Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Η διπλωματία είναι ένας μαραθώνιος που δεν τελειώνει ποτέ. Γι’ αυτό και είναι πολύ ανούσιο να πανηγυρίζει ή να μοιρολογεί κάποιος για την έκβαση ενός διπλωματικού γύρου, που είναι απλώς ένας ακόμη γύρος.
Ο Ερντογάν αποφάσισε να παίξει μία παρτίδα πόκερ στη Μαδρίτη. Βρήκε τη Δύση σε μια στιγμή που τον έχει ανάγκη λόγω Ουκρανίας και άσκησε κάθε δυνατή πίεση. Τι εξασφάλισε; Πρώτα απ’ όλα μία συνάντηση με τον πρόεδρο Μπάιντεν. Την ήθελε πολύ για εσωτερικούς λόγους, αλλά και για να ισορροπήσει τις εντυπώσεις από την ομιλία του Ελληνα πρωθυπουργού στο Κογκρέσο. Στην Ουάσιγκτον, οι οπαδοί της θεωρίας «δεν πρέπει να χαθεί με τίποτα η Τουρκία» κέρδισαν ένα γύρο βάζοντας στη σχετική ανακοίνωση τον όρο «στρατηγικός σύμμαχος».
Ο Αμερικανός πρόεδρος υποσχέθηκε επίσης ότι θα στηρίξει το αίτημα για την αναβάθμιση των τουρκικών F-16. Ο Μπάιντεν επισήμανε, βέβαια, στον Ερντογάν ότι το αίτημα πρέπει να εγκριθεί από το Κογκρέσο, πράγμα καθόλου σίγουρο. Στη συζήτησή τους εξήγησε επίσης ότι κάθε τουρκική ενέργεια που θα προκαλούσε αστάθεια στο Αιγαίο θα έκανε ακόμη πιο δύσκολη την προώθηση του τουρκικού αιτήματος.
Συνεπώς, ο Τούρκος ηγέτης πήρε στο χέρι αυτά που ήθελε για το εσωτερικό του πολιτικό μέτωπο: τη συνάντηση και το πράσινο φως για τα F-16. Στην πράξη, όμως, θα φανεί σε μερικούς μήνες κατά πόσον αυτή η υπόσχεση θα εξαργυρωθεί. Ηδη στο Κογκρέσο, όπως μεταδίδει η Λένα Αργύρη, υπάρχουν σοβαρές σκέψεις να τεθούν κάποιοι όροι στην έγκριση του τουρκικού αιτήματος που να αφορούν τη χρήση των F-16 σε υπερπτήσεις ή άλλες επιθετικές ενέργειες εναντίον της Ελλάδος. Η μάχη θα είναι δύσκολη και αμφίρροπη.
Το εντυπωσιακό είναι τι δέχθηκαν να δώσουν ως αντάλλαγμα Φινλανδία και Σουηδία. Αν και χώρες με μακρά παράδοση προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δέχθηκαν να αλλάξουν τη νομοθεσία τους σχετικά με τους Κούρδους και να άρουν το εμπάργκο εξοπλισμών στην Τουρκία. Και αυτά, όμως, μπορεί να αλλάξουν στη διαδρομή και γι’ αυτό η Αγκυρα κρατάει το όπλο ενός νέου βέτο μέσα στον επόμενο χρόνο. Σουηδία και Φινλανδία είναι ώριμες πολιτικά και θεσμικές χώρες. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει, συνεπώς, αν οι δεσμεύσεις έναντι της Τουρκίας θα περάσουν ανώδυνα στο εσωτερικό τους, μια και έχουν ήδη αρχίσει οι αντιδράσεις.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι τι συμπέρασμα έβγαλε ο Ερντογάν από τη Μαδρίτη. Το θετικό σενάριο τον θέλει να είναι ικανοποιημένος από τα, πολιτικά κυρίως, οφέλη που εξασφάλισε και να ηρεμεί έναντι της Ελλάδος και της Κύπρου έως τις εκλογές του. Το κακό σενάριο είναι να αποκόμισε την εντύπωση πως είναι στρατηγικά απαραίτητος στη Δύση και πως μπορεί να κάνει ό,τι θέλει χωρίς ιδιαίτερο κόστος. Ο χρόνος θα δείξει ποιο σενάριο θα επαληθευθεί.
