Γράφει η Ίρις Ζωγράφου
Διεθνολόγος
Γίνεται η αρχιτεκτονική να προχωρήσει σε σημειολογική σύζευξη πολιτικών οραματισμών; Προφανώς, από πάντα και για πάντα.
Τότε, γιατί έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η ανέγερση του εμβληματικού καθεδρικού ναού των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων τον Ιούνιο του 2020; Αρχικά, να πούμε ότι ο αρχικός σχεδιασμός όριζε τα εγκαίνιά του να τελεστούν τον Μάιο του 2020, στο πλαίσιο των εορτασμών για την 75η επέτειο νίκης των Σοβιετικών δυνάμεων επί της ναζιστικής Γερμανίας – όμως οι υγειονομικοί περιορισμοί λόγω πανδημίας είχαν διαφορετική άποψη. Να θυμηθούμε επίσης ότι, ο Μέγας Πατριωτικός Πόλεμος, όπως ακόμα αποκαλείται ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος στη Ρωσία, εξακολουθεί να αποτελεί το απόλυτο εμβληματικό ορόσημο όπου, οι 26 εκατομμύρια ζωές που χάθηκαν τιμώνται ως “προάγγελοι” της μεγάλης “Ρωσικής Ιδέας”.
Η σημειολογία σε αρχιτεκτονικό επίπεδο είναι εντυπωσιακή: το κωδωνοστάσιο του ναού έχει ύψος 75 μέτρα, υπογραμμίζοντας τον επετειακό χαρακτήρα των 75 ετών από τη λήξη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Η διάμετρος του τρούλου είναι 19,45 μέτρα, υπενθυμίζοντας ότι το 1945 υπήρξε το έτος νίκης. Ακόμα και ο δευτερεύων, μικρότερος, θόλος έχει διάμετρο 14,18 μέτρα, συμβολίζοντας τη διάρκεια των 1,418 ημερών που διήρκεσε ο πόλεμος. Οι δε τοιχογραφίες οπτικοποιούν την ισχύ της ρωσικής στρατιωτικής ισχύος: από συρράξεις κατά τη περίοδο του Μεσαίωνα, μέχρι και πιο πρόσφατες εμπόλεμες τομές στη Συρία και στη Γεωργία. Εκείνο όμως που πραγματικά προκαλεί αισθητηριακό ερέθισμα έκπληξης είναι το υλικό σύστασης του δαπέδου του ναού: αποτελείται από τα λιωμένα τρόπαια που συλλέχθηκαν, έτσι ώστε κάθε βήμα του επισκέπτη να αποτελεί “ράπισμα’ στο πρόσωπο της ναζιστικής θηριωδίας.
Πρόκειται για μια πλήρη οπτικοποίηση της βαθιάς “πεποιθησιακής αρχιτεκτονικής” που διατρέχει τις πολιτικές επιλογές του Βλαντιμίρ Πούτιν, σε απόλυτη ευθυγράμμιση και σύμπνοια με την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Το όραμα του Κρεμλίνου συνδέει τους άξονες κράτους, στρατού και εκκλησίας σε μια απολύτως στέρεη δομή πολιτικού οικοσυστήματος – διαχέεται ως ιστορικά προορισμένο αντίβαρο σε μια Δύση που βρίσκεται σε αποδρομή. Γι’ αυτό άλλωστε και η εισβολή στην Ουκρανία πλαισιώθηκε από τις έννοιες της απο-ναζιστικοποίησης και της διάσωσης του Κιέβου ως λίκνου της ρωσικής χριστιανικής κληρονομιάς: ήταν εκεί που ο Πρίγκιπας Βλαντιμίρ ασπάστηκε τον χριστιανισμό τον 10ο αιώνα, εξαπλώνοντας στη συνέχεια την εδραίωση του χριστιανισμού σε ολόκληρη την επικράτεια.
Η Ρωσία που οραματίζεται ο Πούτιν είναι μεγαλύτερη από τους τρέχοντες γεωπολιτικούς συσχετισμούς και μικρότερη από την αιωνόβια αίγλη της χριστιανικής εδραίωσης στον πλανήτη.
Είναι μοιραίο που η “χορογραφία” των κινήσεων του καθιστά την Εκκλησία αναντικατάστατο στρατηγικό “παρτενέρ”. Μένει λοιπόν να μελαγχολήσουμε λίγο που ο Πάπας Φραγκίσκος παραμένει ρομαντικά προσηλωμένος στην έννοια της Αγάπης ως αντίδοτο για την παύση των εχθροπραξιών, την ίδια ώρα που ο Πατριάρχης Κύριλλος επικοινωνεί προς όλες τις κατευθύνσεις την πεποίθησή του ότι η ηγεσία του Πούτιν αποτελεί “θαύμα εκ Θεού”.
Η επέκταση της ρωσικής σφαίρας επιρροής (θα) βρίσκεται πέρα και πάνω από τη δύναμη των όπλων..
