Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Το γεωπολιτικό σκηνικό αλλάζει ραγδαία και απρόσμενα, όπως φάνηκε με τη συμφωνία Ηνωμένων Πολιτειών – Αυστραλίας – Μεγάλης Βρετανίας. Το κέντρο βάρους μετακινείται προς την Ανατολή, ενώ η Ευρώπη αμέριμνη συζητάει… και συζητάει… και συζητάει για το πώς θα μπει στο παιχνίδι της πραγματικής ισχύος. Οπως πάνε τα πράγματα, θα ξυπνήσει ένα πρωί και θα συνειδητοποιήσει ότι κανείς από αυτούς που κάθονται στο τραπέζι δεν την παίρνει στα σοβαρά. Ταυτόχρονα θα καταλάβει ότι η ασφάλειά της εξαρτάται εντελώς από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Χωρίς όμως να είναι σαφής ποια ακριβώς θα είναι η δέσμευση της Ουάσιγκτον έναντι της Ευρώπης.
Ρώτησα πρόσφατα έναν υψηλόβαθμο αξιωματούχο σημαντικής ευρωπαϊκής χώρας πόσα χρόνια θα χρειαζόταν η Ευρώπη, αν το αποφάσιζε, προκειμένου να φτάσει σε ένα 30%-40% των στρατηγικών δυνατοτήτων των ΗΠΑ. «Οκτώ με δέκα χρόνια», μου απάντησε. Σε αυτό το διάστημα οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες θα χρειαστεί να ομογενοποιήσουν τα οπλικά τους συστήματα. Είναι τρελό κάθε χώρα να παράγει δικά της αεροσκάφη ή φρεγάτες και να μην ακολουθείται το επιτυχημένο παράδειγμα της Airbus. Μετά όμως αρχίζουν τα δύσκολα. Για να είσαι σοβαρός παίκτης χρειάζεσαι μια στιβαρή δύναμη ταχείας ανάπτυξης, που θα μπορεί να αναλαμβάνει αποστολές τύπου Καμπούλ, καθώς και δυνατότητες συλλογής πληροφοριών και ένα δοκιμασμένο σύστημα διοίκησης. Ολα αυτά τα έχει το ΝΑΤΟ, αλλά όχι η Ευρώπη από μόνη της, γεγονός που οδηγεί σε επίπονες αποφάσεις.
Αυτά είναι τα επιχειρησιακά ζητήματα. Υπάρχουν και τα υπαρξιακά… Πώς θα λαμβάνονται οι αποφάσεις για τη χρήση στρατιωτικής δύναμης από την Ευρώπη; Με πλειοψηφία ή με ομοφωνία; Ποιος ακριβώς θα είναι ο «αντίπαλος», τον οποίο χρειάζεται κάθε νέα συμμαχία σαν συγκολλητική ουσία;
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχει απαντήσεις αλλά οι Γερμανοί διστάζουν να ακολουθήσουν. Η Ευρώπη είναι διχασμένη όσο ποτέ και λείπουν, λείπουν πάρα πολύ, οι ισχυροί ηγέτες που θα μπορούσαν να τη σπρώξουν μπροστά με γενναίες αποφάσεις.
Η Ευρώπη απήλαυσε μετά τον πόλεμο μια μεγάλη περίοδο ανεμελιάς και ευημερίας, που βασιζόταν στην πεποίθηση ότι στα δύσκολα θα «καθάριζαν» οι Ηνωμένες Πολιτείες. Τώρα διαπιστώνουμε όλοι μαζί ότι τα δύσκολα γίνονται πολύ πιο δύσκολα και πως η ευρωπαϊκή μας ενηλικίωση έχει καθυστερήσει απελπιστικά.
