Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Στα δύσκολα ανατρέχουμε στις συμβουλές όσων έζησαν και χειρίστηκαν κρίσιμες καταστάσεις με την Τουρκία. Γιατί, όπως έλεγε συχνά ο Βύρων Θεοδωρόπουλος, «η Ιστορία δεν πρέπει να σε διδάσκει τι πρέπει να κάνεις, αλλά το τι δεν πρέπει να κάνεις». Βρισκόμαστε στα πρόθυρα κάποιου «γεγονότος» χωρίς κανείς να μπορεί να προβλέψει τι και πότε θα συμβεί. Ο Ερντογάν έχει ανέβει πολύ ψηλά στο «δέντρο» και θα δυσκολευτεί να κατέβει, χωρίς να πέσει…
Από τα προηγούμενα επεισόδια έχουμε μάθει, λοιπόν, τι πρέπει να κάνουμε:
• Να μην αφεθούμε σε μια κλιμάκωση που δεν είναι σχεδιασμένη και προαποφασισμένη. Είναι μεγάλη τέχνη η αποφυγή της κλιμάκωσης. Μία λανθασμένη κίνηση, δήλωση ή απόφαση μπορεί να ωθήσει σε ένα σπιράλ κινήσεων και αντικινήσεων χωρίς τέλος. Υποτίθεται ότι μάθαμε το μάθημά μας μετά τα Ιμια. Τίποτα δεν μπορεί να μπαίνει απλώς στον «αυτόματο».
• Να ξέρουμε ακριβώς τι σκέπτονται και τι θα πράξουν οι βασικοί μας εταίροι και σύμμαχοι σε περίπτωση που προκληθεί ένα επεισόδιο. Ούτε αυτό είναι εύκολο. Επειδή όμως το πληρώσαμε πολλές φορές στην Ιστορία μας, είναι και απολύτως κρίσιμο. Χρειάζονται καθαρές κουβέντες, έστω και αν μας δυσαρεστήσουν. Καλύτερα να ξέρουμε την αλήθεια και τα όρια αντίδρασης κάθε συμμάχου, παρά να πέσουμε απότομα από τα σύννεφα.
• Να μιλάνε όλοι οι βασικοί «παίκτες» την ίδια γλώσσα, να μπορούν να συνεννοηθούν χωρίς τριβές και προσωπικές ατζέντες, κάτι που πληρώσαμε ακριβά στα Ιμια. Και βέβαια, να μπουν για λίγο τα κομματικά και τα προσωπικά στην άκρη, γιατί χωρίς αρραγές εσωτερικό μέτωπο δεν πας πολύ μακριά.
• Να διατηρηθούν κάποια στοιχειώδη κανάλια επικοινωνίας με την άλλη πλευρά. Ο Ερντογάν κόβει τις γέφυρες και το κάνει δύσκολο. Θέλει επιμονή, διότι χωρίς τέτοια κανάλια η εκτόνωση θα είναι πολύ δύσκολη.
Μπορεί όλα τα παραπάνω να είναι περιττές επισημάνσεις και να αποδειχθεί ότι περνάμε μία ακόμη ρητορική και ψυχοσωματική έξαρση ενός πολύ στριμωγμένου και αλαζόνα ηγέτη. Ισως όμως ο Ερντογάν να έχει το δικό του ραντεβού με την ιστορική ύβρι. Και αυτό να περνάει μέσα από τη σχέση του με την Ελλάδα.
Ας είμαστε έτοιμοι, λοιπόν, καλού κακού. Και να μην υποτιμάμε τη «στραβή», το ατύχημα που μπορεί να τα τινάξει όλα στον αέρα. Συμβαίνει στις πιο οργανωμένες χώρες, από την ώρα που τα θαμπώνει όλα η ομίχλη μιας κρίσης που κλιμακώνεται. Οπως συχνά μας επισημαίνει με την ισοπεδωτική σοφία του ο Πέτρος Μολυβιάτης, «μην ψάχνετε πάντοτε να βρείτε κάτι βαθύ ή περίπλοκο πίσω από ένα λάθος. Μπορεί απλά να πρόκειται για… ένα λάθος». Τον νου μας, λοιπόν.
