Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Η στιγμή της αλήθειας για το τι αντέχει και τι δεν αντέχει η Δύση φτάνει. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έφερε την ηγεσία της Ευρώπης και των ΗΠΑ μπροστά σε πραγματικά διλήμματα. Είμαι σίγουρος ότι οι Eυρωπαίοι ηγέτες ένιωθαν αμηχανία, στενοχώρια και ενοχές όταν άκουγαν τον Ζελένσκι να τους λέει από το Κίεβο, το βράδυ της Πέμπτης, πως «αυτή είναι ίσως η τελευταία φορά που με βλέπετε ζωντανό». Αμηχανία, γιατί άμεσα δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι απτό για να τον βοηθήσουν, πέρα από δηλώσεις και τον φωτισμό μνημείων με τα χρώματα της χώρας του. Στενοχώρια, γιατί έβλεπαν την ήπειρό τους να κατρακυλάει στα σκοτεινά μονοπάτια από τα οποία όλοι νομίζαμε ότι είχε ξεφύγει μετά το 1945. Ενοχές, γιατί πολλοί ήταν εκείνοι που έπεισαν την Ουκρανία ότι το όραμα της ένταξης στην Ε.Ε. ή στο ΝΑΤΟ ήταν εφικτό, αλλά την ώρα της καταστροφής την άφησαν αβοήθητη.
Ποια χώρα των Βαλκανίων, ποια χώρα που βρίσκεται σε καυτή περιοχή, θα την πάρει στα σοβαρά στην επόμενη κρίση;
Οι ΗΠΑ, πάλι, ξόδεψαν την ηγεμονία τους στον –στιγμιαία– μονοπολικό κόσμο σε μια σειρά από άσκοπες ή και αδιέξοδες περιπέτειες: στο Κόσοβο, στο Ιράκ, στη Λιβύη. Ακόμη και στο Αφγανιστάν, που ήταν η μόνη επιβεβλημένη εκστρατεία, τα πήγαν αρχικά εξαιρετικά, ωστόσο, κατέληξαν στο φιάσκο της εξόδου από την Καμπούλ.
Η Ευρώπη πληρώνει την περιώνυμη προσεκτική ηγεσία της Μέρκελ. Ναι, δεν έκανε στραβοτιμονιές, πράγμα που εκτιμήθηκε πολύ την περίοδο Τραμπ. Καθήλωσε όμως την Ευρώπη σε μια στρατηγική αδράνεια, έχοντας κατά νουν μόνο… πωλήσεις γερμανικών προϊόντων. Οι ΗΠΑ πληρώνουν την αμφίθυμη διστακτικότητα του Ομπάμα. Τις κόκκινες γραμμές που έμπαιναν κι έβγαιναν, την έλλειψη στιβαρής εξωτερικής πολιτικής.
Τώρα που η Δύση βρέθηκε αντιμέτωπη με μια πραγματική κόκκινη γραμμή, το ξύπνημα ήταν απότομο, άγριο. Η Ουκρανία ζωντάνεψε το ΝΑΤΟ που δεν είχε σκοπό ύπαρξης και συσπείρωσε τη Δύση. Για πόσο όμως; Η «ζούγκλα», όπως την αποκαλεί ο Kagan, απλώνεται με μεγάλη ταχύτητα και κατεδαφίζει το μεταπολεμικό οικοδόμημα. Ο Πούτιν ζυγίζει τις αντοχές της Δύσης, μετράει το αν ο Γάλλος, ο Αμερικανός ή ο Γερμανός θα πολεμήσει εάν απειληθεί μια χώρα που είναι ή θα γίνει τώρα μέλος του ΝΑΤΟ. Η Κίνα παρακολουθεί από μακριά. Ζυγίζει και εκείνη τις αντοχές της Δύσης και αναρωτιέται αν και ποιος θα πολεμήσει για την Ταϊβάν.
Μπήκαμε σε μια περίοδο σκοτεινή, το λέμε από καιρό ότι μοιάζει με τη δεκαετία του 1930. Οι δημοκρατίες θα δοκιμαστούν, οι διεθνείς συμφωνίες το ίδιο. Πολλά θα κριθούν ασφαλώς από το τι θα συμβεί μέσα στις ΗΠΑ. Οσο για την Ευρώπη, χρειάζεται να ενηλικιωθεί απότομα. Να αποφασίσει αν θέλει να είναι μια Disneyland, γεμάτη ιστορία και πολιτισμό. Ή ακόμη μια άοπλη Μη Κυβερνητική Οργάνωση, που θα ξεχωρίζει για τους… τρόπους της στον άγριο κόσμο που ξημερώνει, ζώντας με την ψευδαίσθηση πως έτσι μπορεί να επιβιώσει. Μέχρι να αποφασίσει τι θέλει, όμως, καλό θα ήταν να μην πάρει καμία άλλη χώρα στον λαιμό της, από αυτές που νιώθουν τα σαγόνια του λύκου ή της αρκούδας…
