Γράφει ο Μπάμπης Παπαδημητρίου
Δεν θέλω να γίνομαι κουραστικός, αλλά θα επιστρέψω στο κύκλωμα «εισόδημα-τιμές-κόστος-πληθωρισμός-ακρίβεια». Αντιλαμβάνομαι επίσης ότι η πολιτική εκμετάλλευση, συνοδευόμενη από μια μάλλον συχνή δημοσιογραφική «βιασύνη» και τις «επιτήδειες» φωνές δήθεν ενώσεων, δεν πρόκειται να κοπάσουν.
Προφανώς όλοι χτίζουν πάνω στις δυσκολίες και τους περιορισμούς των οικογενειών, των νεότερων και όσων έχουν λιγότερα από τους άλλους. Όλα τούτα προκαλούν αγανάκτηση και γι αυτό πολύ λογικά η «ακρίβεια» τοποθετείται στην κορυφή των ανησυχιών που εκφράζουν οι πολίτες και, αντιστοίχως, ξεχωρίζει στη λίστα της πολιτικής δυσαρέσκειας.
Η γνώμη ότι ένα προϊόν έχει την ίδια τιμή εδώ και στη Γερμανία ενώ θα έπρεπε να είναι πιο φθηνό επειδή εμείς έχουμε μικρότερο εισόδημα είναι σεβαστή και καλή για τα τηλε-πάνελ» αλλά δεν λειτουργεί έτσι η οικονομία. Χρησιμεύει μόνον για να κάνουν καριέρα λαϊκιστές όπως ο εκάστοτε πρόεδρος των συριζαίων.
Για τον σημερινό πάντως αποκαλύπτεται ήδη πόσο ρηχή είναι η οικονομική του παιδεία. Μας είπε ότι κακώς ακρίβυνε το ελαιόλαδο αφού η Ελλάδα παράγει λάδι. Έπρεπε να έχει μιλήσει στις ελίτσες να κάνουν περισσότερο. Τον διαβεβαιώνω ότι το λάδι θα είχε ακριβύνει ακόμη κι αν δεν ζούσαμε με τον πληθωρισμό που είχαμε τους τελευταίους 18 μήνες. Μπορεί ίσως να δημεύσει τους ελαιώνες, τα λιοτρίβια, τον καρπό και το λάδι, να απαγορεύσει τις εξαγωγές και να τρέχουμε στους μαυραγορίτες. Μέχρι τότε ας κατανοήσει τα πέντε σημεία οικονομικής λογικής που ακολουθούν.
Εισόδημα. Μετρήστε πόσα κομμάτια από την «πίτα» του εθνικού εισοδήματος έχουμε χάσει τα τελευταία πολλά χρόνια. Κρίση χρέους (2010-2012). Τραπεζική κρίση και τρίτο μνημόνιο (2015-2018). Πανδημία, εγκλεισμός και αναταραχή στη συνέχεια (2020-2022). Ενεργειακή κρίση και πόλεμος (2022-2023). Αλλεπάλληλες γεωργικές κρίσεις και καταστροφές. Επειδή η παραγωγικότητα των συντελεστών της ιδιωτικής οικονομίας δεν είναι όσο ισχυρή απαιτείται για να αναπληρώνει το εισόδημα όσο γρήγορα το αφαιρούν όλες αυτές οι κρίσεις, αντιμετωπίζουμε την πληθωριστική επίθεση από αδύναμη θέση. Αυτό δεν αλλάζει με κυβερνητικές αποφάσεις.
Τιμές. Ένα 80% της τιμής των προϊόντων που δημιουργούνται και κυκλοφορούν μέσω των διεθνών αγορών -αυτό που οι οικονομολόγοι ονομάζουν «διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά» δεν επηρεάζεται από τις εθνικές οικονομίες ή από κυβερνητικές αποφάσεις. Το υπόλοιπο 20% προσδιορίζεται από τους φόρους και τις συνθήκες ανταγωνισμού των εθνικών αγορών. Τα αγαθά που παράγονται και καταναλώνονται εντός των εθνικών αγορών εξαρτώνται από το κόστος παραγωγής, την αξία των ακινήτων, τα περιθώρια κέρδους παραγωγών και εμπόρων και, τελικά, από τη ζήτηση που εκδηλώνουν οι καταναλωτές για κάθε ένα από αυτά. Τέλος, σημειώστε ότι οι τιμές τείνουν, ιστορικά, να συγκλίνουν μεταξύ των εθνικών αγορών.
Η γνώμη ότι ένα προϊόν έχει την ίδια τιμή εδώ και στη Γερμανία ενώ θα έπρεπε να είναι πιο φθηνό επειδή εμείς έχουμε μικρότερο εισόδημα είναι σεβαστή και καλή για τα τηλε-πάνελ» αλλά δεν λειτουργεί έτσι η οικονομία. Χρησιμεύει μόνον για να κάνουν καριέρα λαϊκιστές όπως ο εκάστοτε πρόεδρος των συριζαίων. Ο σημερινός πάντως αποκαλύπτεται ήδη πόσο ρηχή είναι η οικονομική του παιδεία αφού μας είπε ότι κακώς ακρίβυνε το ελαιόλαδο αφού η Ελλάδα παράγει λάδι.
Έπρεπε να έχει μιλήσει στις ελίτσες να κάνουν περισσότερο. Τον διαβεβαιώνω ότι το λάδι θα είχε ακριβύνει ακόμη κι αν δεν ζούσαμε με τον πληθωρισμό που ζήσαμε τους τελευταίους 18 μήνες. Μπορεί ίσως να δημεύσει τους ελαιώνες, τα λιοτρίβια, τον καρπό και το λάδι, να απαγορεύσει τις εξαγωγές και να τρέχουμε στους μαυραγορίτες. Μέχρι τότε ας κατανοήσει τα πέντε σημεία που ακολουθούν.
Κόστος. Εξαρτάται από τις διεθνείς τιμές των πρώτων υλών, τους μισθούς και το κόστος υγειονομικής και συνταξιοδοτικής ασφάλισης, το κόστος λειτουργίας (ενέργεια, νερό, δημοτικά τέλη), το κόστος των παγίων (ακίνητα), το κόστος απόσβεσης των μηχανημάτων, τους τόκους δανείων και, τελικά, τους φόρους επί των κερδών.
Πληθωρισμός.Ο ρυθμός αύξησης των τιμών, μετρούμενος από πολλούς και διαφορετικούς στατιστικούς δείκτες, με πιο γνωστό τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, υποδεικνύει την εξέλιξη του πληθωριστικού φαινομένου. Όμως, ο ίδιος ο πληθωρισμός είναι νομισματικό φαινόμενο. Εξαρτάται δηλαδή από τον όγκο του χρήματος που κυκλοφορεί και χρησιμοποιείται στις συναλλαγές και το επιτόκιο σε συνάρτηση με το μέγεθος της καταναλωτικής ζήτησης. Με άλλα λόγια, η κατανάλωση «συντηρεί» τις τιμές στο επίπεδο ακρίβειας που έχουν αναρριχηθεί.
Ακρίβεια. Είναι το χρηματικό κόστος απόκτησης αγαθών και υπηρεσιών σε συνάρτηση με την αγοραστική ικανότητα ατόμων, νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Η ακρίβεια εξαρτάται για τον καθένα από το πόσα χρήματα διαθέτει και πώς τα ξοδεύει για να αντιμετωπίσει τις ανάγκες που επιλέγει να ικανοποιήσει. Δεν είναι δηλαδή η ίδια για όλους. Είναι διαφορετικό θέμα όμως όταν κάτι είναι ακριβό (ή φθηνό) σε σύγκριση με μια άλλη αγορά, είτε αυτή βρίσκεται κοντά μας, είτε κάπου αλλού, εντός της χώρας ή στο εξωτερικό.
Μπορεί να μη μάθατε κάτι καινούργιο, αλλά ελπίζω να βοηθήσω στην εμπέδωση μερικών απλών ιδεών. Τα οικονομικά πράγματα είναι αλληλένδετα και αλλησυναρτώμενα. Ακόμη κι αν πηγαίναμε εξαιρετικά στην παραγωγικότητα και τα εισοδήματά μας ήσαν χρηματικώς όμοια με των Γερμανών, θα υποφέραμε λίγο πολύ το ίδιο με εκείνους από τον πληθωρισμό και την ακρίβεια.
