Ομιλία
του Πρώην Πρωθυπουργού κ. Κώστα Καραμανλή
στην εκδήλωση μνήμης του Ιωάννη Κεφαλογιάννη
(Ανώγεια, Ανοιχτό Θέατρο «Νίκος Ξυλούρης»)
«Με ακεραιότητα, τίποτα άλλο δεν μετράει. Χωρίς ακεραιότητα, τίποτα άλλο δεν μετράει».
Το απόφθεγμα αυτό, που αποδίδεται στον Winston Churchill, από τις κορυφαίες προσωπικότητες του 20ου αιώνα και πατέρα της νίκης, συμπυκνώνει μέσα σε λίγες λέξεις μια μεγάλη αλήθεια: ότι το θεμελιώδες χαρακτηριστικό της προσωπικότητας και της διαδρομής κάθε ανθρώπου έχει να κάνει με το αν είναι καθαρή η ματιά και τα κίνητρά του, με το αν συναλλάσσεται με τους άλλους με ειλικρίνεια, με το αν η συμπεριφορά του είναι διαυγής και τα αισθήματά του ανυστερόβουλα. Αν τα έχει αυτά, έχει ήδη το μείζον. Αν δεν τα έχει τίποτα δεν μπορεί να αναπληρώσει την έλλειψη. Αν τα έχει θα διαπρέψει και θα αφήσει θετικό αποτύπωμα. Αν όχι θα βλάψει και τους γύρω του και την κοινωνία γενικότερα.
Ο Γιάννης Κεφαλογιάννης ήταν πάνω απ΄όλα ένας ακέραιος άνθρωπος. Ένας άνθρωπος ευθύς, ντόμπρος και αληθινός. Ένας πολιτικός, που, αντίθετα με πολυάριθμες άλλες περιπτώσεις, ήταν ξένος στην υποκρισία, την υστεροβουλία και την προσποίηση. Όταν πίστευε κάτι το έλεγε και το υποστήριζε με πάθος. Όταν θύμωνε σκοτείνιαζε ο ουρανός. Όταν χαιρόταν, φωτιζόταν το πρόσωπό του, ενθουσιαζόταν και γέλαγε με τον άδολο τρόπο ενός μικρού παιδιού.
Δεν ήταν εύκολος άνθρωπος ο Κεφαλογιάννης. Είχε ισχυρές αντιλήψεις τις οποίες υπερασπιζόταν παθιασμένα. Ήταν επίμονος, δεν το έβαζε κάτω ποτέ. Είχε το θάρρος της γνώμης του, ακόμη κι όταν ήξερε ότι αυτή δεν ήταν δημοφιλής ή εκείνη που θα επικρατούσε. Τον θυμάμαι συχνά να υποστηρίζει τις απόψεις του με πείσμα και ζέση, συχνά κόντρα σε όλους τους άλλους. Σε πολλές από αυτές που δεν μπόρεσε να τις επιβάλλει αποδείχτηκε εκ των υστέρων ότι είχε δίκιο.
Η φύση του αυτή τον οδηγούσε όχι σπάνια σε συγκρούσεις, σε αντιπαραθέσεις, σε διαφωνίες και έντονους διαλόγους. Πάντα με ευπρέπεια, αλλά με πάθος και πίστη. Είναι όμως κι αυτό δείγμα ανθρώπου καθαρού και έντιμου, με ξεκάθαρες ιδέες και προσήλωση στα ιδανικά του. Επικαλούμαι και πάλι τον Churchill: « Έχεις εχθρούς; Καλώς. Αυτό σημαίνει ότι ύψωσες το ανάστημά σου για κάτι, τουλάχιστον κάποτε στη ζωή σου».
Ο νεαρός γιατρός από τα Ανώγεια εξελέγη για πρώτη φορά Βουλευτής τον Μάϊο του μακρινού 1958. Γόνος μεγάλης και ιστορικής οικογένειας επιστρατεύθηκε να στελεχώσει το ψηφοδέλτιο τότε της ΕΡΕ και, όπως ο ίδιος διηγείτο με τον εκφραστικό του τρόπο, ήταν μία σειρά συμπτώσεων που οδήγησαν στην εκλογή του. Οι πολλές συμπτώσεις όμως δεν μπορεί να είναι απλές συμπτώσεις, αλλά προμήνυμα της μοίρας.
Αυτός ο πρωτόβγαλτος βουλευτής του ’58 έμελλε να διαγράψει μια από τις μακροβιότερες και πιο αξιοσημείωτες πορείες του δημόσιου βίου της χώρας μας. Μισό αιώνα μέλος του Κοινοβουλίου, έξι φορές μέλος της κυβέρνησης, κορυφαίο ηγετικό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας.
Σημαντικό και ανεξίτηλο το έργο του. Αναρίθμητες οι ευεργετικές παρεμβάσεις του προς όφελος της ιδιαίτερης πατρίδας του.
- Καίρια η συμβολή του στον σχεδιασμό και λειτουργία του ΕΚΑΒ, του 166 δηλαδή, ως υφυπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών το 1976.
- Το 1980 συντάσσει το νομικό πλαίσιο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση ως υφυπουργός Εσωτερικών.
- Το 1989 ως υπουργός Δημόσιας Τάξης αποφασίζει την καταστροφή των φακέλων κοινωνικών φρονημάτων, βήμα ουσιαστικό και συμβολικό για την υπέρβαση των διαχωριστικών γραμμών και την εθνική συμφιλίωση.
- Με ουσιαστικές πρωτοβουλίες στο Υπουργείο Τουρισμού και αργότερα Εσωτερικών που θήτευσε με επιτυχία το 1990-1991 και 1992-1993 αντίστοιχα.
- Πάντα ασυμβίβαστος σε θέματα αρχών. Όπως ήδη τονίστηκε σε τέτοια ζητήματα δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του. Όταν διαφώνησε, ως αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών στην Οικουμενική Κυβέρνηση Ζολώτα το 1989, με την απευθείας ανάθεση των ψηφιακών παροχών του ΟΤΕ παραιτήθηκε χωρίς δεύτερη σκέψη από την υπουργική του ιδιότητα.
- Αλλά και νωρίτερα, στα χρόνια της απριλιανής δικτατορίας, αντιτάχθηκε ενεργά, ανέπτυξε αντιστασιακή δράση, υποστήριζε με θέρμη την επάνοδο της δημοκρατικής ομαλότητας, με αποτέλεσμα να παραπεμφθεί ενώπιον του στρατοδικείου.
Ο Γιάννης Κεφαλογιάννης ανήκε σε μια γενιά πολιτικών που η βασική τους φιλοδοξία ήταν η προσφορά στην πατρίδα και τους συμπολίτες τους. Αντί μακράς ανάλυσης στο σημείο αυτό θα προσφύγω σε ένα απόσπασμα του Γεωργίου Ράλλη, όταν για να αντικρούσει τις συκοφαντίες του δικτατορικού καθεστώτος, συνέγραψε το 1971 μια μελέτη με τίτλο « Η αλήθεια για τους Έλληνες πολιτικούς». Γράφει λοιπόν ο Γεώργιος Ράλλης: «¨…η πολιτική έθελξε από τις πρώτες ημέρες της ιδρύσεως του νέου κράτους τους εκλεκτότερους Έλληνες πολίτες. Και οι εκλεκτοί αυτοί πολίτες που διάλεξαν την πολιτική για να σταδιοδρομήσουν και αδιαφόρησαν για τα επαγγέλματα όπου θα μπορούσαν εύκολα να αναδειχθούν και να πλουτίσουν, αφοσιώθηκαν στο καθήκον με όλη τη δύναμη της ψυχής τους και τερμάτισαν τη σταδιοδρομία τους φτωχότεροι απ΄ότι ήταν όταν για πρώτη φορά αναμίχθηκαν στα κοινά».
Μια γενιά πολιτικών που διακρίνονταν για την ευπρέπεια, την εντιμότητα, την αγάπη για τη χώρα και τον λαό, την αίσθηση του καθήκοντος και της αποστολής τους. Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου, Ευάγγελος Αβέρωφ, Γιάννης Αλευράς, Αναστάσιος Πεπονής, Παναγής Παπαληγούρας, Ηλίας Ηλιού και πολλοί άλλοι βεβαίως είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της σχολής που ανήκει και ο Γιάννης Κεφαλογιάννης. Προφανώς δεν ήταν όλα τέλεια, προφανώς δεν είναι όλα μαύρα σήμερα, η σύγκριση όμως δεν είναι ούτε χαρμόσυνη ούτε υποσχόμενη για το μέλλον.
Στη μακρά δημόσια διαδρομή του ο Γιάννης Κεφαλογιάννης , είχε τρία μεγάλα πάθη, όπως ο ίδιος τα ονομάτιζε. Πάθος για την Πατρίδα, πάθος για την Κρήτη και τους ανθρώπους της, πάθος για την παράταξή του.
- Η αγάπη του για την ιδιαίτερη πατρίδα του, τα Ανώγεια, το Ρέθυμνο, την Κρήτη συνολικά ήταν παροιμιώδης. Πάντα έτοιμος να στηρίξει προσπάθειες και πρωτοβουλίες για την ανάπτυξή της, την προώθηση έργων υποδομής και επενδύσεων, πάντα πρωτοπόρος σε ιδέες και σχέδια για την πρόοδο του τόπου του. Αναρίθμητα τα έργα στην περιοχή που φέρουν τη σφραγίδα του.
Αυτή η αγάπη απευθυνόταν και στους συμπολίτες του. Παρών, προσιτός και ενεργός στα προβλήματα των απλών ανθρώπων και μάλιστα αδιακρίτως των πολιτικών τους προτιμήσεων. Στην εποχή πριν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα social media, τους επαγγελματίες επικοινωνιολόγους και image makers, ο Γιάννης Κεφαλογιάννης είχε άμεση, προσωπική, αδιαμεσολάβητη σχέση με τους πολίτες. Για περισσότερο από μισό αιώνα τους άκουγε, τους στήριζε, νοιαζόταν γι αυτούς. Ίσως ενίοτε, και σε σημείο υπερβολής. Ήταν πάντα δίπλα τους. Αποδεικνύοντας ότι αυτή η αμεσότητα, το δέσιμο με τους ανθρώπους σε προσωπικό επίπεδο, είναι το ισχυρότερο και σταθερότερο πολιτικό κεφάλαιο που μπορεί να κερδίσει με τη συμπεριφορά του ένα δημόσιο πρόσωπο.
Γράφει ο ίδιος για το βιβλίο του «Το χρονικό μια πορείας. Πενήντα χρόνια αγώνων» που εκδόθηκε ένα μόλις χρόνο πριν φύγει από τη ζωή: « Γράφτηκε κυρίως για να παροτρύνει τους νέους ανθρώπους να μην παρασυρθούν από το γενικότερο κλίμα απαξίωσης της πολιτικής ζωής και αφήσουν την διαχείριση των υποθέσεων του τόπου τους σε ανθρώπους αδιάφορους, ωφελιμιστές ή ‘’επαγγελματίες’’ της πολιτικής. Γράφτηκε για να τους δείξει ότι αν κανείς αγαπά τον τόπο του, μπορεί να αποβεί χρήσιμος σ΄αυτόν και να του προσφέρει πολλά. Και είναι βέβαιο ότι η ανταπόδοση που θα έχει, όχι στον υλικό τομέα, αλλά κυρίως σε επίπεδο αισθημάτων, συγκινήσεων και εμπειριών θα είναι μεγάλη».
- Εξ ίσου παθιασμένος ήταν με την παράταξη που υπηρέτησε με συνέπεια και πίστη όλες αυτές τις δεκαετίες. Στάθηκε πάντα μπροστάρης σε όλους τους αγώνες της, παρών στις καλές και τις δύσκολες ώρες της, υπερασπιζόμενος την ιδεολογία και την ιστορία της. Ακόμα κι όταν κάποτε πικραινόταν, ποτέ δεν έπαψε να αγωνίζεται για την ενότητα και το σφρίγος της. Υπηρέτησε με εντιμότητα όλους τους ηγέτες της, βάζοντας πάντα το συλλογικό καλό πάνω από τις όποιες θεμιτές φιλοδοξίες του. Είχε αυτήν την σπάνια αίσθηση χρέους απέναντι στους πολίτες, τις ιδέες, τις ρίζες και την ιστορική διαδρομή της παράταξης που χαρακτηρίζει μόνο τους ξεχωριστούς ανθρώπους.
- Είχε ακόμα την ασυμβίβαστη προσήλωση στα θέματα διαφάνειας.
Διαύγεια και διαφάνεια είναι άλλωστε θεμελιώδη ζητούμενα για σύννομο και ομαλό δημόσιο βίο. Ακόμη περισσότερο όταν προκύπτουν ζητήματα όπως αυτό της παρακολούθησης τηλεφώνου πολιτικού αρχηγού, δημοσιογράφου ή κάθε πολίτη. Σε τέτοιου είδους καταστάσεις η κάθαρση επέρχεται μόνο εφ΄ όσον αποσαφηνιστούν πλήρως. Το θέμα είναι τόσο βαρύ και σοβαρό που δεν επιτρέπεται ούτε αντέχεται να μείνουν σκιές ιοβόλες για την δημοκρατική ομαλότητα. Φως λοιπόν! Άπλετο φως!
Το να προκλήθηκαν τα γεγονότα αυτά από κυβερνητική πρωτοβουλία είναι εκτός από αντιδημοκρατικό και παράνομο, τόσο πέρα από κάθε όριο νοσηρής φαντασίας και πολιτικής ανοησίας που είναι αδιανόητο. Παραμένει όμως επιτακτική η ανάγκη να ξεκαθαριστεί ποιοί και με ποια δικαιολογία ζήτησαν κάτι τέτοιο και ποιοί και πώς το ενέκριναν. Η επίκληση του απορρήτου σε τέτοιες περιπτώσεις υποτάσσεται στην ανάγκη κάθαρσης του δημόσιου βίου. Όλα στο φως λοιπόν και από εκεί και πέρα απαραίτητες και με διακομματική συνεργασία οι διορθώσεις του θεσμικού καθεστώτος που διέπει και την άρση του τηλεφωνικού απορρήτου αλλά και την εν γένει λειτουργία των μυστικών υπηρεσιών. Αυτά τα στοιχειώδη για να αποτραπεί η περαιτέρω απαξίωση των θεσμών.
- Πάνω απ΄ όλα όμως ο Γιάννης Κεφαλογιάννης είχε πάθος με την Ελλάδα, την αναβάθμιση της διεθνούς θέσης της χώρας και την υπεράσπιση των εθνικών της δικαίων. Μεγαλωμένος στα δύσκολα χρόνια του Πολέμου, της Κατοχής και του Εμφυλίου είχε πλήρη επίγνωση και ευαισθησία στη διαχείριση των εθνικών θεμάτων.
«Στα μεγάλα εθνικά θέματα δεν χωρούν παραχωρήσεις» συνήθιζε να λέει. Ακόμη αντηχεί στ΄ αυτιά μου η μόνιμη επωδός του για την ανάγκη εθνικής ομοψυχίας και ενιαίας εθνικής στρατηγικής.
Η διαχρονικά υπεύθυνη και δικαιωμένη αυτή στάση αποκτά ιδιαίτερη επικαιρότητα στις μέρες μας. Το διεθνές σκηνικό έχει εισέλθει σε φάση αβεβαιότητας και αποσταθεροποίησης. Η απαράδεκτη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η παράταση του πολέμου εγκυμονεί σοβαρότατους κινδύνους για τη διεθνή ειρήνη και ευταξία. Ήδη είναι παραπάνω από εμφανής η πιθανότητα εντάσεων, ίσως και αναφλέξεων και σε άλλες περιοχές του κόσμου, όπως η Νοτιοανατολική Ασία, λόγω Ταϊβάν, αλλά και στα γειτονικά μας Βαλκάνια. Και όλα αυτά εν μέσω ενεργειακής, επισιτιστικής και οικονομικής κρίσης που επιβαρύνει δυσβάσταχτα τις ευρωπαϊκές χώρες, πρωτίστως βέβαια τα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα. Η δε εικόνα της Δύσης, μπροστά στο καινοφανές σκηνικό και τις προκλήσεις των αναθεωρητικών δυνάμεων, είναι αποκαρδιωτική. Εμφανές έλλειμμα ηγεσίας, αδύναμες ή υπό κατάρρευση κυβερνήσεις, αυξανόμενη κοινωνική δυσαρέσκεια και απαξίωση των πολιτικών συστημάτων. Ειδικά μάλιστα στην Ευρώπη, που προφανώς μας αφορά και πιο άμεσα. Είναι περισσότερο από ποτέ ανάγκη η Ευρώπη να αφυπνιστεί, να πάρει πρωτοβουλίες, να αντιδράσει συντονισμένα και τολμηρά. Διαφορετικά μας περιμένουν δυσάρεστες εξελίξεις.
Για τη χώρα μας η κατάσταση επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο γιατί αντιμετωπίζει επιπρόσθετα την κλιμάκωση της προκλητικής συμπεριφοράς της Τουρκίας σε όλα τα μέτωπα, από την Ανατολική Μεσόγειο και την Κύπρο μέχρι το Αιγαίο και τη Θράκη. Αψηφώντας κάθε έννοια σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου και των διεθνών συνθηκών, επιχειρεί να ανατρέψει το υφιστάμενο status quo και να επιβάλλει την ηγεμονία της, δυστυχώς άλλοτε με την σύμπραξη και άλλοτε με την ανοχή ή επιτήδεια ουδετερότητα των βασικών πρωταγωνιστών της διεθνούς ζωής. Είναι μέσα στο ζοφερό αυτό σκηνικό που καλείται η χώρα μας να αναδείξει τον καλύτερό της εαυτό, διευρύνοντας τα διεθνή της ερείσματα, βελτιώνοντας διαρκώς την αμυντική και αποτρεπτική της ικανότητα και κυρίως, πάνω απ΄ όλα, διαφυλάσσοντας και σφυρηλατώντας την εθνική ομοψυχία και την αποφασιστικότητα του συνόλου του Ελληνισμού να αποκρούσει παντοιοτρόπως κάθε απόπειρα σφετερισμού των δικαίων του.
Πέρασαν ήδη δέκα χρόνια που ο Γιάννης Κεφαλογιάννης έφυγε από κοντά μας. Δέκα χρόνια δεν είναι λίγα, μοιάζει όμως σαν χθες. Η καθαρή ματιά του, το φωτεινό του χαμόγελο, η λεβεντιά και η ντομπροσύνη του είναι ζωντανά στη μνήμη μας. Πρωτίστως για την οικογένειά του. Την σύζυγό του Ελένη, την τόσο διακριτική, συνάμα όμως, στιβαρή παρουσία δίπλα του. Τις κόρες του Χριστίνα και Δανάη και βέβαια την Όλγα που επάξια βαδίζει στα χνάρια του. Τα εγγόνια και τους συγγενείς του. Τους συγχωριανούς του και συντοπίτες του Ανωγειανούς, Ρεθυμνιώτες, Κρητικούς και πολλούς ακόμη σε όλη την Ελλάδα. Και για όλους εμάς, που είχαμε την τύχη να τον ζήσουμε από κοντά και το προνόμιο να μας τιμήσει με την φιλία του.
Αντί επιλόγου:
« Άλλο το να ΄σαι αετός
και άλλο να τον κάνεις.
Άλλο το να θωρείς κορφές
και άλλο να τις φτάνεις».
