Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Ενα «φιλολαϊκό» μέτρο είναι πολύ συχνά το πιο βαθιά αντιλαϊκό μέτρο. Κλασικό παράδειγμα; Οι μειωμένες βάσεις εισαγωγής στα πανεπιστήμια, αλλά και η δημιουργία νέων ΑΕΙ σε κάθε πόλη και χωριό.
Με τις χαμηλές βάσεις, χιλιάδες νέοι μπαίνουν σε πανεπιστήμια έχοντας πολύ υψηλές προσδοκίες. Κανείς δεν τους έχει προειδοποιήσει για το γεγονός πως οι σπουδές τους δεν έχουν σε τίποτα να κάνουν με τις ανάγκες της αγοράς. Οτι, με άλλα λόγια, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρουν δουλειά. Αν οι πολιτικοί ήταν εταιρείες, θα μπορούσε εύκολα ένας Ελληνας γονιός να τους κάνει αγωγή για ψευδή διαφήμιση και καλλιέργεια αβάσιμων προσδοκιών.
Και τι σημαίνει αυτό, θα αναρωτηθεί κάποιος καλοπροαίρετα· ότι πρέπει να καταργηθούν τμήματα ανθρωπιστικών σπουδών επειδή δεν έχουν σχέση με την αγορά; Προφανώς και όχι, ειδικά σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, όπου ο πολιτισμός, η Ιστορία και οι κλασικές σπουδές αποτελούν διαχρονικά εθνικές προτεραιότητες.
Απαιτείται όμως ρεαλισμός.
Η Αριστερά μάς λέει εδώ και χρόνια ότι τα πανεπιστήμια πρέπει να ανοίξουν σε όλους και ότι η προσωπικότητα ενός παιδιού δεν πρέπει να καταπιεστεί από τις ανάγκες της αγοράς. Ο Ανδρέας Παπανδρέου έκανε καμπάνια το 1981 υποσχόμενος ελεύθερη είσοδο σε όλους τους μαθητές στα ΑΕΙ. Η παιδεία υπέφερε, δυστυχώς, όσο ελάχιστοι τομείς από το τσουνάμι του λαϊκισμού.
Από μια άποψη, πρόκειται για μια κατάσταση «win win» για μερικούς. Η νομενκλατούρα στέλνει τα παιδιά της σε ιδιωτικά σχολεία και συχνά σε ξένα πανεπιστήμια. Βρίσκει, όμως, και αναπαράγει στο διηνεκές την «πελατεία» της, γιατί οι νέοι μπαίνουν σε ένα ΑΕΙ, που ενίοτε είναι ΑΕΙ μέσα σε πολλά εισαγωγικά, χωρίς να μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες του και χωρίς να παίρνουν κανένα εφόδιο που θα τους είναι χρήσιμο στην πραγματική ζωή. Αποφοιτούν χωρίς προσόντα και χωρίς προοπτικές εργασίας. Η ασυμμετρία προσδοκιών και πραγματικότητας διαλύει ωστόσο τους ίδιους και τις οικογένειές τους και ο θυμός γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους οπαδούς της αδράνειας.
Χρειαζόμαστε μια ισορροπία και αλλαγή κουλτούρας. Το μεγαλύτερο κοινωνικό αγαθό στην εποχή μας, για το οποίο κοπιάζουν και συχνά υποφέρουν οι ελληνικές οικογένειες, είναι οι θέσεις εργασίας. Είναι ανάγκη να γίνει, επιτέλους, εθνικός στόχος η σύνδεση της εκπαίδευσης με τις πραγματικές ανάγκες της ζωής και της αγοράς. Δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, διότι πάει κόντρα στο λαϊκιστικό αφήγημα δεκαετιών. Και θα απαιτήσει συναισθηματική ευφυΐα και σίγουρα όχι αφ’ υψηλού ελιτίστικα κηρύγματα.
