Μήνυμα του πρώην Πρωθυπουργού κ. Κώστα Καραμανλή
στο Ετήσιο Συνέδριο
του Πανελληνίου Συνδέσμου Αγροτικών Θεμάτων
και του Πανελληνίου Συνδέσμου Αγροτικών Φωτοβολταϊκών
(Τρίκαλα, Σάββατο 5/4/2025)
Θέλω να ευχαριστήσω θερμά τους διοργανωτές του Συνεδρίου για την τιμητική πρόσκληση και την ευκαιρία που μου δίνεται να απευθυνθώ σε όλους εσάς.
Είναι μεγάλη η χαρά μου κάθε φορά που συνομιλώ με τους ανθρώπους της ελληνικής περιφέρειας, τους στυλοβάτες του πρωτογενούς τομέα.
Το λέω συχνά γιατί το πιστεύω βαθιά: Στην Περιφέρεια χτυπά η καρδιά της Ελλάδας. Ζωντανή Ελλάδα δεν νοείται χωρίς ακμαία Περιφέρεια.
Η σημασία του πρωτογενούς τομέα για την ελληνική οικονομία, την περιφερειακή ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή είναι τεράστια.
Πρώτα απ΄ όλα, γιατί συμβάλλει στη διατροφική επάρκεια και την επισιτιστική ασφάλεια του πληθυσμού. Το πόσο σημαντική είναι αυτή η διάσταση αναδείχθηκε την περίοδο της πανδημίας και της κρίσης στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα.
Δεύτερον, γιατί ο αγροτικός τομέας αποτελεί τον βασικό τροφοδότη των τομέων της μεταποίησης, του εμπορίου, του τουρισμού και της εστίασης. Έχει στρατηγική σημασία για την ανταγωνιστικότητα, την εξωστρέφεια και τη διατηρήσιμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
Τρίτον, γιατί στον αγροτικό τομέα απασχολούνται σε μόνιμη βάση πάνω από 450 χιλιάδες άτομα. Αυτό μεταφράζεται σε ένα μερίδιο 11% στη συνολική απασχόληση. Συνεπώς η σημασία του για την διατήρηση της κοινωνικής συνοχής είναι αυταπόδεικτη.
Ο αγροτικός τομέας σε ολόκληρη την Ευρώπη – αναπόδραστα και μάλιστα με ιδιαίτερη ένταση στη χώρα μας, λόγω ιδιαιτεροτήτων και παθογενειών – βρίσκεται αντιμέτωπος με σοβαρά προβλήματα και μεγάλες προκλήσεις:
- Είναι η εκτίναξη του κόστους παραγωγής και οι μειωμένες τιμές παραγωγού.
- Είναι οι καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Η λειψυδρία, ως συνέπεια και της κλιματικής αλλαγής αλλά και της ανορθολογικής διαχείρισης του νερού.
- Είναι τα μεγάλα κενά στην αντιπλημμυρική προστασία.
- Ο μικρός κλήρος και το μεγάλο ποσοστό των μονοκαλλιεργειών.
- Είναι η γήρανση και η μη βιώσιμη ανανέωση του αγροτικού πληθυσμού.
- Είναι ο ανεπαρκής για τα προβλήματα και τις ανάγκες των αγροτών και κτηνοτρόφων αριθμός γεωπόνων και κτηνιάτρων.
- Είναι το έλλειμα σε υποδομές και η χαμηλή διείσδυση των νέων τεχνολογιών στην ελληνική πρωτογενή παραγωγή.
- Είναι βεβαίως και εξωγενείς παράγοντες όπως οι βεβιασμένες, επιπόλαιες, και σε πολλές περιπτώσεις ιδεοληπτικές εμμονές της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.
Η ΚΑΠ θα έπρεπε να ισορροπεί μεταξύ φιλοπεριβαλλοντικών μέτρων και παραγωγής και όχι να υπερβάλει δυσανάλογα υπέρ των πρώτων, και μάλιστα με τρόπο πρόχειρο, σπασμωδικό και αναποτελεσματικό προκαλώντας τεράστιες αντιδράσεις από τους παραγωγούς όλων των Κρατών Μελών. Επειδή μάλιστα υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι από το 2027 και μετά θα αρχίσει η μερική, έστω, επανεθνικοποίηση της ΚΑΠ και η περαιτέρω μείωση του προϋπολογισμού της επισημαίνω την αδήριτη ανάγκη για πολύ ενεργή και σοβαρή παρουσία και συμμετοχής της Ελλάδας στις διαπραγματεύσεις για την νέα ΚΑΠ.
Είναι ακόμα ανάγκη η ΚΑΠ να προστατεύσει στους Ευρωπαίους παραγωγούς από τον αθέμιτο ανταγωνισμό και να επιβάλλει ανάλογες ποιοτικές προδιαγραφές σε σχέση με εισαγόμενα ομοειδή προϊόντα, με την συμφωνία με την MERCOSUR δηλαδή τις χώρες της Νότιας Αμερικής να δημιουργεί τον εντονότερο προβληματισμό.
- Είναι τέλος, σαν μην έφταναν όλα αυτά η επαπειλούμενη επιβολή δασμών των ΗΠΑ κατά της ΕΕ, που αν τελικά επεκταθεί και σε προϊόντα του πρωτογενούς τομέα θα πλήξει την ανταγωνιστικότητα και συνεπώς τις εξαγωγές με σοβαρό αντίκτυπο στο ΑΕΠ όλων των χωρών μελών της Ένωσης.
Αυτή είναι η πραγματικότητα. Και αυτή την πραγματικότητα οφείλουμε με ρεαλισμό να την συνομολογήσουμε, χωρίς εξωραϊσμούς, χωρίς υπεκφυγές, χωρίς παρωπίδες. Και να την αντιμετωπίσουμε με αίσθηση κοινωνικής ευθύνης, με ρεαλισμό και αποφασιστικότητα.
Οι παραπάνω διαπιστώσεις που αφορούν το σύνολο του ελληνικού πρωτογενούς τομέα ισχύουν βεβαίως και για τη Θεσσαλία. Πολύ περισσότερο αφού η περιφέρεια της Θεσσαλίας αποτυπώνει σε κλίμακα την αγροτική παραγωγής της χώρας δίνοντας σχεδόν όλα τα βασικά αγροτικά προϊόντα που παράγονται στην Ελλάδα.
Δυστυχώς τα τελευταία 20 χρόνια έχουν εγκαταλειφθεί περίπου 1 εκατ. στρέμματα. Βασικά αγροτικά προϊόντα, όπως το βαμβάκι, το καλαμπόκι, το σιτάρι, τα σταφύλια και άλλα δεν παρέχουν καθαρό εισόδημα ικανό για μια αξιοπρεπή διαβίωση των αγροτών. Αντίστοιχα ίδια είναι η κατάσταση και στη ζωική παραγωγή. Ιδιαίτερα μετά τα επανειλημμένα πλήγματα που δέχτηκαν οι κτηνοτρόφοι από τις ζωονόσους και την θεομηνία Ντάνιελ, με αποτέλεσμα να είναι πολύ δύσκολη η επιβίωσή τους.
Κυρίες και Κυρίοι
Το μεγαλύτερο πρόβλημα απ΄όλα είναι ότι το επάγγελμα του αγρότη – κτηνοτρόφου, για οικονομικούς κυρίως λόγους, δεν είναι πλέον ελκυστικό για τους νέους ανθρώπους. Το αντίθετο! Τους απομακρύνει και σταδιακά τους αποξενώνει από κάθε αγροτική δραστηριότητα.
Πιστεύω πως αυτή η τάση φυγής των νέων από τον πρωτογενή τομέα, σε συνδυασμό με τις δυσμενείς δημογραφικές εξελίξεις είναι τα πιο κρίσιμα προβλήματα για το μέλλον της πατρίδας μας.
Αν δεν αναστραφεί αυτή η πορεία τότε, αργά ή γρήγορα, θα βρεθούμε ενώπιον μιας υπαρξιακής εθνικής απειλής: την εγκατάλειψή της υπαίθρου, την ερημοποίηση της ελληνικής περιφέρειας.
Πρέπει να δράσουμε τώρα! Να κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να κρατηθούν οι αγρότες όρθιοι. Να βοηθηθούν ουσιαστικά με :
- Γρήγορη καταβολή των επιδοτήσεων, των αποζημιώσεων από τον ΕΛΓΑ και την έγκαιρη προκήρυξη των προγραμμάτων ενίσχυσης του αγροτικού εισοδήματος, χωρίς γραφειοκρατικά προσκόμματα, με δικαιοσύνη και διαφάνεια.
- Παρεμβάσεις για τη μείωση του κόστους παραγωγής.
- Δημιουργία σύγχρονων και ανθεκτικών υποδομών στην Περιφέρεια.
- Εντατικούς ελέγχους των εισαγόμενων προϊόντων και πάταξη των ελληνοποιήσεων, τόσο στην φυτική όσο και στη ζωική παραγωγή.
- Επιστημονική στήριξη των αγροτών για την αύξηση της παραγωγικότητας.
- Ανάδειξη και συστηματική προβολή της ποιοτικής υπεροχής των ελληνικών προϊόντων, με έμφαση στα προϊόντα με ονομασία προέλευσης και γεωγραφική ένδειξη.
Εκπόνηση σχεδίου για την επανακαλλιέργεια των σχολαζουσών εκτάσεων, κίνητρα δηλαδή κυρίως για νέους αγρότες για την επανένταξη στην παραγωγική διαδικασία των 6 περίπου εκατομμυρίων στρεμμάτων αγροτικής γης που μένουν ανενεργά στη χώρα μας.
Αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η υδροπονία. Μέθοδος πρωτοποριακή με σημαντικά πλεονεκτήματα και αξιόλογες αποδόσεις όπου έχει εφαρμοστεί.
- Την εμπέδωση μιας νέας αντίληψης για τη συλλογική δράση των παραγωγών. Την οργάνωσή τους σε σύγχρονους, ευέλικτους, εξωστρεφείς συνεταιρισμούς, που λειτουργούν ως επιχειρηματικές οντότητες, διαβάζοντας τις ανάγκες των καταναλωτών και τις τάσεις των αγορών, επενδύοντας στην έρευνα και αξιοποιώντας την τεχνολογία.
Τέλος, αλλά εξαιρετικά σημαντικό.
- Χαμηλότοκα δάνεια, καλλιεργητικά και άλλα, χωρίς αυστηρές εγγυήσεις.
Μια καίρια επισήμανση εδώ: αφορά τα κόκκινα δάνεια των αγροτών και των συνεταιριστικών οργανώσεων. Ο μη διακανονισμός τους είναι τροχοπέδη στην ανάπτυξη του αγροτικού τομέα. Μην κρυβόμαστε, υπήρξαν μεγάλες καθυστερήσεις στις σχετικές διαδικασίες, με αποτέλεσμα την υπέρμετρη αύξηση των οφειλών. Προσθέτω εδώ και το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις εκδηλώθηκαν απαράδεκτες και αδικαιολόγητα επιθετικές συμπεριφορές από την πλευρά των εκκαθαριστών. Είναι ανάγκη να προχωρήσουν γρήγορα όλες οι προβλεπόμενες από το νόμο και τις αποφάσεις της Τράπεζας της Ελλάδος διαδικασίες διακανονισμού των δανείων αυτών, λαμβάνοντας απαραιτήτως υπόψη τη βιωσιμότητα των αγροτικών εκμεταλλεύσεων και των συνεταιριστικών οργανώσεων. Και βέβαια σε κάθε διακανονισμό των δανείων να εφαρμοσθεί κατά γράμμα το άρθρο 39 του Νόμου 3259/2004 για τα πανωτόκια.
Τα μέτρα – παρεμβάσεις που προανέφερα είναι βεβαίως αναγκαία για να επουλωθούν οι πληγές τους σήμερα. Δεν είναι όμως αυτά που, από μόνα τους, μπορούν να εγγυηθούν μακροχρόνια προοπτική για την επιβίωση και ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα.
Τώρα περισσότερο από ποτέ απαιτείται εκπόνηση ενός στρατηγικού σχεδίου. Με μακροχρόνια διάσταση. Μετά από ευρεία διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους. Πάνω απ’ όλα με διακομματική συνεννόηση και συναίνεση.
Το διακύβευμα είναι εξαιρετικά κρίσιμο για να το αγνοήσουμε ή ακόμη και να το υποτιμήσουμε.
Σε μια συγκυρία αβεβαιότητας και ανασφάλειας πρέπει να διαφυλάξουμε και να ενισχύσουμε την κοινωνική ειρήνη, την δικαιοσύνη, την συνοχή.
Σε ένα διεθνές πλαίσιο αναστάτωσης, συγκρούσεων και υπαρκτών απειλών η Ελλάδα πρέπει να είναι ισχυρή και ικανή να απαντά σε προκλήσεις και αμφισβητήσεις των δικαίων της.
Με την κοινωνία όρθια, με την Περιφέρεια ζωντανή, καλούμαστε να διασφαλίσουμε το μέλλον της Πατρίδας μας.
