Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα μέσα σε 15 χρόνια! Το 2008 μια κρατική κινεζική εταιρεία, η Cosco, αγόραζε το λιμάνι του Πειραιά. Αντίπαλός της, μια πολυεθνική με έδρα το Χονγκ Κονγκ. Καμία δυτική εταιρεία δεν έδειξε ενδιαφέρον για το μεγαλύτερο ελληνικό λιμάνι. Η τότε κυβέρνηση Καραμανλή προχώρησε στη συμφωνία με την Κίνα στο πλαίσιο της διεύρυνσης των γεωπολιτικών ερεισμάτων της χώρας, αλλά και γιατί δεν υπήρχε ουσιαστικά κάποιος άλλος «παίκτης» που να ενδιαφέρεται. Ηταν μια απολύτως ορθή κίνηση, για την εποχή της. Αντιδράσεις ουσιαστικές δεν υπήρξαν τότε.
Σήμερα η αντίστοιχη συμφωνία θα είχε ξεσηκώσει πολλή «σκόνη» και αντιδράσεις τόσο από την Ευρώπη όσο και τις ΗΠΑ. Ηδη τα τελευταία χρόνια, ευρωπαϊκά και αμερικανικά μέσα ενημέρωσης έχουν ασχοληθεί με τα δύο μεγάλα ελληνικά λιμάνια, τον Πειραιά λόγω Κίνας και τη Θεσσαλονίκη λόγω συμμετοχής επιχειρηματία ο οποίος διαμένει συνήθως στη Ρωσία. Στην περίπτωση του Πειραιά αναφέρονται στην κινεζική διείσδυση στην Ευρώπη και τον χαρακτηρίζουν το «κεφάλι του δράκου» που προσπαθεί να εισχωρήσει σε αυτήν.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι στο σημερινό, ψυχροπολεμικό σκηνικό αυτές οι δύο αγοροπωλησίες θα ήταν από εξαιρετικά δύσκολες έως εντελώς ανέφικτες. Η γερμανική κυβέρνηση βρέθηκε απέναντι σε μεγάλες πιέσεις όταν επρόκειτο να πουλήσει σημαντικό μερίδιο του λιμανιού του Αμβούργου στην Cosco. Oι αντιδράσεις από τις Βρυξέλλες και το εσωτερικό της κυβέρνησης στο Βερολίνο την ανάγκασαν να μειώσει αισθητά το ποσοστό που πουλήθηκε στους Κινέζους.
Αλλά όταν η Γερμανία πουλάει κομμάτι του τέρμιναλ του Αμβούργου στην Κίνα, είναι κάπως δύσκολο να ασκείς κριτική στην Ελλάδα.
Το άλλο ζήτημα είναι πού ήταν… η Δύση όταν έγιναν αυτές οι συμφωνίες. Ελληνας πρώην πρωθυπουργός διηγείται συχνά τα τηλεφωνήματα στους ομολόγους του στο Παρίσι και στο Βερολίνο για να εξασφαλίσει το ενδιαφέρον των επιχειρηματικών κολοσσών τους για κάποια ιδιωτικοποίηση που αφορούσε στρατηγική υποδομή της χώρας. Η απάντηση ήταν στερεότυπη: «Εχουν μετόχους και ανεξάρτητο μάνατζμεντ, δεν μπορούμε να τους πούμε τι να κάνουν». Αλλά και ένας Γάλλος ηγέτης είπε κάποια στιγμή στη Μέρκελ: «Καταλαβαίνεις ότι με αυτό που κάνουμε στην Ελλάδα, αναγκάζοντάς τους να τα πουλήσουν όλα, τους σπρώχνουμε στην αγκαλιά των Κινέζων, ο Πειραιάς θα είναι μόνο η αρχή».
Τώρα βρισκόμαστε πια σε έναν ψυχρό πόλεμο, και με τη Ρωσία και με την Κίνα. Οι Βρυξέλλες και η Ουάσιγκτον πιέζουν για ένα ασφυκτικό θεσμικό πλαίσιο που θα κρατήσει τις δύο αυτές υπερδυνάμεις μακριά από δυτικές υποδομές. Το ερώτημα είναι βέβαια αν θα βρουν και λύσεις. Γιατί δεν μπορείς να έχεις ένα ελεύθερο παγκοσμιοποιημένο σύστημα, όπου κάθε κράτος ή εταιρεία μπορεί να «χτυπήσει» κάποιο λιμάνι ή αεροδρόμιο, και ταυτόχρονα να θέλεις να διατηρήσεις τον έλεγχο σε όλες τις υποδομές σου. Στο τέλος της ημέρας κάποιος θα πρέπει να βάλει τα λεφτά για να τις αγοράσει όταν βγαίνουν προς πώληση ή μακροπρόθεσμη ενοικίαση.
