Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Τον Ιούλιο και τον Οκτώβριο του 2022 έγιναν στην Κομοτηνή και τη Σόφια τα διπλά εγκαίνια του κάθετου διασυνδετήριου αγωγού φυσικού αερίου IGB, ο οποίος θα ένωνε τη Νυμφαία της Ροδόπης με τη Στάρα Ζαγόρα της Βουλγαρίας.
Πρόκειται για ένα έργο, η χάραξη του οποίου είχε ήδη αρχίσει από το 2009, επί πρωθυπουργίας Κώστα Καραμανλή, εντασσόμενο σε ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό πλαίσιο αναβάθμισης του γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδας στα Βαλκάνια και στην ευρύτερη περιοχή. Θα ακύρωνε στην ουσία τη στρατηγική σημασία των Δαρδανελίων. Το σχέδιο αυτό επικαιροποιήθηκε κακήν κακώς μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας και την τεράστια ανάγκη της γείτονος, φίλης χώρας Βουλγαρίας για μεγάλες ποσότητες ενέργειας, καθώς ήταν απολύτως εξαρτημένη από τη Μόσχα.
Στα εγκαίνια της Κομοτηνής, τα οποία ο πρωθυπουργός χαρακτήρισε «ιστορικής σημασίας», καθώς η πατρίδα μας κατέστη «ενεργειακή γέφυρα», ήταν παρόντες ο Βούλγαρος πρωθυπουργός Πετκόφ και ο υπουργός Ενέργειας του Αζερμπαϊτζάν, το οποίο είναι ο βασικός τροφοδότης του TAP. Στα εγκαίνια της Βουλγαρίας, τα οποία έγιναν λίγες μέρες πριν από τις εκεί εκλογές τον Οκτώβριο, με προφανείς σκοπιμότητες παρέμβασης υπέρ των φιλοδυτικών υποψηφίων, το «παρών» έδωσαν η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φο ντερ Λάινεν, οι πρόεδροι της Σερβίας, της Ρουμανίας, των Σκοπίων και του Αζερμπαϊτζάν.
Υποτίθεται ότι το πρόβλημα λύθηκε μετά ταύτα. Φευ. Πωλήθηκαν κορδέλες Βαλκανίων (των εγκαινίων) για… μεταξωτά ευρωπαϊκά φύκια! Μετά την πρόσφατη συμφωνία Τουρκίας – Ρωσσίας για άφθονο φυσικό αέριο στην εταιρία Botas, το οποίο θα διετίθετο αποκλειστικά δήθεν στον λαό της γείτονος, προχθές η ελληνική εξωτερική πολιτική γνώρισε νέα ζωηρή έκπληξη. Η Τουρκία συμφώνησε να αναλάβει μέσω της εταιρίας Botas τον ενεργειακό εφοδιασμό της Βουλγαρίας! Και, για να μη μείνουν αμφιβολίες, ο αναπληρωτής υπουργός Ενέργειας της Βουλγαρίας τόνισε ότι έτσι η χώρα του θα αποκτήσει φυσικό αέριο «από όλους τους παγκόσμιους προμηθευτές». Δηλαδή και από τη Ρωσία μέσω Τουρκίας. Περί αυτού πρόκειται. Η εξέλιξη αυτή συνιστά βεβαίως μείζονα ευρωπαϊκή ήττα.
Η Ευρώπη ξέρει τι δεν θέλει κατ’ απαίτηση των ΗΠΑ (το ρωσικό φυσικό αέριο), αλλά δεν έχει τις δυνάμεις και τις ποσότητες για να επιβάλει αυτό που θέλει (το δυτικό φυσικό αέριο που «αναπαύεται» δεκαετίες στις θάλασσες της Μεσογείου). Η εξέλιξη αυτή χαλά και το δικό μας αφήγημα, ότι τάχα θα καταστούμε ενεργειακός κόμβος των Βαλκανίων σήμερα. Νέες κορδέλες, νέα φύκια… Κορδέλες Βαλκανίων, φύκια ολομέταξα, Αγκύρας αυτή τη φορά! Οχι Αθηνών. Ως Ελλάς θα ήμασταν ήδη ενεργειακός κόμβος της περιοχής, αν είχαν προχωρήσει τα σχέδια Καραμανλή του 2009 και μέσω του τότε IGB. Αλλά αυτά ακυρώθηκαν από το ΠΑΣΟΚ του Παπανδρέου. Και διάδοχος χώρα της Ελλάδας στον SouthStream είναι η Τουρκία με τον TurkStream.
Αυτό καταφέραμε: Στείλαμε την Αγκυρα στην αγκαλιά της Μόσχας, χωρίς να διαρρήξει η πρώτη τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ. Οπως είπε ένας πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ (οι δηλώσεις του παρατίθενται σε άρθρο του καθηγητή Παναγιώτη Τσάκωνα στην επιθεώρηση του ΕΛΙΑΜΕΠ), «είναι πολύ δύσκολο να συμβιώσουμε μαζί τους, αλλά και σχεδόν αδύνατον να ζήσουμε χωρίς αυτούς». Το πιο ανησυχητικό συμπέρασμα από την είδηση της ενεργειακής συνεργασίας Τουρκίας – Βουλγαρίας είναι η διαρκής κινητικότητα της Αγκυρας στο πεδίο επί του οποίου εμείς, όταν δεν λείπουμε, αμυνόμεθα. Για την ώρα. Επιτιθέμενη είναι παντού η Τουρκία. Στα δυτικά νώτα μας, όπου έχει στρατιωτική βάση στη Λιβύη και παρωθεί τη χώρα αυτή να ανακηρύξει ΑΟΖ μέχρι τη Γαύδο. Στο Ιόνιο, όπου καταφέρνει μέχρι στιγμής και μπλοκάρει στα Τίρανα την υπογραφή συνυποσχετικού για την παραπομπή της οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών Ελλάδας – Αλβανίας στη Χάγη. Νοτίως της Κρήτης, όπου ο μπέης Καλίν μάς απειλεί με casus belli αν επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 μίλια.
Στο Οικόπεδο 6 της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπου ο υπουργός της επί της Ενέργειας, Ντονμέζ, απαιτεί καουμπόικα μερίδιο από τον ορυκτό μας πλούτο. Στα νησιά του Αιγαίου, των οποίων την αποστρατιωτικοποίηση ζητά με επίκληση της Λωζάννης. Στη Θράκη, όπου το προξενείο Κομοτηνής αφήνει να διαρρεύσει στα ΜΜΕ ότι επίκειται η καθαίρεση του δημάρχου Ιάσμου με τη σύμφωνη γνώμη του, λες και έχουμε συνδιοίκηση Ελλάδας -Τουρκίας στην περιοχή! (Ολες οι ύποπτες λέξεις ξεκινούν από «συν-»: συνδιοίκηση, συναλλαγή, συνεκμετάλλευση!) Στην Αρμενία και στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, όπου έχει αναγνωρισμένο ρόλο. Στη Βραζιλία των BRICS, όπου ο Τσαβούσογλου έσπευσε στην ορκωμοσία του Λούλα, ενώ η Ελλάς σε επίπεδο κυβέρνησης έλειπε. Στην Αφρική, όπου η Ελλάδα είχε στο παρελθόν άριστη διείσδυση με αιχμή του δόρατος τα Πατριαρχεία μας στα Ιεροσόλυμα, στην Αλεξάνδρεια και την Αντιόχεια.
Η εικόνα είναι καθαρή, λοιπόν: Εχουμε μια αντίπαλη διπλωματική υπηρεσία που μας ανοίγει κάθε μέρα και ένα νέο θέμα. Ενα υπουργείο Εξωτερικών που μεθοδικά προσπαθεί να διευρύνει τα σύνορα της χώρας που εκπροσωπεί εκτός της επικράτειάς της, στην περίμετρό της. Και έχουμε και εμάς, που πασχίζουμε να παίξουμε αποτελεσματική άμυνα, πότε παρέα με την Αίγυπτο, πότε με την αμφιταλαντευόμενη έναντι ημών Αλβανία, πότε με το εκκρεμές της Βουλγαρίας και πότε με την αλληθωρίζουσα προς Μόσχα και Αγκυρα Σερβία. Με κύριο στόχο να διατηρήσουμε το συγκλονιστικό στρατηγικό πλεονέκτημα στη θάλασσα που μας δίνουν το status quo στο Αιγαίο και τα ερείσματά μας στα Βαλκάνια.
Η στρατηγική περικύκλωση, που φοβόταν ο Νίκος Κοτζιάς ότι θα μας κάνει η Τουρκία μέσω Σκοπίων, γίνεται από κάθε πιθανό σημείο του χάρτη. Και εμείς εδώ υποκρινόμαστε κάθε μέρα ότι όλα καλά. Δεν είναι όλα καλά. Μακάρι να ήταν όλα καλά. Το «πούλημα», με τελευταία ένδειξη τη Βουλγαρία, πάει σύννεφο. Η στρατηγική του προβλέψιμου συμμάχου, για την οποία είχα θέσει ερώτημα στον κύριο πρωθυπουργό στη ΔΕΘ του 2020, δεν αποδίδει καρπούς, πέρα από ωραίες φωτογραφίες και δημοσιεύματα δημοσίων σχέσεων στον αμερικανικό και τον γερμανικό Τύπο. Η κρυάδα που μας έδωσαν οι Βούλγαροι ας αποτελέσει αφορμή για γενικότερο αναστοχασμό: Ποιοι είμαστε και τι θέλουμε. Τα περιθώρια στενεύουν.
