Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Το 1974 επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας ετέθη με απόφαση του Κωνσταντίνου Καραμανλή ο ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Τσάτσος, ενώ το κοσμούσαν προσωπικότητες όπως η εκδότρια της «Καθημερινής» Ελένη Βλάχου, ο πρώην πρόεδρος του Συμβουλίου Επικρατείας Μιχαήλ Στασινόπουλος, οι τεραστίου διεθνούς κύρους καθηγητές Δημήτρης Ευρυγένης (Διεθνές Δίκαιο, πρύτανης του ΔΠΘ), Ευάγγελος Δεβλέτογλου (μετέπειτα υπουργός Οικονομικών), Κωνσταντίνος Τρυπάνης (Κλασική Φιλολογία στην Οξφόρδη, μετέπειτα υπουργός Πολιτισμού) και άλλοι.
Στις εκλογές του 1977 επικεφαλής του ψηφοδελτίου ήταν ο πρώην πρωθυπουργός και πνευματικός γίγας Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ενώ μετείχαν σε αυτό προσωπικότητες όπως ο Σπύρος Δοξιάδης, ο Γιώργος Κοντογιώργης (πρώτος επίτροπος στην ΕΟΚ), ο Σόλων Γκίκας, ο Σταύρος Δήμας και άλλοι.
Στις εκλογές του 1981 το ψηφοδέλτιο κόσμησαν, μεταξύ άλλων, ο Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου και η καθηγήτρια Νομικής Αννα Μπενάκη. Στις εκλογές του 1985 του ψηφοδελτίου ηγήθηκαν ο ευπατρίδης Ευάγγελος Αβέρωφ, ο Στρατής Στρατήγης, η Βιργινία Τσουδερού και ο Χαράλαμπος Πρωτόπαπας.
Στις εκλογές του 1989 το ψηφοδέλτιο κόσμησαν ο Αθανάσιος Τσαλδάρης, ο Μίκης Θεοδωράκης, η καθηγήτρια Ιατρικής Μερόπη Σπυροπούλου, ο πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ Βασίλης Κοραχάης και ο Νίκος Λιναρδάτος. Στις εκλογές του 1996 επικεφαλής του ψηφοδελτίου ετέθη ο πρέσβης Πέτρος Μολυβιάτης, ενώ μετείχαν σε αυτό οι καθηγητές Προκόπης Παυλόπουλος, Γιώργος Αλογοσκούφης, Ιωάννης Τζωάννος, Μαρία Κωνσταντοπούλου και ο δημοσιογράφος Πάνος Λουκάκος.
Στις εκλογές του 2004 του ψηφοδελτίου ηγήθηκαν ο Μιλτιάδης Εβερτ και ο Γιώργος Σουφλιάς, ενώ σε αυτό περιελήφθησαν ο καθηγητής Γιάννης Βαληνάκης, η εκδότρια του Ικαρου (έχει τα δικαιώματα του Οδυσσέα Ελύτη) Χρυσή Καρύδη, η τυφλή ηρωίς Ελευθερία Μπερνιδάκη Αλντους, διδάκτωρ του Johns Hopkins, και ο δημοσιογράφος Θεόδωρος Ρουσόπουλος. Στις εκλογές του 2012 ηγήθηκαν η Ντόρα Μπακογιάννη και ο πρόεδρος της Ενωσης Δικαστών και Εισαγγελέων Χαράλαμπος Αθανασίου.
Στις εκλογές του 2015 επικεφαλής ετέθη ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητής Θεόδωρος Φορτσάκης, ενώ μετείχε και η μετέπειτα υπουργός παιδείας Νίκη Κεραμέως. Στις εκλογές του 2019 επικεφαλής του ετέθη ο πρώην πρόεδρος του Συμβουλίου Επικρατείας Παναγιώτης Πικραμμένος, ενώ σε αυτό συμμετείχαν οι καθηγητές Γιώργος Γεραπετρίτης και Χρήστος Ταραντίλης και η Μαριέττα Γιαννάκου.
Οσοι λοιπόν θυμούνται την ιστορία της παράταξης, τον βαρύ συμβολισμό που φέρει κάθε φορά το ψηφοδέλτιο Επικρατείας του κόμματος και μελέτησαν τα ψηφοδέλτια που ανακοίνωσε την περασμένη Παρασκευή ο πρωθυπουργός σε ειδική εκδήλωση πραγματικά διερωτήθηκαν για την ορθότητα των επιλογών, καθώς διαπίστωσαν τρία πράγματα.
Πρώτον, στο ψηφοδέλτιο δεν μετέχουν ισχυρές προσωπικότητες του δημόσιου βίου από τα γράμματα, τις τέχνες και τους θεσμούς.
Προσεκτική ανάγνωσή του δείχνει ότι σε αυτό τακτοποιήθηκαν ως βουλευτές… υπάλληλοι του Μεγάρου Μαξίμου και του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας στην οδό Πειραιώς. Ενώ το νόημα του θεσμού του βουλευτού Επικρατείας είναι να μετέχουν της πολιτικής ζωής βαριά ονόματα που δυσκολεύονται να τεθούν στη δοκιμασία της σταυροδοσίας. Δεν υπάρχουν μεγέθη, λοιπόν, στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας της παράταξης των αρίστων. Οι επιλεγέντες από τον πρωθυπουργό μπορεί να είναι άξιοι κρατικοί υπάλληλοι και να τον ικανοποίησαν με την απόδοσή τους (θα μπορούσαν να προαχθούν μετεκλογικώς σε υφυπουργοί αν…), δεν θα μπορούσαν όμως ποτέ να είναι η βιτρίνα ενός κόμματος με την ιστορία της Ν.Δ.
Δεύτερον, σε αυτό το ψηφοδέλτιο αναζητεί κανείς με το μικροσκόπιο… νεοδημοκράτες. Με το μικροσκόπιο δεξιούς. Η συντριπτική πλειονότητα των εκλεγέντων, ιδιαίτερα στις πρώτες θέσεις, προέρχεται από άλλους πολιτικούς χώρους. Η γενική γραμματέας του υπουργείου Υγείας κυρία Αγαπηδάκη ήταν στέλεχος της ΠΑΣΠ Ρεθύμνου στο παρελθόν και πολέμιος της Νέας Δημοκρατίας στα αμφιθέατρα των πανεπιστημίων. Οι επικριτές της τής αποδίδουν τον τίτλο «τρολ του διαδικτύου».
Ο μετριοπαθής υπουργός Πολιτικής Προστασίας Χρήστος Στυλιανίδης ήταν στα νιάτα του στην Οδοντιατρική Σχολή μέλος της αριστερής παράταξης «Ρήγας Φεραίος» και πολύ αργότερα ενετάχθη στον δεξιό Συναγερμό της Κύπρου, από τον οποίο αποχώρησε. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης τού επιφυλάσσει ελάχιστα κολακευτικούς χαρακτηρισμούς στο βιβλίο του Κωστή Χατζηκωστή. Η Ιωάννα Λυτρίβη, με καταγωγή από την Αρκαδία, επίσης στέλεχος της ΠΑΣΠ. Η Νεφέλη Χατζηϊωάννου, έκτη στη σειρά κατάταξης και από τη Θεσσαλονίκη, προέρχεται από γνωστή αριστερή οικογένεια. Μόνον ο παλαιός υπάλληλος της οδού Πειραιώς, μετέπειτα γραμματέας Κοινωνικής Ενταξης της Νέας Δημοκρατίας και μετέπειτα επιτυχημένος γενικός γραμματέας υπουργείου, ο εργατικός Γιώργος Σταμάτης, προέρχεται από τον χώρο.
Οσο για τον Θεόδωρο Σκυλακάκη, ο οποίος ως… λόρδος ποτέ δεν θέλησε να εκτεθεί στη λαϊκή ψήφο και διορίζεται αριστοκρατικώς πάντοτε στο Επικρατείας, το μόνο που μπορεί να παρατηρήσει κανείς είναι ότι είναι κεντροδεξιός α λα καρτ, μόνο όταν στην ηγεσία της παράταξης βρίσκεται Μητσοτάκης. Οταν δεν βρίσκεται, φεύγει από τη Ν.Δ. και είναι στέλεχος άλλων κομμάτων, όπως της Δημοκρατικής Συμμαχίας της Ντόρας Μπακογιάννη ή της Δράσης του Στέφανου Μάνου.
Το ανύπαρκτο πολιτικό βάρος αλλά και η ιδεολογική καταγωγή εκείνων τους οποίους επιβράβευσε ο πρωθυπουργός για την αφοσίωση στο πρόσωπό του, βάζοντας τους στη βιτρίνα του κόμματος, έχουν προκαλέσει οργή στη βάση της Νέας Δημοκρατίας, που αναζητεί δεξιό και νεοδημοκράτη στο ψηφοδέλτιο και δεν τον βρίσκει. Εξεγέρθη ακόμα και ο συνήθως νηφάλιος Ανδρέας Ανδριανόπουλος, ο οποίος διερωτήθηκε από πού κατάγεται αυτή η παγκοσμίως άγνωστη κυρία Αγαπηδάκη.
Οργή που διπλασιάζεται από τη σύγκριση με το ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ, στο οποίο μετέχουν σε προβεβλημένες θέσεις δύο καθηγητές ιατροί, απόφοιτοι του Χάρβαρντ (ο κύριος Ηλιόπουλος και η κυρία Λινού, έχουσα άριστες σχέσεις με την πρεσβεία), ένας τέως αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων (ο Ευάγγελος Αποστολάκης) και μία στρατηγός της Ελληνικής Αστυνομίας, η Ζαχαρούλα Τσιριγώτη. Μελετώντας τα ψηφοδέλτια, οι οπαδοί της Νέας Δημοκρατίας μπερδεύτηκαν διερωτώμενοι ποιο κόμμα είναι το δεξιό και ποιο το κεντροαριστερό.
Πόσο μάλλον που τις τελευταίες μέρες ο αρχηγός της αντιπολίτευσης επιχειρεί ένα καιροσκοπικό πλην επικίνδυνο άνοιγμα στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας, απευθυνόμενος στους οπαδούς του Κυριάκου Βελόπουλου, του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου, της Αφροδίτης Λατινοπούλου και του Ηλία Κασιδιάρη, μιλώντας για «ραδιουργίες με τροπολογίες καθ’ υπέρβασιν του Συντάγματος, καθώς και για το φαινόμενο της απαγόρευσης συμμετοχής πολιτικών κομμάτων στις εκλογές». Εφτασε ο κύριος Τσίπρας στο σημείο να μιλήσει σε εκδήλωση Ποντίων στο Μενίδι, στην οποία κυριαρχούσαν οι ελληνικές σημαίες και οι σημαίες της Κωνσταντινούπολης με τον δικέφαλο αετό, ενώ ίδιος χρησιμοποίησε την ποντιακή διάλεκτο για να κερδίσει ειδικά ιστορικά ακροατήρια τα οποία έχει παντελώς εγκαταλείψει η Νέα Δημοκρατία.
Οσοι παρακολουθούν προσεκτικά τις επιλογές της ηγεσίας της Νέας Δημοκρατίας σ’ αυτές τις πρώτες στροφές των εκλογών, όπως η σύνθεση του ψηφοδελτίου Επικρατείας, το κυβερνητικό πρόγραμμα-τηλεγράφημα που ανακοινώθηκε στον «Ελληνικό Κόσμο», το υπόμνημα που κατέθεσε το κόμμα στον Αρειο Πάγο για να απαγορεύσει την κάθοδο Κασιδιάρη στις εκλογές (υποδεικνύοντας στους δικαστές τι επιχειρήματα να εντάξουν στο σκεπτικό της απόφασής τους!) δεν έχουν αμφιβολία: Μέσα σε αυτή την εκλογική διαδικασία οικοδομούνται κόμμα και Κοινοβουλευτική Ομάδα αποκλειστικής ιδιοκτησίας υπό την ανασφάλεια των μετεκλογικών συσχετισμών.
Είναι απολύτως προφανές ότι το βασικό κριτήριο κατάρτισης του ψηφοδελτίου Επικρατείας, το οποίο είχε κάποτε επικεφαλής όπως ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος και ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, ήταν ο πλήρης έλεγχος των βουλευτών ώστε η μελλοντική Κοινοβουλευτική Ομάδα της παράταξης να είναι συμπαγής κατά τη διάρκεια των διερευνητικών εντολών και να μην υπάρξει, εφόσον υπάρξει βεβαίως έδαφος, η παραμικρή αμφισβήτηση. Κανένα άλλο κριτήριο αξιοκρατίας δεν υπήρξε.
Στενοί συνεργάτες διαβεβαιώνουν τον πρωθυπουργό ότι η πραγματική διαφορά με τον ΣΥΡΙΖΑ υπερβαίνει τις 6 μονάδες και άρα έχει τα περιθώρια να κάνει επιλογές μετριοκρατίας που αλλοιώνουν ακόμα περισσότερο τη φυσιογνωμία του κόμματος μέσα σε προεκλογική περίοδο. Ωστόσο η κατάσταση στο πεδίο ίσως διαγράφεται διαφορετική. Καταρχάς, 20 μέρες πριν από τις εκλογές ζούμε το πολιτικό οξύμωρο η Αριστερά να κάνει άνοιγμα στη Δεξιά και η Δεξιά να απαρνιέται τον εαυτό της. Η Αριστερά να φλερτάρει απογοητευμένους οπαδός της Δεξιάς και η Δεξιά να τους καταδιώκει προκαλώντας τους με μεγαλοπρεπή υπομνήματα που κατατίθενται στον Αρειο Πάγο φέροντας την υπογραφή του αρχηγού του κόμματος. (Οι μισοί οπαδοί του Κασιδιάρη είχαν ψηφίσει Μητσοτάκη στις εκλογές του 2019 για να φύγει ο ΣΥΡΙΖΑ.)
Οι πολλοί θεωρούν ότι η μάχη θα κριθεί στο κέντρο, αλλά οι αναφορές που μας έρχονται από την περιφέρεια από κομματικές πηγές της Ν.Δ. είναι ότι απογοητευμένοι οπαδοί της παράταξης που ήθελαν απλώς να στείλουν ένα μήνυμα διαμαρτυρίας στον πρώτο γύρο στην κυβέρνηση ψηφίζοντας δεξιά κόμματα και μετά να ψηφίσουν τη Νέα Δημοκρατία τώρα, μετά τους αποκλεισμούς κομμάτων από τον Αρειο Πάγο, πλησιάζουν… υποψήφιους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. Ειδικά όσους έχουν συντηρητικά χαρακτηριστικά και διατηρούν σχέση με την Εκκλησία.
Τους δηλώνουν ότι θα τους ψηφίσουν στην πρώτη κάλπη για να τιμωρήσουν τον χώρο τους. Δεν γνωρίζουμε ποιες θα είναι οι συνέπειες από αυτές τις επιλογές του κόμματος στην κάλπη, καθώς τα διακυβεύματα μπορεί να ξεπεράσουν τις επιμέρους επιλογές και να μην κοστίσουν. Ισως. Γνωρίζουμε όμως άριστα ότι ο αποχρωματισμός της Νέας Δημοκρατίας μόνο καλά αποτελέσματα δεν θα έχει στο μέλλον. Είναι πραγματικά απογοητευτικό για την παράταξη των αρίστων και της αξιοκρατίας να παρουσιάζει ένα τέτοιο ψηφοδέλτιο Επικρατείας στον ελληνικό λαό. Από τα ψηφοδέλτια προσωπικοτήτων πάμε στα ψηφοδέλτια των υπαλλήλων και των κηπουρών.
Ο μόνος κρίκος που συνδέει το ψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας του 1974 με το σημερινό είναι το εξής: Στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του 1974 μετείχε ο κολοσσός μετέπειτα υπουργός Υγείας Σπύρος Δοξιάδης. Στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του 2023 μετέχει η κυρία Αγαπηδάκη, η οποία έχει την απεριόριστη εκτίμηση και τον θαυμασμό του υιού του Σπύρου Δοξιάδη, Απόστολου. Ενίοτε η Ιστορία, εκτός από το να μας ειρωνεύεται, έχει και κέφια.
