Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Θα έλεγε κανείς πως ο κ. Ερντογάν «έχει φάει κόλλημα» με την Αλεξανδρούπολη. Τον ενοχλεί αφάνταστα η αμερικανική παρουσία στο στρατηγικό αυτό λιμάνι, το οποίο αντιλαμβάνεται ότι εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα σε σχέση με τη Ρωσία σε μια κρίσιμη συγκυρία. Θεωρεί όμως ότι η Ελλάδα το αντιμετωπίζει σαν μια εξασφάλιση απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα. Καθώς η αμερικανική παρουσία θα διευρύνεται και θα μονιμοποιείται, ο εκνευρισμός θα μεγαλώνει. Και πιθανώς να κλιμακωθεί όταν η Αγκυρα διαπιστώσει ότι θα υπάρχει και συχνός ελλιμενισμός αμερικανικών πολεμικών στην Αλεξανδρούπολη.
Καθώς ο κ. Ερντογάν έχει ξεκινήσει το μεγάλο παζάρι με την κυβέρνηση Μπάιντεν, θα ήθελε να βάλει ενδεχομένως και την Αλεξανδρούπολη στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης με τις ΗΠΑ. Να πείσει δηλαδή ότι είναι ένας από τους παράγοντες που προκαλούν ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις με ευθύνη της αμερικανικής κυβέρνησης. Δεν υπάρχει όμως τέτοια πρόθεση από την πλευρά των ΗΠΑ.
Εν τω μεταξύ, η Τουρκία συνεχίζει να πιέζει για τον εκσυγχρονισμό των F-16 και την αγορά νέων. Οι πρόσφατες εμπρηστικές δηλώσεις Ερντογάν δεν βοηθούν τη σχετική καμπάνια. Αντιθέτως, έχουν κυριολεκτικά τρομάξει όσους ασχολούνται με τις τουρκικές υποθέσεις και την περιοχή μας, τόσο στο Κογκρέσο όσο και στην αμερικανική κυβέρνηση. Εξ ου και οι πιο αυστηρές δηλώσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που το έφεραν πιο κοντά στις ευρωπαϊκές δηλώσεις για το ίδιο θέμα.
Επειδή όμως η κυβέρνηση Μπάιντεν θα προσπαθήσει, παρ’ όλα αυτά, να προχωρήσει τη συμφωνία για τα F-16, έχει προκύψει ένα νέο δόγμα, το οποίο προς το παρόν συζητείται πίσω από κλειστές πόρτες ανάμεσα στην Αθήνα και στην Ουάσιγκτον. Η ιδέα είναι ότι η Τουρκία θα παίρνει «ό,τι δικαιούται» από πλευράς εξοπλισμών, αλλά οι ΗΠΑ θα διασφαλίσουν πως η Ελλάδα θα προμηθεύεται οπλικά συστήματα που θα της εξασφαλίσουν ένα «ποιοτικό πλεονέκτημα». Θα παίρνουν δηλαδή οι Τούρκοι την αναβάθμιση των F-16 αλλά η Ελλάδα θα προχωράει ένα επίπεδο πιο πάνω ζητώντας ένα σύστημα ή κάποιον συγκεκριμένο τύπο εξοπλισμού που θα θεωρείται πιο προχωρημένος και θα της δίνει ένα τακτικό πλεονέκτημα. Πρόκειται για μια μετεξέλιξη της φόρμουλας 7:10 στην παροχή υλικού προς την Ελλάδα και την Τουρκία που δέχθηκε η Αθήνα για την άρση του εμπάργκο που είχε επιβάλει το Κογκρέσο μετά την εισβολή στην Κύπρο. Η φόρμουλα αυτή μπορεί να ικανοποιήσει τα ελληνικά συμφέροντα –σύμφωνα με έμπειρους αξιωματούχους– αν και πρόκειται για… ακριβή λύση που δεν μοιάζει να μπορεί να καλυφθεί από αμερικανικά κονδύλια, αυτή τη στιγμή.
Σε κάθε περίπτωση το «παζάρι για τρεις» έχει ήδη ξεκινήσει και αναμένεται να δούμε πολλά επεισόδια έως τις τουρκικές εκλογές.
