όπως ήταν πάντοτε η Αριστερά στον τόπο μας, προσεγγίζουμε τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής αποκλειστικά και μόνο με κριτήριο το εθνικό συμφέρον όχι το μικροκομματικό, όπως δυστυχώς κατά κόρον έκανε η Νέα Δημοκρατία, ειδικά την περίοδο πριν και κατά την Κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Έχουμε χαρακτηρίσει στρατηγικά ορθή την προσέγγιση της Ελλάδας και της Γαλλίας. Αυτό, όχι μόνο γιατί η Γαλλία, ως μεσογειακή ναυτική δύναμη έχει ίδια εθνικά συμφέροντα να αντιταχθεί στην προβολή ισχύος και στην παραβίαση της διεθνούς νομιμότητας εκ μέρους της Τουρκίας, αλλά και γιατί η Γαλλία στο κοινό ευρωπαϊκό μας σπίτι έχει θέσεις που βρίσκονται εγγύτερα σε αυτό που επιδιώκουμε εμείς ως χώρα και σε αυτό που θα έπρεπε να επιδιώκουν οι προοδευτικές δυνάμεις της Ευρώπης για το μέλλον της.
Υποστηρίζει τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ, προωθεί την ιδέα της ευρωπαϊκής κυριαρχίας -που όταν ολοκληρωθεί, όχι αύριο- θα κατοχυρώνει τα σύνορα κάθε χώρας ως σύνορα της ΕΕ. Αυτή, λοιπόν, τη Συμφωνία διαπραγματευτήκαμε εμείς ήδη από την αρχή της θητείας μας, η ίδια η συμφωνία μνημονεύει στο προοίμιο της τη στρατηγική εταιρική σχέση που συνυπέγραψαν ο πρόεδρος Ολάντ και ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας.
Αυτή η Συμφωνία κινδύνευσε με τις ταλαντεύσεις και τις παλινωδίες του πρωθυπουργού που είχαν, επίσης, ακόμα και ένα πολύ ακριβό αντίκτυπο στον τελικό λογαριασμό των αμυντικών προμηθειών, χωρίς αυτό να σημαίνει αντίστοιχα ενίσχυση του αξιόμαχου των Ενόπλων Δυνάμεων. Να θυμίσω, ότι το 2019 ουσιαστικά εγκατέλειψε τη σχεδόν έτοιμη συμφωνία για τις φρεγάτες. Ο κύριος Μητσοτάκης, ανακοίνωσε στη συνάντηση με τους Πολιτικούς Αρχηγούς ότι είναι ακριβή λύση και η διετής αυτή αναβολή είχε συνέπειες ως προς το χρόνο παράδοσης των φρεγατών και ως προς τη δυνατότητα αξιοποίησης του κενού αυτού από την Τουρκία που την είδαμε να εκδηλώνεται με την γνωστή επιθετική συμπεριφορά του 2020.
Κυρίως, όμως, οι παλινωδίες αυτές του πρωθυπουργού, η αποχή του από το συμφωνημένο πρόγραμμα στο οποίο είχαν καταλήξει οι Ένοπλες Δυνάμεις με τα θεσμικά τους όργανα, κατέληξαν σε προμήθειες που υπερβαίνουν τις οικονομικές δυνατότητες της χώρας, και κινδυνεύουν να εμπλέξουν τη χώρα σε μια κούρσα εξοπλισμών η οποία είναι άσχετη με την ανάγκη που έχουμε να υποστηρίζουμε αξιόμαχες Ένοπλες Δυνάμεις που να εξασφαλίζουν την αποτρεπτική δύναμη της χώρας μας.
Και εξηγούμαι τώρα και για τις αναφορές που έκανε χθες ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ για «Μαξίμου Α.Ε.», σε σχέση με τις προμήθειες. Ακριβώς, αγαπητοί κύριοι συνάδελφοι, επειδή είχαμε στο παρελθόν το απαράδεκτο φαινόμενο της «μίζας» στις προμήθειες των Ενόπλων Δυνάμεων, συμφωνήσαμε οι πτέρυγες της Βουλής, να υπάρχει μια αυστηρή θεσμική διαδικασία που να εγγυάται και το ότι οι αμυντικές προμήθειες θα εξυπηρετούν τις πραγματικές ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων και θα αποκλείουν κατά το δυνατό οποιαδήποτε τέτοια σκιά αμφιβολίας.
Προβλέπεται, λοιπόν, ότι κάθε αμυντική προμήθεια περνάει από τέσσερα στάδια σε θεσμικά όργανα των Ενόπλων Δυνάμεών: Πρώτον, από τα Ανώτατα Συμβούλια των Κλάδων, δεύτερον, από την ΓΔΑΕΕ (Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων), τρίτον, το Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων, τέταρτον, το Συμβούλιο Άμυνας. Ακολουθεί η ενημέρωση της Βουλής στην Επιτροπή Εξοπλιστικών και η διατύπωση Γνώμης, και τέλος αποφασίζει το ΚΥΣΕΑ. Αυτά όλα είχαν γίνει σε σχέση με τις φρεγάτες που πράγματι είναι ένα όπλο που συμπληρώνει το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων σε ανοιχτές θάλασσες εκεί που κυρίως εκδηλώνεται η τουρκική επιθετικότητα. Όμως, ο κύριος Μητσοτάκης, λες και πράγματι είναι επιχείρηση του η χώρα, αγνόησε εντελώς το θεσμικό αυτό δρόμο. Δύο φορές από τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης χωρίς να έχει προηγηθεί αυτή η θεσμική προετοιμασία, ανήγγειλε αρχικά την αγορά των 12+6 Rafale και μετά των 6 επιπρόσθετων Rafale.
Θα σας παρακαλούσα να «μην τρίβεστε στην γκλίτσα του τσοπάνη» επειδή έχουμε συγκεκριμένα νούμερα πια για σκανδαλώδεις προμήθειες, όπως αυτή του Κέντρου Εκπαίδευσης Καλαμάτας. Πώς «φούσκωσε» κατά 100-150% αυτή η αμυντική προμήθεια; Συνολικά ο αμυντικός λογαριασμός φαίνεται να εκτοξεύεται στο δυσθεώρητο ύψος των 10 δισεκατομμυρίων ευρώ και για να το πω με ποσοστά. Συνολικά, ο προϋπολογισμός ο αμυντικός εκτοξεύεται στο +41% σε σχέση με την περασμένη χρονιά, όταν ο προϋπολογισμός της Υγείας μειώνεται κατά -12%. Είναι άσχετο το γεγονός ότι στην Ευρώπη είμαστε η δεύτερη χώρα σε θανάτους από την πανδημία; Όταν δεν χρηματοδοτείτε το Εθνικό Σύστημα Υγείας και όταν υπονομεύετε προοπτικά τη δυνατότητα της χώρας να ανταποκριθεί στις άλλες βασικές κοινωνικές υπηρεσίες που πρέπει να παρέχει, νομίζετε, ότι υπηρετείτε το εθνικό συμφέρον;
Εμείς θεωρούμε, ότι η χώρα μας πρέπει να εξασφαλίζει επαρκή άμυνα. Επαρκής άμυνα τι σημαίνει; Το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεών μας να εξασφαλίζει ισορροπία δυνάμεων, όχι υπεροπλία, όχι εμπλοκή σε ένα κυνήγι εξοπλισμών, για τον απλό λόγο ότι η Τουρκία έχει μεγαλύτερο οικονομικό βάθος από τη χώρα μας. Όταν ήρθε ο Πρόεδρος Ερντογάν στην εξουσία, η σχέση του εθνικού πλούτου των δύο χωρών ήταν ένα προς ενάμισι, δηλαδή μισή φορά ήταν πλουσιότερη η Τουρκία από εμάς. Ήδη είναι 1 προς 4. Το 2050 θα είναι μία από τις 10 μεγαλύτερες οικονομίες. Η λογική, λοιπόν, «ότι πετάει και ότι κολυμπάει» το αγοράζουμε, χωρίς να έχει προηγηθεί προγραμματισμός και προτεραιοποίηση από αυτούς που γνωρίζουν τις ανάγκες τους, δηλαδή τις Ένοπλες Δυνάμεις, είναι ανεύθυνη και υπονομεύει στην πραγματικότητα τις δυνατότητες της χώρας να έχει μια πραγματικά αποτελεσματική και αυτόνομη εθνική πολιτική.
Μια κριτική στα θέματα τα αμυντικά, για να μπω μετά στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής. Η δική μας κυβερνητική απόφαση, ακολουθώντας τις απόψεις των επιτελείων, ήταν για τρεις φρεγάτες τύπου Belharra και ενδιάμεση αναβάθμιση των ΜΕΚΟ με συντήρηση της μέσης ζωής τους. Μετά από την αγορά αυτή, θα αναλύαμε το γεωπολιτικό περιβάλλον και θα πράτταμε αναλόγως. Η αγορά των Rafale, οι εξαγγελίες για αγορά μοίρας F-35, επιβαρύνουν υπέρμετρα και εκτός σχεδιασμού τον αμυντικό προϋπολογισμό, όπως ήδη ανέφερα. Τι γίνεται, όμως, με την ενδιάμεση λύση, μέχρι να παραδοθούν οι φρεγάτες; Οι κορβέτες δεν αποτελούν ενδιάμεση λύση. Οι Belharra θα παραδοθούν το 2025. Τι θα γίνει στο ενδιάμεσο, απέναντι στην κλιμακούμενη επιθετικότητα της Τουρκίας;
Το σημαντικότερο, η Τουρκία δεν έχει μόνο αυτή τη στιγμή πλεονέκτημα απέναντι στη χώρα μας λόγω του βάθους της οικονομίας της, αλλά και λόγω του ότι έχει αξιοποιήσει την αμυντική της βιομηχανία. Πάλι, όταν ήρθε ο Ερντογάν στην εξουσία μόνο το ένα τέταρτο από τις ανάγκες των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων εξυπηρετούνταν από την εγχώρια βιομηχανία. Αυτό το ποσοστό ήδη ξεπερνά το 75% και σε αρκετούς τομείς, η τουρκική αμυντική βιομηχανία έχει τεχνολογία αιχμής, ανταγωνιστική διεθνώς, ειδικά στα drones, τα περίφημα αυτά Bayraktar. Αντίθετα, εμείς, έχουμε παραμελήσει την εθνική αμυντική βιομηχανία, ενώ η συγκεκριμένη αυτή συμφωνία τίποτα δεν έχει συγκεκριμένο επ’ αυτού.
Στο άρθρο 25, υπάρχει μια ευχή, «κατά το δυνατόν» λέει η συμφωνία θα επιδιώκονται αμυντικές βιομηχανικές συνεργασίες. Εμείς, διαπραγματευόμασταν την κατασκευή των φρεγατών στην Ελλάδα. Ο Πρωθυπουργός, ήδη το απέκλεισε. Με αυτό τον τρόπο υπονομεύεται ακόμη περισσότερο η χειμαζόμενη ελληνική αμυντική βιομηχανία, την οποία για πρώτη φορά έχετε παραμελήσει σε επίπεδο να χάνει και συμβόλαια αποκλειστικότητας που είχε. Η ΕΑΒ, είχε συμβόλαιο αποκλειστικότητας με τη Lockheed, για την παραγωγή τριών ανταλλακτικών για τα F-16 και έχασε πια αυτό το πλεονέκτημα. Θα μπορούσα να συνεχίσω ως προς τις συνέπειες του γεγονότος ότι οι νέες προμήθειες δεν πέρασαν από τα αρμόδια στάδια επεξεργασίας των ενόπλων δυνάμεων. Φαίνεται, για παράδειγμα, να μην έχει προβλεφθεί η τοποθέτηση υποστρατηγικού πυραύλου Scalp Naval σε καμία από τις φρεγάτες.
Οι βασικές ενστάσεις σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής που έχουμε, απέναντι στη συμφωνία, είναι σε δύο κυρίως σημεία της. Το πρώτο, είναι ότι η συμφωνία για την αμυντική αρωγή του άρθρου 2 αδυνατίζει σε τέτοιο βαθμό τη συμφωνία, ώστε να μην υπηρετεί όπως θα έπρεπε τα εθνικά μας συμφέροντα. Εξηγούμαι, που ασκείται το τελευταίο διάστημα κυρίως η πίεση της επιθετικότητας της Τουρκίας; Στην ΑΟΖ και στην υφαλοκρηπίδα, ακόμα και στην ΑΟΖ που πρόσφατα οριοθετήσαμε με την Αίγυπτο. Εδώ, έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης η κυβέρνηση, γιατί δεν μπόρεσε να αποτρέψει την επί τετράμηνο αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας, στο διάστημα αυτό μεταξύ 6 και 12 μιλίων και πέραν αυτών, από το Oruç Reis. Όχι μόνον προσπάθησε να παραπλανήσει τον ελληνικό λαό ως προς την ένταση της επιθετικότητας και της αμφισβήτησης Τουρκίας, λέγοντας στην αρχή ότι το πλοίο το πήρε ο αέρας εντός του FIR Αθηνών, που είναι για τα αεροπλάνα, μετά ότι ο θόρυβος τάχα εμπόδιζε να γίνουν οι έρευνες – θυμόσαστε ότι αυτό οδήγησε στην εκπαραθύρωση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας – Κυρίως, όμως ενθαρρύνθηκε, σχεδόν προσκλήθηκε, η Τουρκία να δοκιμάσει την επιθετικότητά της στο διάστημα πέραν των έξι μιλίων, με τις ανακοινώσεις υπουργών της κυβέρνησης ότι η κόκκινη γραμμή, το όριο της κυριαρχίας μας είναι τα 6 μίλια.
Ακριβώς, λοιπόν, εκεί, που ασκείται αυτή τη στιγμή η κύρια επιθετικότητα της Τουρκίας, που την είδαμε πρόσφατα με την παρενόχληση γαλλικού ερευνητικού πλοίου λίγο έξω από τα 6 μίλια, καθορισμένες αναφορές και κάτω από τα 6 μίλια, δεν υπάρχει στη Συμφωνία πρόβλεψη για αρωγή για την αντιμετώπιση της. Η Συμφωνία, προφανώς, είναι τετελεσμένη, έχει υπογραφεί, δεν μπορεί να αλλοιωθεί το κείμενό της. Μπορεί, όμως, να ερμηνευθεί δεσμευτικά από τη γαλλική κυβέρνηση με μια ρηματική διακοίνωση.
Άλλωστε, στις διαρροές σας, αγαπητοί κύριοι της κυβέρνησης, δηλώνετε ακριβώς αυτό, ότι είναι αβάσιμη η κριτική μας, ότι εξασφαλίζονται τα δικαιώματά μας και στην υφαλοκρηπίδα και στην ΑΟΖ.
Αν είναι έτσι και το έχει ήδη, αποδεχθεί η γαλλική πλευρά, γιατί να μην το δηλώσει και επίσημα;
Σημαντικές είναι οι ενστάσεις μας εδώ, όχι για έναν όρο που απλώς δεν ωφελεί τη χώρα, αλλά για έναν όρο που θα βλάψει τα εθνικά μας συμφέροντα, γιατί ανατρέπει πάγιες εθνικές σταθερές στον τομέα άσκησης εξωτερικής πολιτικής.
Τι έλεγα εγώ, τι λέει ο κ. Νίκος Δένδιας, όλοι οι Υπουργοί Εξωτερικών;
Ότι η Ελλάδα δεν αποτέλεσε ποτέ αποικιακή δύναμη, ότι η δική μας η διασπορά ήταν πάντοτε σε σχέσεις συνύπαρξης, όχι κυριαρχίας, με τις τοπικές κοινωνίες. Για τον λόγο αυτό, δεν έχουμε ποτέ εμπλακεί σε θέατρα συγκρούσεων χωρίς απόφαση διεθνούς οργανισμού. Ακόμα και εκεί που υπήρχε απόφαση διεθνούς οργανισμού, ακριβώς επειδή είμαστε φιλειρηνική δύναμη, δεν στέλνουμε μάχιμες μονάδες, αλλά μονάδες υποστήριξης, γιατρούς, μηχανικούς, επιτελικά στελέχη.
Εδώ, σε συνδυασμό και με την αποστολή στρατευμάτων στη Σαουδική Αραβία, όπου εμπλεκόμαστε για πρώτη φορά σε μια ενδοαραβική σύγκρουση, σιιτών, σουνιτών, σε ένα πόλεμο άσχημο, που έχει θύματα κυρίως μικρά παιδιά, ανατρέπουμε αυτή τη σταθερά της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Είναι εντελώς άλλο η συμμετοχή σε στρατιωτικές αποστολές της Γαλλίας, πέρα από την επικράτειά της, πέρα από την ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα της, που με τον όρο της αμοιβαιότητας φυσικά πρέπει να παρέχουμε αρωγή και εκεί, που απλώς έχει συμφέροντα λόγω της παλαιάς της ιδιότητας ως αποικιακής δύναμης.
Αυτό είναι εντελώς διαφορετικό από τη συμμετοχή μας σε προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που, πράγματι, τα υποστηρίξαμε ως κυβέρνηση στο πλαίσιο της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης. Έχει νόημα η Ευρώπη να στέλνει συμβούλους στο Σαχέλ και στο Μάλι, ακριβώς, γιατί πρέπει να βοηθήσει αυτές τις χώρες να αντιμετωπίσουν την τρομοκρατία, να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της μετανάστευσης. Αυτό είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από το να συμμετέχουμε σε μία εκστρατευτική δύναμη, όπου μπορεί να έχουμε νεκρούς Έλληνες στρατιώτες.
Για ποιο λόγο;
Ήδη, είναι δεκάδες οι Γάλλοι νεκροί στρατιώτες στο Μάλι.
Ολοκληρώνοντας, αντίθετα με ό,τι είπατε, αγαπητέ κύριε Υπουργέ, ότι βάσει αυτής της Συμφωνίας και ειδικά της δυνατότητας να συμμετέχουμε εκστρατευτικά στην περιοχή του Σαχέλ, αναβαθμίζουμε τη γεωστρατηγική μας θέση και ότι να δικαιωνόμαστε ως δύναμη- γέφυρα μεταξύ των περιοχών αυτών και της Ευρώπης.
Συμβαίνει, ακριβώς, το αντίθετο: ακρωτηριάζουμε τη δυνατότητα της χώρας μας να λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα στο πολιτικό μας σπίτι, που είναι η Ευρώπη και περιοχές του κόσμου, όπου το όνομα της Ελλάδας ήταν σεβαστό ως μια δυτική δύναμη ουδέτερη που θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο του καλού συνομιλητή και μεσολαβητή.
Επίσης, δεν υπηρετούμε και αυτό που πρέπει να είναι κοινός στρατηγικός στόχος, τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης, σε μια περίοδο που αναδιατάσσονται διεθνώς οι μεγάλες δυνάμεις, όπου η Αμερική καθίσταται πια δύναμη του Ειρηνικού και όχι του Ατλαντικού.
Ολοκληρώνοντας, εμείς θέλουμε, έστω και την τελευταία στιγμή, να καταβάλλετε κάθε προσπάθεια, ώστε να έχουμε διόρθωση αυτών των δύο μελανών σημείων της Συμφωνίας. Να υπάρξει δήλωση, μέσω ρηματικής διακοίνωσης, ή με οποιοδήποτε άλλο διπλωματικά αποδεκτό, στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας, τρόπο, ούτως ώστε η Γαλλική Δημοκρατία να δηλώσει, ότι θα παράσχει αρωγή στη χώρα μας και σε περίπτωση αμφισβήτησης της ΑΟΖ, ή της υφαλοκρηπίδας της και μια δεσμευτική δήλωση από εσάς, από την Ελληνική Κυβέρνηση για την μη αποστολή δυνάμεων της χώρας μας, εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου, στο Σαχέλ. Εφόσον δεν υπάρξουν αυτές οι δεσμεύσεις, δεν μπορούμε παρά να καταψηφίσουμε αυτή τη Συμφωνία, ακριβώς γιατί η πατριωτική μας στάση μας επιβάλλει πάντοτε, να έχουμε ως πρωταρχικό κριτήριο, πώς εξυπηρετούνται τα συμφέροντα της χώρας».
