Αλέξης Παπαχελάς: Οι πολιτικοί μας αρέσκονται στις υπερβολές

Oποιος έχει λίγο ασχοληθεί με την Ιστορία μας, τρομάζει όταν ακούει κάποιες λέξεις από τα χείλη σημερινών πολιτικών. Λέξεις όπως «ανένδοτος», «εκτροπή», «πραξικόπημα». Πρώτα απ’ όλα γιατί πρέπει να αγνοείς πολύ την Ιστορία για να συγκρίνεις το σήμερα με το χθες που άφησε πίσω της ανεπιστρεπτί η ελληνική δημοκρατία. Οσο βαριά και αν είναι κάποια θεσμικά ατοπήματα, δεν μπορούν να συγκριθούν με τις ακρότητες και τις αμαρτίες της δεκαετίας του 1960. Ολα έχουν αλλάξει και ωριμάσει από τότε: το πολιτικό μας σύστημα, οι θεσμοί μας, η κοινωνία, όλοι μας. Ναι, έχουμε περάσει βίαιες αντιπαραθέσεις, διχασμούς, τσαλάκωμα των θεσμών από το 1974 μέχρι σήμερα. Οσο όμως και αν προσπαθήσαμε, δεν κατρακυλήσαμε στην άβυσσο.

Οι αναφορές στο παρελθόν έχουν άλλωστε όλο και λιγότερη διαθέσιμη «πελατεία», καθώς δεν λένε κάτι ιδιαίτερο στους νεότερους ψηφοφόρους. Δεν τους «μιλάνε». Τα νοσταλγικά κλισέ δεν φέρνουν αποτέλεσμα πια.

Οι πολιτικοί μας αρέσκονται δυστυχώς, παρ’ όλα αυτά, στις υπερβολές. Μπορεί να είναι δεκαετίες που γίναμε Ευρωπαίοι με τη βούλα, αλλά η πολιτική αντιπαράθεσή μας είναι συχνά εντελώς βαλκανική. Το κακό είναι ότι πολιτικοί και κόμματα εμπλέκονται σε έναν φαύλο κύκλο, μια κακή αντιπολίτευση συχνά σέρνει και την κυβέρνηση στον χορό των ακροτήτων και των υπερβολών. Η δικαιολογία είναι πάντοτε η ίδια, ότι «αυτή είναι η Ελλάδα, έτσι γίνεται η πολιτική εδώ».

Είναι όμως πολύ επικίνδυνο, για την ίδια τη δημοκρατία μας, να επιδιδόμαστε σε ιστορικές συγκρίσεις και να δανειζόμαστε συνθήματα από το παρελθόν. Οταν πολύ κρίσιμοι όροι γίνονται ρουτίνα, οι πολίτες απογοητεύονται. Μερικοί χάνουν εντελώς την εμπιστοσύνη τους στην ίδια τη δημοκρατία, πιστεύουν ότι πράγματι η χώρα βρίσκεται σε μια πολύ ανώμαλη κατάσταση και πάνε στα άκρα.

Θα ήταν ευχής έργον να συμφωνήσουν τα βασικά μας πολιτικά κόμματα σε μια λίστα απαγορευμένων λέξεων κατά την άσκηση αντιπολίτευσης. Λέξεις όπως «προδότης», «προδοσία», «εκτροπή», «πραξικόπημα», «ανένδοτος» θα έπρεπε να εξαφανιστούν, είτε μιλάμε για τις υποκλοπές είτε για τις Πρέσπες. Είναι λέξεις που κουβαλούν μέσα τους τούς δαίμονες του χθες, τους δαίμονες που οδήγησαν άλλοτε σε μεγάλους διχασμούς και άλλοτε σε κανονικές, όχι φαντασιακές εκτροπές.