Γράφει ο Μπάμπης Παπαδημητρίου
«Σκάνε φασούλια», το ένα μετά το άλλο. Λογικό είναι οι αναταράξεις που προκαλούνται από τις απανωτές κρίσεις να φτάνουν στους πολιτικούς. Εξίσου λογικό να περιμένει κανείς από την κυβέρνηση «να κάνει κάτι…».
Αυτό που δεν είναι λογικό είναι ο πολιτικός πανικός . Ο οποίος καταλήγει, σχεδόν συστηματικά πλέον, σε συστημικές παρεμβάσεις του κράτους κόντρα στους μηχανισμούς της ανοικτής αγοράς.
Το νέο στυλ διακυβέρνησης οδηγεί σε ολοένα συχνότερες παρεμβάσεις του κράτους. Μεγαλύτερες ή μικρότερες, συνήθως απρογραμμάτιστες και κατά κανόνα πανικόβλητες.
Είναι σωστό να παρεμβαίνει το κράτος ώστε οι δυνάμεις της αγοράς να λειτουργούν εντός διαφανούς και ασφαλούς πλαισίου. Είναι λάθος όμως η κρατική παρέμβαση να γίνεται προς όφελος κάποιας ή κάποιων μεταξύ αυτών των δυνάμεων.
Το τελευταίο επεισόδιο στην πολιτική των αστερίσκων, αφορά στο κόστος των ασφαλιστηρίων υγείας ειδικού τύπου. Τα λεγόμενα «ισόβια» ασφαλιστικά προγράμματα υγείας, μια ελληνική πατέντα λαϊκού καπιταλισμού.
Το πρόβλημα είναι γνωστό εδώ και πολύν καιρό. Ήδη τα τρία-τέσσερα προηγούμενα χρόνια, όσοι είχαν τέτοια προγράμματα, ήδη μιας κάποιας ηλικίας, διαπίστωναν ότι πλήρωναν ολοένα και ακριβότερα.
Δυσανασχετούσαν, αλλά πλήρωναν. Γνωρίζοντας πολύ καλά ότι εξασφάλιζαν επίπεδο παροχών υγείας όμοιο με εκείνο που απολαμβάνουν μόνον όσοι έχουν «πολλά λεφτά». Πολύ καλύτερο, ομολογούσαν οι ίδιοι, από εκείνο που θα είχαν αν υποχρεωνόντουσαν να «ξεπέσουν» στο κρατικό ΕΣΥ.
Πρόκειται για πάμπολλους συμπολίτες που μπορεί να δήλωναν χαμηλά φορολογητέα εισοδήματα και να αυτοασφαλίζονται στη χαμηλότερη βαθμίδα ασφαλίστρων. Πλήρωναν λίγα στο δημόσιο σύστημα αλλά περισσότερα μέσω ιδιωτικών συμφωνητικών, που τους εξασφάλιζαν αυτή την προνομιακή περίθαλψη.
Στο μεταξύ, ένα μεγάλο μέρος των υποδομών που έχτισαν και ανάπτυξαν άξιοι επιχειρηματίες του τομέα της υγείας, κατάκτησε δεσπόζουσα θέση. Είτε στην πλευρά της επεμβατικής ιατρικής (χειρουργεία, ειδικές θεραπείες, κ.λπ.), είτε στις εργαστηριακές εξετάσεις, είτε στις παραϊατρικές υπηρεσίες.
Η ζήτηση για καλύτερες υπηρεσίες υγείας μεγάλωνε συνεχώς, με τη βοήθεια της καταστροφικης εικόνας (και των πραγματικών ελλείψεων) του ΕΣΥ, που με κάθε ευκαιρία διαλαλούν διάφορα μέσα ενημέρωσης.
Όπως ήταν αναμενόμενο η νέα «βιομηχανία της υγείας» προσέλκυσε το εύλογο ενδιαφέρον μεγάλου διεθνούς επενδυτικού ταμείου, το οποίο εξαγόρασε μερικές από τις πλέον σημαντικές υποδομές του ιδιωτικού τομέα της υγείας.
Παραδόξως, το ίδιο fund εξαγόρασε και τη μεγαλύτερη -από τις παλαιές- ασφαλιστική εταιρεία, η οποία υπήρξε κρατική στην πρώτη και αποκρατικοποιημένη στη δεύτερη δεκαετία ΠΑΣΟΚ.
Έτσι όμως, οι ίδιοι ιδιώτες επενδυτές, δηλαδή οι νέοι ιδιοκτήτες, βρέθηκαν και στις δύο πλευρές της εξίσωσης: και πάροχοι υπηρεσιών υγείας και πάροχοι ασφαλιστηρίων υγείας.
Το πρακτικό συμφέρον των συγκεκριμένων επενδυτών είναι σχεδόν απλοϊκό: οι εισπράξεις τους μεγάλωναν όσο μεγάλωνε το κόστος περίθαλψης. Ζητούμενο ήταν -και παραμένει- να αυξηθεί τελικά η εμπορική αξία των επενδύσεών τους, ώστε να τις πουλήσουν σε άλλους επενδυτές, όπως ακούγεται για διάσημο Fund αραβικών συμφερόντων.
Το γαϊτανάκι των αλλεπάλληλων αυξήσεων «κόλλησε» όταν οι ασφαλιστικές εταιρείες διαμαρτυρήθηκαν για το συνεχώς μεγαλύτερο κόστος. Αντιλαμβανόμενες προφανώς τη δυσφορία των πελατών τους από το συνεχώς μεγαλύτερο κόστος στα ασφαλιστήρια συμβόλαια.
Συμφωνήθηκε τότε να χρησιμοποιηθεί ένας δείκτης κόστους, όπως προέβλεπε νόμος του 1994 που ποτέ δεν είχε εφαρμοστεί στην πράξη, για την αναπροσαρμογή των ασφαλίστρων. Το 2020 ψηφίστηκε επιτέλους σχετική πρόβλεψη.
Ως κατάλληλος δείκτης κρίθηκε, το 2022, αυτός που κατάρτιζε ο ΙΟΒΕ, αφού άλλωστε δεν υπήρχε άλλος. Τα ασφάλιστρα αυξήθηκαν κατ’ αναλογία του δείκτη. Ηδη όμως από το περασμένο καλοκαίρι (αν όχι και ενωρίτερα) εκδηλώθηκαν «εχθροπραξίες» μεταξύ ιδιωτικών επιχειρήσεων υγείας και ασφαλιστικών εταιρειών. Οι πρώτες δεν ήθελαν να μειώσουν τις τιμές τους, οι δεύτερες δεν ήθελαν να πληρώσουν τόσα πολλά, αφού θα κατέληγαν να ακριβύνουν τα ασφάλιστρα.
Η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Έγινε αδιέξοδη όταν ο δείκτης ΙΟΒΕ έδειξε άνοδο του κόστους υπηρεσιών υγείας κατά περίπου 14%. Οι ασφαλιστικές στριμωχτήκαν και ο «πόλεμος» με τις εταιρείες υγείας πήρε διαστάσεις.
Σε κάθε ελεύθερη οικονομία της αγοράς, προβλήματα που δημιουργούνται στην ελεύθερη αγορά, λύνονται εντός αγοράς.
Έρχεται και παρεμβαίνει όμως ο κ. Θεοδωρικάκος, αρμόδιος υπουργός, ειδοποιημένος εδώ και πολλές εβδομάδες από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό για το πρόβλημα. Στο μεταξύ, το ΠΑΣΟΚ, ειδοποιημένο και αυτό καταλλήλως από ισχυρό παράγοντα της ασφαλιστικής αγοράς, απειλεί με νομοθετική παρέμβαση.
Αποτέλεσμα: το κράτος θα ορίσει τελικά τις τιμές των προνομιούχων συμβολαίων και θα αφήσει τους υπόλοιπους πολίτες στο «έλεος» της αγοράς. Στις ασφαλιστικές θα επιβληθεί αύξηση κατά το ήμισυ του δείκτη ΙΟΒΕ.
Οι «κακοί» θα έχουν και πάλι ηττηθεί, όπως συνέβη με τους άλλους «κακούς», τις τράπεζες, πριν λίγες εβδομάδες.
Ταυτοχρόνως πάντως το μεν κράτος (άρα η κυβέρνηση) θα συνεχίσει να εισπράττει έμμεσους φόρους επί όλων αυτών κοντά στο 40% ενώ και οι διαμεσολαβητές (που είναι κοντά στο ΠΑΣΟΚ) θα κρατήσουν τις υψηλότατες προμήθειές τους (20% με 40%).
Υπάρχουν παρενέργειες όταν το κράτος, με κάθε «φασούλι», παρεμβαίνει για να ικανοποιήσει το «λαϊκό αίσθημα» και τα συντεχνιακά συμφέροντα; Προφανώς!
Στην ανοικτή αγορά λειτουργούν τα συγκοινωνούντα δοχεία των επιπτώσεων. Αυτό που τα διασυνδέει είναι η εμπιστοσύνη στον συνεχή και ελεύθερο ανταγωνισμό μεταξύ των παικτών. Αν το κράτος (δηλαδή τα κόμματα) παίρνουν το μέρος κάποιου ή κάποιων εξ αυτών, η εμπιστοσύνη στους κανόνες του ανοικτού παιγνίου εξαερώνονται.
Σταδιακά, όχι πάντοτε αθόρυβα, η «ελεύθερη αγορά» λειτουργεί, στην Ελλάδα, με αστερίσκους.
