Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Πολλές φορές βλέπουμε τον κόσμο μέσα από τα δικά μας «γυαλιά» και μόνο. Αντιμετωπίζουμε τα πάντα, όπως π.χ. την υπόθεση με τα F-16 που θέλει η Τουρκία, σαν ένα ελληνοτουρκικό ματς, που δεν επηρεάζεται από όλα όσα συμβαίνουν στον υπόλοιπο πλανήτη.
Πριν από λίγες ημέρες, δημοσιοποιήθηκε η επίσημη έκθεση του Λευκού Οίκου για την «εθνική στρατηγική ασφαλείας» των ΗΠΑ. Πρόκειται για ένα βαρύ και σαφές κείμενο, που θέτει τους στόχους της κυβέρνησης Μπάιντεν στην εξωτερική πολιτική. Σε ένα σημείο γράφει: «Θα συνεχίσουμε να εμπλεκόμαστε με την Τουρκία προκειμένου να ενισχύσουμε τους στρατηγικούς, πολιτικούς, οικονομικούς και θεσμικούς δεσμούς της με τη Δύση». Πιο ξεκάθαρο δεν γίνεται. Οι ΗΠΑ δεν θέλουν να «χάσουν» την Τουρκία και θεωρούν στρατηγική επιλογή τους να την κρατήσουν στο δυτικό στρατόπεδο.
Ο Ερντογάν το ξέρει και γι’ αυτό παίζει πόκερ στο πιο υψηλό επίπεδο. Τη μία μέρα συναντιέται με τον Πούτιν και απειλεί να καταστήσει την Τουρκία ενεργειακό κόμβο για λογαριασμό της Ρωσίας ή να αγοράσει μη αμερικανικά πολεμικά αεροσκάφη. Την επομένη, απαιτεί την επιστροφή του ουκρανικού εδάφους που έχει καταλάβει η Μόσχα. Ορισμένοι θεωρούν ότι δεν υπάρχει καμία συνοχή στις κινήσεις και στις δηλώσεις του. Και πως λέει ή κάνει «ό,τι του κατέβει», με τον Καλίν και τον Τσαβούσογλου να μαζεύουν τα απόνερα. Ενδεχομένως.
Πιο λογικό, όμως, είναι να κάνει ό,τι κάνει πάντοτε η σύγχρονη Τουρκία, με σχετική επιτυχία. Να παζαρεύει, δηλαδή, με τις Μεγάλες Δυνάμεις παίζοντας τον ρόλο του επιτήδειου ουδετέρου, εξασφαλίζοντας όσο περισσότερα ανταλλάγματα και από τους δύο.
Στην Ουάσιγκτον, η σχετική συζήτηση βρίσκεται επίσης σε εξέλιξη. Η αναβάθμιση και αγορά F-16 είναι ένα κομβικό σημείο. Ο Ερντογάν το εμφανίζει πειστικά σαν το «σημείο μηδέν». Γνωρίζει, βέβαια, ότι δεν έχει πολλές επιλογές. Ευρωπαϊκό πολεμικό αεροσκάφος δεν θα πάρει εύκολα και χωρίς όρους, ενώ μια μη ευρωπαϊκή επιλογή θα φέρει τρομερές καθυστερήσεις και επιχειρησιακή αναστάτωση. Το παζάρι θα είναι μακρύ.
Οσο για την Ελλάδα, η καθυστέρηση στην ολοκλήρωσή του είναι από μόνη της επωφελής, για προφανείς λόγους.
Χρειάζεται, όμως, και μια εγχώρια συζήτηση για το «τι Τουρκία» θέλουμε. Πριν από περίπου 25 χρόνια αποφασίσαμε, ορθώς, ότι επίσημος στόχος είναι μια ευρωπαϊκή Τουρκία. Αυτό τελείωσε, όχι με ευθύνη της Αθήνας. Τώρα το ερώτημα είναι τι συμφέρει την Ελλάδα, μια Τουρκία αγκυροβολημένη στη Δύση ή όχι; Δύσκολο ερώτημα. Προς το παρόν, διανύουμε την πιο επικίνδυνη περίοδο, όπου οι Αμερικανοί φοβούνται να μην τη χάσουν και εκείνη παίζει όλα τα χαρτιά της ταυτοχρόνως και μπλοφάρει χοντρά.
