Η κατάθεση του προϋπολογισμού για το 2022 στηρίζεται σε μία εσφαλμένη παραδοχή: ότι τόσο η πανδημία, όσο και ο πληθωρισμός είναι παροδικά φαινόμενα που σύντομα θα αποτελούν παρελθόν. Πρόκειται για μια λανθασμένη κυβερνητική επιλογή που έρχεται να προστεθεί σε διαδοχικές υπερφίαλες εκτιμήσεις- από το περίφημο πια τελευταίο μίλι της πανδημίας μέχρι το απρόσβλητο της ελληνικής οικονομίας από το κύμα των ανατιμήσεων. Όταν κανείς ξεκινά με τόσο εσφαλμένο προσανατολισμό, μόνο σε λάθος κατεύθυνση μπορεί να βαδίσει. Η κυβέρνηση της ΝΔ «απαντά» στις ανθεκτικές και πολύμορφες κρίσεις που μας περιβάλλουν -υγειονομική, παραγωγική, δημοσιονομική, ενεργειακή- με ένα μείγμα αδράνειας, ευσεβών πόθων και εμφατικής ιδεοληψίας.
Το παράδειγμα της υγείας και των κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας είναι το πιο χαρακτηριστικό. Τη στιγμή που οι δυτικές κοινωνίες αναζητούν τρόπους για τη μεγιστοποίηση της ενεργητικής κρατικής παρέμβασης, η Νέα Δημοκρατία καταθέτει έναν προϋπολογισμό περικοπών: μειώνει τις δαπάνες για την Υγεία κατά 880 εκατομμύρια ευρώ, περικόπτει τα προνοιακά προγράμματα (στήριξη ανέργων κοκ) κατά 1.7 δισεκατομμύρια ευρώ και κηρύσσει το τέλος των όποιων μέτρων στήριξης είχε λάβει υπό την πίεση της πραγματικότητας για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους. Την εικόνα συμπληρώνει η εκκωφαντική σιωπή σε σχέση με τις εκρηκτικές ανατιμήσεις. Ο προϋπολογισμός του 2022 δεν περιλαμβάνει ούτε ένα μέτρο για την κατεπείγουσα ανάγκη στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων που απειλούνται από την ακρίβεια, την εκτίναξη των πρώτων υλών, τη μέγγενη της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος.
Κατά συνέπεια, ο προϋπολογισμός υπογραμμίζει την απόσταση της κυβέρνησης από την πραγματικότητα. Εδώ και μήνες το κυβερνητικό επιτελείο πανηγυρίζει για την θετική -αλλά αυτονόητη- ανάκαμψη του ΑΕΠ μετά την απόλυτη καθίζηση του προηγούμενου έτους. Δεν φαίνεται όμως να το νοιάζουν τα εξαιρετικά ανησυχητικά δεδομένα: η χώρα μας καταγράφει την 2η χειρότερη ύφεση στην Ευρώπη για το 2020, το εμπορικό έλλειμμα επιδεινώνεται και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι ακόμα και μετά τους θετικούς ρυθμούς του 2021 το ΑΕΠ θα υπολείπεται κατά περίπου 3 δισ. ευρώ από αυτό του 2019. Τι σημαίνει αυτό; Κάθε κυβερνητικός ισχυρισμός όσο και αν επενδύεται με επικοινωνιακά τεχνάσματα καταρρίπτεται από την πραγματικότητα. Αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος; Τα στοιχεία της πρόσφατης έκθεσης του ΙΝΕ ΓΣΕΕ μιλούν για μείωση της αγοραστικής δύναμης των πιο ευάλωτων εισοδημάτων κατά 10%. Επενδυτική έκρηξη; Η ετήσια έκθεση του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ καταγράφει, ύστερα από την αύξηση της περιόδου 2015-2019, τη μείωση 15.7% των αποθεμάτων Άμεσων Ξένων Επενδύσεων στην Ελλάδα. Το κυβερνητικό αφήγημα δεν επικοινωνεί με την πραγματικότητα.
Δυστυχώς, η πραγματικότητα της κυβέρνησης είναι αυτή της επιστροφής στα παλιά, στις παρωχημένες και αναποτελεσματικές συνταγές του παρελθόντος. Το Ταμείο Ανάκαμψης προσέφερε μια ιστορική ευκαιρία στη χώρα μας. Οι μήνες περνάνε όμως δίχως να υπάρχουν χειροπιαστά αποτελέσματα. Από τα 2,6δισ. δαπάνες που προβλέπονταν στον προϋπολογισμό του 2021 για την τρέχουσα χρονιά, οι εκτιμήσεις στον προϋπολογισμό του 2022 έπεσαν στα 600 εκατ., 2 δισ. κάτω από την αρχική πρόβλεψη δηλαδή. Ακόμα χειρότερα, σύμφωνα με τα τρέχοντα στοιχεία, οι πραγματικές δαπάνες δεν θα ξεπεράσουν τελικά τα 150 εκατ. ευρώ. Η διαχειριστική ανεπάρκεια του επιτελικού κράτους είναι παροιμιώδης. Πέρα από τα νούμερα όμως, τα ποιοτικά στοιχεία είναι ακόμα πιο ανησυχητικά. Διότι ακόμα και αυτές οι πενιχρές δαπάνες για το Ταμείο Ανάκαμψης αφορούν προμήθειες υπολογιστών του Υπουργείου Παιδείας και προκαταβολές για τον οδικό άξονα Ε65, ένα έργο που ωριμάζει εδώ και τρεις προγραμματικές περιόδους του ΕΣΠΑ! Τίποτα το νέο, τίποτα το παραγωγικό δηλαδή. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση παγώνει τις πληρωμές του ΕΣΠΑ, θέτοντας σε κίνδυνο εκατοντάδες έργα υποδομών που συνδέονται με την τοπική αυτοδιοίκηση, τις μισθοδοσίες χιλιάδων εργαζόμενων και τη βιωσιμότητα χιλιάδων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.
Οι πολίτες δεν ζουν στην εικονική πραγματικότητα του κ. Μητσοτάκη. Βλέπουν την επιστροφή της ανασφάλειας, καταλαβαίνουν ότι αν συνεχίσουμε έτσι σύντομα θα έρθει η επόμενη απειλή της χρεωκοπίας, ξέρουν ότι η χώρα μετά από τις μεγάλες περιπέτειες του παρελθόντος οδεύει στην επανάληψή τους. Η χώρα χρειάζεται και έχει όλες τις προϋποθέσεις για μία νέα αρχή. Και η νέα αρχή ξεκινά από την άμεση αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων που μας περιβάλλουν. Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ εκκινεί από τη στρατηγική αντίληψη ότι σε στιγμές κρίσης η πολιτική οφείλει να επιστρατεύει κάθε διαθέσιμο μέσο για να έχουμε απτά και άμεσα αποτελέσματα. Αυτή η αντίληψη βρίσκεται σε αντιστοιχία με την παγκόσμια αναζήτηση ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου που στηρίζεται στην ενίσχυση των δημόσιων πολιτικών, την ενεργητική παρέμβαση του κράτους και τη χάραξη αναπτυξιακής στρατηγικής μακράς πνοής.
Ο προϋπολογισμός του 2022 όφειλε να αποτελεί το τεκμηριωμένο και κοστολογημένο σχέδιο για ποιοτικές και ποσοτικές τομές. Με πρώτο βήμα τη θωράκιση της δημόσιας υγείας, την καταπολέμηση της ακρίβειας και την ανακούφιση από τα συσσωρευμένα βάρη των τελευταίων δύο ετών. Στην κατεύθυνση αυτή, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καταθέσει μια ολοκληρωμένη πρόταση για την τόνωση της ρευστότητας των επιχειρήσεων, την ουσιαστική ρύθμιση του χρέους της πανδημίαςμε κούρεμα της βασικής οφειλής και ένα νέο, μόνιμο, πλαίσιο για τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους, με προστασία της πρώτης κατοικίας για τους πιο ευάλωτους. Οι βασικοί αυτοί πυλώνες πλαισιώνονται από προτάσεις για την καταπολέμηση της ακρίβειας με μείωση έμμεσων φόρων που σχετίζονται με την ενέργεια, ρύθμιση της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και επιδότηση του ενεργειακού κόστους με κοινωνικά και παραγωγικά κριτήρια.
Η ανακούφιση είναι η προϋπόθεση της ανάπτυξης. Δεν είναι όμως αρκετή. Το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί -και πρέπει- να είναι εκείνο το εργαλείο που θα υποστηρίξει την οριστική έξοδο από το στρεβλό και αναποτελεσματικό παραγωγικό μοντέλο που μας οδηγεί από κρίση σε κρίση. Για να γίνει αυτό, η χώρα χρειάζεται πολιτικές που θα στηρίζουν τη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης με ειδική μέριμνα για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ενίσχυση των καινοτόμων επενδυτικών εγχειρημάτων μεγαλύτερου ρίσκου και ισχυρή περιφερειακή διάσταση. Κάθε άλλη επιλογή οδηγεί σε μια ακόμα χαμένη ιστορική ευκαιρία που με τη σειρά της δημιουργεί τους όρους για την καθήλωση της ελληνικής οικονομίας σε μία ευάλωτη και περιθωριακή συνθήκη.
Συνηθίζουμε να λέμε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μεγάλες δυσκολίες. Σήμερα κάτι τέτοιο δεν συνιστά κοινοτοπία. Οι μεγάλες όμως δυσκολίες είναι αυτές που εμπεριέχουν και τις μεγάλες δυνατότητες για ριζικές αλλαγές. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα αφήσει τη χώρα να γυρίσει πίσω στην εποχή των μνημονίων, της αδικίας και της μιζέριας. Θέλουμε η Ελλάδα να συγχρονιστεί με τον διεθνή βηματισμό γύρω από τη μείωση των ανισοτήτων, την δίκαιη ανάπτυξη, τον παραγωγικό μετασχηματισμό. Έχουμε τις δυνατότητες να βγούμε από το φαύλο κύκλο των διαδοχικών κρίσεων. Όπως το πετύχαμε συλλογικά με την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια. Είναι δική μας ευθύνη λοιπόν να δώσουμε πολιτική διέξοδο στην απογοήτευση και την οργή της κοινωνίας απέναντι σε μια κυβέρνηση που ούτε μπορεί ούτε θέλει να προστατεύσει την κοινωνική συνοχή, την δημόσια υγεία και την πραγματική οικονομία. Να πείσουμε δηλαδή ότι τα πράγματα στην χώρα μας μπορούν να πάνε διαφορετικά.
