Γράφει ο Δημήτρης Απόκης
Ξεπεράσαμε πλέον τις 100 ημέρες της κρίσης στην Ουκρανία, μετά την εισβολή της Ρωσίας, και πλέον είμαστε μπροστά σε μια σκληρή και ταυτόχρονα πολύ άβολη πραγματικότητα. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να απέτυχε να πάρει την Ουκρανία με ένα γρήγορο στρατιωτικό χτύπημα, αλλά από μια άποψη ο πόλεμός του είναι σε αρκετό βαθμό επιτυχής. Η παγκόσμια οικονομία συνταράσσεται και οι αντικρουόμενες κινήσεις και πολιτικές της Δύσης, σε συνδυασμό με τα προβλήματα στις αναπτυσσόμενες χώρες, αρχίζουν σιγά – σιγά να έρχονται στην επιφάνεια.
Ο Πούτιν έχει εδώ και πάρα πολλά χρόνια μια στρατηγική διασποράς διχόνοιας στους κόλπους της Δύσης. Παρόλα αυτά, η παράνομη και στρατηγικά αψυχολόγητη κίνησή του να εισβάλλει στην Ουκρανία, αν και απέτυχε σαφώς να προκαλέσει διάσπαση στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ, στον τομέα της οικονομίας, υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να πετύχει το στόχο του. Τα πρώτα ρήγματα, στον τομέα αυτό, έχουν αρχίσει αναδύονται στο στρατόπεδο της Δύσης.
Παρακολουθώντας κανείς προσεκτικά και με ρεαλισμό τις εξελίξεις, διαπιστώνει ότι υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις ομάδες αποκλινόντων συμφερόντων. Στην Ουκρανία και στα κράτη της Βαλτικής, η ήττα της Ρωσίας είναι κυριολεκτικά υπαρξιακή. Στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, η αντιμετώπιση είναι τελείως διαφορετική.
Όταν πρόκειται για την επιβολή σκληρών κυρώσεων στον τομέα της ενέργειας, το Βερολίνο και η Ρώμη, εξαρτώνται από τη Ρωσία για περίπου το ήμισυ των εισαγωγών φυσικού αερίου και δεν έχουν την υποδομή για να προχωρήσουν σε γρήγορη απεξάρτηση. Η Γερμανία έχει καταρτίσει ακόμη και ένα τριφασικό σχέδιο τριών φάσεων για την περίπτωση διακοπής του ρωσικού φυσικού αερίου, λέγοντας στους κατασκευαστές αυτοκινήτων ότι ίσως χρειαστεί να κλείσουν τις γραμμές παραγωγής για να εξασφαλίσουν ότι οι οικογένειες μπορούν να θερμάνουν τα σπίτια τους κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Η Bundesbank έχει προειδοποιήσει για ύφεση εάν μειωθούν οι προμήθειες.
Η Ιταλία έχει αρχίσει ήδη την με περιορισμούς παροχή ενέργειας σε δημόσια κτίρια. Στη Γαλλία τα προβλήματα στην παραγωγή πυρηνικής ενέργειας κάνουν το Παρίσι να μη ακολουθεί μια σκληρή γραμμή έναντι της Μόσχας, έχοντας πάντα στο μυαλό του την κρίση με την εξέγερση των Κίτρινων Γιλέκων.
Ως εκ τούτου, προσπάθειες διαπραγμάτευσης κατάπαυσης του πυρός, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι θα ζητηθεί από την Ουκρανία να εκχωρήσει εδάφη στη Ρωσία, έχουν αρχίσει παρασκηνιακά να μπαίνουν στο τραπέζι.
Την ίδια στιγμή στο Λονδίνο και την Ουάσιγκτον, παρά το πρόβλημα του πληθωρισμού, οι οικονομικές συνέπειες του πολέμου, είναι λιγότερο κρίσιμες. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ακλόνητα και τροφοδοτούν την αντίσταση της Ουκρανίας – όχι μόνο για να ωθήσουν τη Ρωσία πίσω στα σύνορά της, αλλά και για να στείλουν ένα σαφές μήνυμα στην Κίνα σχετικά με τις εδαφικές φιλοδοξίες της στην Ταϊβάν. Αυτό βέβαια είναι εφικτό διότι, οι οικονομικές δυνατότητες των Ηνωμένων Πολιτειών, μπορούν να ευθυγραμμιστούν με τους γεωπολιτικούς στόχους τους. Η προμήθεια όπλων και πυρομαχικών στην Ουκρανία και ολόκληρη την Ευρώπη, υπόσχεται χρυσή εποχή, για την ισχυρή στρατιωτική βιομηχανία τους, ενώ η σχετική αυτάρκεια της Αμερικής στην ενέργεια και τα τρόφιμα την απομονώνει από τις χειρότερες επιπτώσεις του πολέμου.
Επιπλέον, υπάρχουν μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη για τις ΗΠΑ. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση, του Ρεπουμπλικανού γερουσιαστή, Πατ Τουμέι, από την Πολιτεία της Πενσυλβάνια, στο πρόσφατο Φόρουμ του Νταβός, όπου είπε, “μην το πάρετε στραβά, αλλά υπάρχει μια τεράστια οικονομική ευκαιρία. Η Ευρώπη δεν πρόκειται να είναι ανεξάρτητη από το φυσικό αέριο. Γιατί να μην καίει αμερικανικό αέριο αντί για ρωσικό αέριο;”
Στη Μεγάλη Βρετανία, με ελάχιστη άμεση έκθεση στο ρωσικό φυσικό αέριο και σκληρή στάση με αυτή των ΗΠΑ, έναντι της Ρωσίας, υπάρχουν επιχειρηματίες που υποστηρίζουν ότι η βρετανική βιομηχανία μπορεί να υποκαταστήσει τις κλειστές γερμανικές εργοστασιακές γραμμές. Επίσης, να μην ξεχνάμε ότι η Μεγάλη Βρετανία, διαθέτει μερικές από τις μεγαλύτερες αμυντικές βιομηχανίες στην Ευρώπη.
Την ώρα που η Ευρώπη αιμορραγεί και δεν έχει στρατηγική, και η ΗΠΑ με τη Μεγάλη Βρετανία βλέπουν πλεονεκτήματα, μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου αντιμετωπίζει μια πιο ζοφερή προοπτική χάρη στον πόλεμο του Πούτιν. Η Ρωσία απειλεί με παγκόσμια επισιτιστική κρίση μπλοκάροντας τον Εύξεινο Πόντο, αυξάνοντας την προοπτική ανθρωπιστικής καταστροφής στον αναπτυσσόμενο κόσμο και για άλλη μια φορά μετά την κρίση που προκάλεσε η πανδημία, απειλεί τις αλυσίδες εφοδιασμού. Ήδη, περιορισμοί στις εξαγωγές βασικών τροφίμων έχουν επιβληθεί από 19 χώρες.
Στο Νταβός, υπήρξαν δραματικές προειδοποιήσεις από αρμόδιους αξιωματούχους διεθνών οργανισμών, για κοινωνικές αναταραχές, καθώς οι αυξανόμενες τιμές των τροφίμων γκρεμίζουν κυβερνήσεις στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Σε αυτή τη δεινή κρίση, η οποία όσο πάει και επιδεινώνεται ο Πούτιν, προσφέρει τη δική του λύση. Απόσυρση των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας. Αυτή τη στιγμή κάτι τέτοιο είναι αδιανόητο, αλλά για πόσο ακόμη.
Στην Ευρώπη, οι πολιτικές ηγεσίες τρέχουν απεγνωσμένα να βρουν τρόπο να απεγκλωβίσουν σιτηρά από την Ουκρανία. Η δαιδαλώδης πρόκληση, έχει αναγκάσει τις πολιτικές ηγεσίες, να εξετάζουν τα πάντα. Από ναυτικές διόδους, μέχρι τη μεταφορά όπου είναι δυνατόν μέσω των χωρών της Βαλτικής. Αξιωματούχοι και επιχειρήσεις, σε ολόκληρη την Ευρώπη, ερευνούν χάρτες για λύσεις όπως η εκτροπή των οδικών μεταφορών και η αναβίωση σιδηροδρομικών συνδέσεων.
Μπορεί να είναι πολύ μακριά, αλλά η Μαλαισία, δήλωσε ότι σταματά τις εξαγωγές κοτόπουλου, σε ένα σημαντικό πλήγμα για τη Σιγκαπούρη, η οποία εισάγει περίπου το ένα τρίτο του εφοδιασμού της από τη γειτονική χώρα. Η απαγόρευση είναι η τελευταία από μια σειρά κυβερνητικών μέτρων που αποσκοπούν σε μείωση των εγχώριων τιμών καθώς έθνη σε όλο τον κόσμο μάχονται το αυξανόμενο κόστος των τροφίμων.
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η αύξηση του κόστους κρέατος στις ΗΠΑ έδειξε ένα απογοητευτικό ξεκίνημα στην καλοκαιρινή περίοδο μπάρμπεκιου (θεσμού για τον μέσο αμερικανό πολίτη). Με το κόστος για το αλεσμένο βόειο κρέας και τα στήθη κοτόπουλου σε υψηλά επίπεδα όλων των εποχών, οι καταναλωτές έχουν λίγες εναλλακτικές λύσεις για να στραφούν σε διαφορετικές πρωτεΐνες, οπότε μερικοί μπορεί να τα κόψουν εντελώς.
Με τον πληθωρισμό να μαστίζει την παγκόσμια οικονομία και τις πιθανές ελλείψεις τροφίμων να διαφαίνονται, οι προοπτικές για τις καλλιέργειες σε όλο τον κόσμο βρίσκονται υπό απειλή. Το μεγαλύτερο ερώτημα παραμένει εάν τα δημητριακά και τα σιτηρά, της Ουκρανίας θα συνεχίσουν να εμποδίζονται να εξαχθούν από τη Μαύρη Θάλασσα. Τα μηνύματα από τη Ρωσία νωρίτερα αυτή την εβδομάδα άφησαν κάποιο ψήγμα αισιοδοξίας ότι οι εξαγωγές ενδέχεται να συνεχιστούν σύντομα, ωστόσο η έλλειψη λεπτομερειών και η στρατηγική του Πούτιν, εγείρει αμφιβολίες.
Αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα και όσο η κρίση στην Ουκρανία συνεχίζεται, η κατάσταση θα επιδεινώνεται ραγδαία. Ας αφήσουμε λοιπόν, όσο πικρό και άδικο να είναι, τον κόσμο του ρομαντισμού και ας επανέλθουμε στην πραγματικότητα, διότι στο τέλος θα πετύχουμε εκείνο που δεν επιθυμούμε και εκείνο που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνει, να ηττηθεί ολοκληρωτικά ο Πούτιν, αλλά να διαλυθεί η Ευρώπη. Και τότε δικαίως θα αναρωτηθούμε. Τελικά ηττήθηκε ο Πούτιν;
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, ειδικός σε θέματα Αμερικανικής Πολιτικής. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και του The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον, μέλος του The International Institute for Strategic Studies του Λονδίνου, και υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
