Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Γιατί η Μεγάλη Βρετανία, μια χώρα με παράδοση και στέρεους θεσμούς, δεν μπορεί να αναδείξει έναν σοβαρό πρωθυπουργό; Γιατί στις ΗΠΑ οι μεν Δημοκρατικοί κατέφυγαν σε έναν γηραιό πολιτικό για να κερδίσει τον Τραμπ, οι δε Ρεμπουμπλικανοί αδυνατούν να βρουν νέες ηγετικές φυσιογνωμίες; Αλλά για να γενικεύσουμε το ερώτημα, γιατί η πολιτική δεν προσελκύει πια τα καλύτερα μυαλά και ταλέντα, σε παγκόσμιο επίπεδο;
Η αλήθεια είναι ότι δεν ήταν πάντα έτσι. Τα πράγματα μοιάζει να έχουν αλλάξει δραματικά τα τελευταία 10-20 χρόνια. Πολλοί ταλαντούχοι και δημιουργικοί άνθρωποι, είτε είναι αυτοδημιούργητοι είτε όχι, προτιμούν τον ιδιωτικό τομέα ή κάποια κοινωνική δράση πέραν της πολιτικής. Οταν τους ρωτάς «γιατί;», σου απαντούν πρώτα απ’ όλα πως «δεν θα το έκανα αυτό στην οικογένειά μου». Τους τρομάζει η μεγάλη «μηχανή του κιμά» στην οποία μπαίνουν αναγκαστικά οι πολιτικοί και οι οικογένειές τους, παντού, σε όλο τον πλανήτη. Δεν υπάρχει ιδιωτικότητα στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Το τοξικό μπλέντερ δουλεύει μέρα-νύχτα και δεν κάνει διακρίσεις· καταπίνει αριστερούς, κεντρώους, δεξιούς και ό,τι άλλο βρεθεί στη δίνη του. Είναι κάτι αφόρητο, με τεράστιο κόστος. Αναρωτιέται κανείς αν θα το άντεχαν ακόμη και ηγέτες σαν τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος επαιρόταν ότι μπορούσε να κάνει την ψυχή του πέτρα.
Η πολιτική έχει γίνει, εξάλλου, και μια πολύ ακριβή μπίζνες στον δυτικό κόσμο. Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι μια επιτυχημένη προεδρική καμπάνια προϋποθέτει να συγκεντρώσει κανείς ένα δισεκατομμύριο δολάρια. Πράγμα δύσκολο, άχαρο και αποτρεπτικό για νεοεισερχόμενους παίκτες, που ονειρεύονται να μετακομίσουν στον Λευκό Οίκο. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο, καινούργιο στην εικόνα. Οι πολιτικοί στο κορυφαίο επίπεδο είχαν πάντοτε ένα δίχτυ ασφαλείας, είχαν αυτό που οι Αγγλοσάξονες αποκαλούν «job security». Ηταν πρώτα απ’ όλα σχεδόν βέβαιο ότι μπορούσαν να μείνουν στο προσκήνιο και σε κάποιες θέσεις με προνόμια για δεκαετίες. Αυτό πάει, τέλειωσε. Δεν υπάρχει ασφάλεια, και κυρίως μονιμότητα, σε αυτές τις θέσεις. Σοβαροί πολιτικοί που φτάνουν στην κορυφή βρίσκονται σε ένα βράδυ στη Silicon Valley ή επικεφαλής ΜΚΟ. Ο άνεργος συνταξιούχος πολιτικός είναι συχνό φαινόμενο στις μέρες μας. Και μάλιστα με όλους τους προβολείς πάνω του, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα εξαργυρώσει κάπως την επιρροή του.
Με άλλα λόγια, η πολιτική έχει γίνει ένα επικίνδυνο σπορ, που αφορά πλέον τους πολύ γενναίους. Με εμφανή αποτελέσματα, όπως φαίνεται από το έλλειμμα στιβαρής ηγεσίας σε μεγάλες και ώριμες δυτικές δημοκρατίες. Και στην Ελλάδα το καμίνι της πολιτικής είναι πιο αφόρητο από ποτέ, αλλά –ευτυχώς– λίγοι άνθρωποι σε θέσεις ευθύνης αντέχουν ακόμη.
