Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Τελείωσε η Μεταπολίτευση; Ποιες κληρονομιές και εκκρεμότητες μας έχει αφήσει, καθώς κλείνουμε 50 χρόνια από την κατάρρευση της δικτατορίας και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας; Η συζήτηση άρχισε και πρέπει να συνεχιστεί. Αν μη τι άλλο, γιατί καλό είναι να διαχωρίσουμε τον μύθο από την πραγματικότητα. Το χρωστάμε στους εαυτούς μας και σε μια νεότερη γενιά, για την οποία ίσως ο όρος «Μεταπολίτευση» δεν σημαίνει και πολλά πράγματα. Το είδαμε στη δημοσκόπηση της Pulse, που δημοσιεύεται σήμερα στην «Κ». Πόσο διαφορετικές είναι οι απαντήσεις όσων την έχουν ζήσει και όσων τη γνώρισαν μόνο από τα τελευταία χρόνια της κρίσης. Πόσο, για παράδειγμα, αυτονόητη αλλά όχι και απαραιτήτως πολύτιμη θεωρούν οι νεότερες γενιές τη Δημοκρατία.
Συνειδητοποίησα τις τελευταίες ημέρες ότι για τη δική μου γενιά και τους μεγαλύτερους ο όρος Μεταπολίτευση κουβαλούσε ένα ειδικό βάρος. Συνειδητοποίησα, όμως, ότι όταν μιλάμε γι’ αυτήν ακουγόμαστε λίγο σαν τους πατεράδες μας και τους παππούδες μας, οι οποίοι όταν γκρινιάζαμε για την κατάσταση της χώρας ή βιαζόμασταν για κάποιες αλλαγές, σχολίαζαν: «Παιδί μου, μην τα λέτε αυτά. Εμείς έχουμε ζήσει πόλεμο, Κατοχή, Εμφύλιο και ξέρουμε πόσο χαμηλά μπορεί να φτάσει η χώρα». Ηξεραν τι σημαίνει «πάτος» και τραγωδία.
Με τον κίνδυνο να ακουγόμαστε σαν τους… παππούδες μας, λοιπόν, είναι σημαντικό να φωτίσουμε τι κατάφερε η χώρα αυτά τα τελευταία 50 χρόνια. Ηταν η πρώτη περίοδος χωρίς στρατιωτικά κινήματα ή πόλεμο. Χωρίς, βέβαια, να ξεχνάμε ποτέ ότι η Μεταπολίτευση ξεκίνησε με την απώλεια της μισής Κύπρου.
Κατόπιν όμως διχαστήκαμε, χρεοκοπήσαμε, παθιαστήκαμε εναντίον της Ευρώπης και της Δύσης, αλλά μείναμε στις ράγες. Κυρίως λόγω του Κωνσταντίνου Καραμανλή και της απόφασής του να βάλει τη χώρα στο ευρωπαϊκό αγκυροβόλιο.
Δεν θα πειστεί, ωστόσο, η νέα γενιά για τη σημασία της Δημοκρατίας και των τελευταίων 50 ετών εάν απλώς την αναγκάσουμε να διαβάσει και να μάθει Ιστορία. Είναι αναγκαίο, αλλά δεν φτάνει αυτό.
Πρέπει πρώτα να την ακούσουμε, προσεκτικά, και μετά να την πείσουμε, απτά, πρακτικά, ότι η Δημοκρατία μας έχει, πρώτον, την ποιότητα που αξίζει στη χώρα που τη γέννησε και ότι είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ευημερία της Ελλάδας. Και αυτό σε μια εποχή που η Δημοκρατία απειλείται παντού, και στην Ευρώπη και στην Αμερική, και που οι ισχυροί ηγέτες βρίσκονται στην άλλη πλευρά της Ιστορίας.
Βιαζόμαστε μερικές φορές να κηρύξουμε τη λήξη της Μεταπολίτευσης, ίσως γιατί έχουμε την ψευδαίσθηση πως με ένα «μαγικό ραβδί» θα σβήσουμε έτσι τις παθογένειες και τις αγκυλώσεις που μας άφησε. Υπάρχει και η άλλη ανάγνωση. Με τόσες απειλές, παγκόσμιες πέρα από τις τοπικές, στον ορίζοντα, ίσως δεν είναι και τόσο καλή ιδέα να τελειώσει αυτή η περίοδος σταθερότητας και δημοκρατίας. Ο φόβος, άλλωστε, ήταν πάντοτε να τελειώσει με ένα «μπανγκ», με ένα ατύχημα. Παρ’ όλίγον να συμβεί· δεν υπάρχει λόγος να φλερτάρουμε συνέχεια με την άβυσσο. Χρειαζόμαστε φιλόδοξους στόχους και ένα νέο αφήγημα. Αλλά ας εκτιμήσουμε και αυτό που κατακτήσαμε τα τελευταία 50 χρόνια.
