Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Σας κουράζουν τα «νέα»; Νιώθετε ενίοτε την ανάγκη να απομακρυνθείτε για μεγάλο διάστημα από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, την εφημερίδα ή να αποφύγετε να μπείτε σε ένα σάιτ από το κινητό ή τον υπολογιστή σας; Υποθέτω συχνά. Δεν είστε οι μόνοι και απ’ ό,τι αντιλαμβάνομαι, πρόκειται για παγκόσμιο φαινόμενο.
Ζούμε στην εποχή της υπερπληροφόρησης. Οι ειδήσεις που κάποτε χρειάζονταν μέρες ή εβδομάδες για να φτάσουν σ’ εμάς, τώρα μας κυνηγούν αδυσώπητα σε εικοσιτετράωρη βάση. Δεν το βλέπω μόνο στον εαυτό μου, που επισήμως είμαι εθισμένος λόγω επαγγέλματος, το παρατηρώ και σε καλούς φίλους, με τους οποίους εντελώς μηχανικά ελέγχουμε, τακτικά, μην τυχόν και μας έχει διαφύγει κάτι σημαντικό. Η πλειονότητα είμαστε εξαρτημένοι από την «είδηση», αλλά πιστεύω ότι υπάρχει σωτηρία.
Καμιά φορά σκέπτομαι ότι οι άνθρωποι που έκαναν τη δική μου δουλειά πριν από 30-40 χρόνια ζούσαν πολύ έντονες περιόδους, γεμάτες πολύκροτα γεγονότα. Αν έπρεπε να μάθουν κάποια εξέλιξη, άφηναν στο γραφείο τους τον αριθμό της ταβέρνας στην οποία πήγαιναν να γευματίσουν και κάποιος τους τηλεφωνούσε με τα νεότερα. Ηταν λιγότερο ενημερωμένοι από εμάς; Δεν νομίζω.
Τα νέα αποζητούν την προσοχή μας και η πρόκληση είναι μεγάλη όταν το κινητό ανά χείρας δίνει άμεση πρόσβαση σε ό,τι νεότερο. Το αντίδοτο ή το μοναδικό που μπορεί να ανταγωνιστεί και να κερδίσει είναι η έμπνευση της ουσιαστικής παρέας, και αν αυτή βρίσκεται σε ένα μοναδικό σκηνικό, ακόμη καλύτερα. Η καλή παρέα απαιτεί την προσήλωσή μας.
Η άμεση κατανάλωση «ειδήσεων» μας στερεί την ικανότητα να αποστασιοποιούμαστε από τα γεγονότα. Ο εγκέφαλός μας αντιδρά με υπερβολική ένταση στα σκανδαλώδη, θορυβώδη και θεαματικά, τα οποία μεταλλάσσονται αδιάκοπα. Μας κάνει επίσης ευάλωτους στην υπερβολή. Κάθε είδους υπερβολή. Το κυριότερο, μας στερεί την ικανότητα να αναλύουμε τα πιο ευαίσθητα και σύνθετα ζητήματα.
Η συνεχής ροή της ενημέρωσης και η υπερβολή, τίτλοι και κρότος δηλαδή, που την επομένη ξεφουσκώνουν, φαίνεται ότι έχουν οδηγήσει ένα κομμάτι της κοινωνίας στην επιλογή να μην… ενημερώνεται. Πιστεύω όμως ότι για την κατανόηση του κόσμου χρειάζεται η ουσιαστική πληροφόρηση και το βάθος της ανάλυσης. Σε αυτά μπορούν να συνδράμουν μονάχα τα καλά βιβλία, τα αξιόπιστα άρθρα ή το «φίλτρο» της καλής κουβέντας.
Δύσκολη εποχή τόσο για την ενημέρωση όσο και για όσους ενδιαφέρονται να ενημερωθούν. Και γίνεται ακόμη πιο δύσκολη γιατί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν εκτοπίσει από τη δημόσια σφαίρα και τον διάλογο, τον κοινό νου και το μέτρο. Κανένα από τα δύο δεν πουλάει, σε αντίθεση με τις φωνές και το πάθος. Oποιος θέλει να νιώθει ότι ανήκει σε «κερκίδα» ικανοποιείται αμέσως, όποιος θέλει να βλέπει τα πράγματα πιο ψύχραιμα πρέπει να βρει τη «γωνιά» του. Οπότε; Ψυχραιμία, και ενημέρωση όταν πραγματικά χρειάζεται…
