Σταύρος Καφούνης
Πρόεδρος Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών
Μικρές επιχειρήσεις, μεγάλες προοπτικές
Αφήνοντας πίσω μία υπερδεκαετή περίοδο οικονομικής και υγειονομικής κρίσης, με την ελπίδα ότι διανύουμε το τελευταίο διάστημα της πανδημίας, είναι φανερό πως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις της χώρας επέδειξαν ιδιαίτερη αντοχή, ενώ όσες κατόρθωσαν να κρατηθούν
ζωντανές έχουν αποκτήσει γερές βάσεις και, υπό προϋποθέσεις, ατενίζουν το μέλλον με αισιοδοξία. Οι ακραίες συνθήκες λειτουργίας της αγοράς τις ανάγκασαν να αποκτήσουν εξαιρετικά οργανωμένη εσωτερική δομή, να αναπτύξουν με πολύ γρήγορους ρυθμούς ψηφιακά κανάλια πώλησης, να ενισχυθούν με εξειδικευμένο προσωπικό, και να δημιουργήσουν σημαντικές τάσεις εξωστρέφειας.
Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνουμε ότι οι περισσότερες από τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις της χώρας μας είναι οικογενειακές και επιβίωσαν κυρίως βασιζόμενες στην έντονη και πολύωρη απασχόληση των μελών της οικογένειας, καθώς και στην ταμειακή ενίσχυση από προσωπικές αποταμιεύσεις.
Η επιδοματική πολιτική της κυβέρνησης και τα μέτρα που ελήφθησαν μετά από αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στήριξαν πραγματικά τις επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Όλη όμως αυτή η περίοδος απραξίας στέγνωσε και την τελευταία σταγόνα ρευστότητας που διέθεταν, αναδεικνύοντας ως σημαντικότερο πρόβλημα την έλλειψη κεφαλαίου κίνησης και τη διαχείριση των συσσωρευμένων οφειλών, καθώς η στρόφιγγα των τραπεζών παραμένει ερμητικά κλειστή.
Η κατάσταση αποδεικνύεται πολύ δύσκολη και αξίζει να σημειωθεί ότι τα στοιχεία δείχνουν πως περίπου το 60% των επιχειρήσεων βρίσκεται εκτός χρηματοδότησης από το τραπεζικό σύστημα,εξαιτίας χαμηλής πιστοληπτικής ικανότητας. Επιπροσθέτως ένα 16% των αιτημάτων απορρίπτεται επειδή δεν κρίνεται βιώσιμο το business plan και, τέλος, 14% των επιχειρήσεων δεν έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση λόγω έλλειψης των απαιτούμενων εξασφαλίσεων.
Ταυτόχρονα έρχεται στο προσκήνιο το σχέδιο του Ταμείου Ανάκαμψης, προωθώντας τη στρατηγική της ΕΕ για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, που θεωρεί αναγκαία τη μεγέθυνση των επιχειρήσεων στην Ελλάδα και βασίζεται στη θεωρία ότι η κυριαρχία των πολύ μικρών επιχειρήσεων ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τη χαμηλή παραγωγικότητα.
Η στρατηγική αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι οι μικρές επιχειρήσεις έχουν χαμηλότερα ποσοστά εξωστρέφειας (14% των πωλήσεων έναντι 38% των μεγάλων επιχειρήσεων), η τεχνολογία δεν εντάσσεται στα μελλοντικά σχέδια του 40% των μικρών επιχειρήσεων (έναντι μόλις 20% των μεγάλων) οι οποίες υστερούν σε χρήση ψηφιακών εργαλείων, και τέλος αναπτύσσουν σε μικρότερο βαθμό νέα προϊόντα (31% έναντι 50% των μεγάλων), ενώ παράλληλα έχουν πολύ χαμηλή απόδοση στο κομμάτι της έρευνας και τεχνολογίας. Ταυτόχρονα, ο δείκτης κύκλου εργασιών ανά απασχολούμενο στις πολύ μικρές επιχειρήσεις που απασχολούν έως εννέα άτομα είναι ο τρίτος μικρότερος στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ανέρχεται στο ποσό των 56,2 χιλιάδων ευρώ ετησίως.
Ενώ όλα δείχνουν ότι τα κίνητρα για συγχωνεύσεις και εξαγορές περιλαμβάνουν σωστά μέτρα για την ανάπτυξη μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων, υπάρχει διάχυτος προβληματισμός για το μέλλον των χιλιάδων παραδοσιακών μικρών οικογενειακών επιχειρήσεων, οι οποίες αποτελούν και τον μεγαλύτερο εργοδότη της χώρας. Αυτή η διαδικασία επιδοτεί πρωτίστως τις συγχωνεύσεις μεγάλων και μεσαίων εταιρικών σχημάτων, καθώς και την ταυτόχρονη εξαγορά μικρών επιχειρήσεων, και δυσκολεύει πολύ τη δημιουργία συνεργατικών σχηματισμών (clusters) μεταξύ μικρών επιχειρήσεων, που το πρώτο τους μέλημα είναι να επιβιώσουν και να διαχειριστούν τις οφειλές τους. Μια βίαια μετάβαση σε ένα ξένο προς την ελληνική επιχειρηματική κουλτούρα μοντέλο, ενώ μπορεί να εξασφαλίσει σε ένα μέρος των επιχειρήσεων πρόσβαση στα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης που με τη μόχλευση θα αγγίξουν τα 60 δις, αν δεν προβλεφθεί ταυτόχρονα υποστήριξη από το τραπεζικό σύστημα και το δημόσιο προς τις υπόλοιπες επιχειρήσεις, που δυσκολεύονται και χρειάζονται χρόνο για να προσαρμοστούν στο νέο μοντέλο, δυστυχώς θα έχει ως αποτέλεσμα το ισοζύγιο να είναι αρνητικό.
Εδώ το ΕΒΕΑ, ως ο ισχυρότερος σύμβουλος της πολιτείας για τα θέματα επιχειρηματικότητας, θα παρέμβει αποτελεσματικά ώστε αφενός τα κίνητρα συνεργασιών να αφορούν και εταιρείες μικρότερου μεγέθους, και αφετέρου να υπάρχει υποστήριξη προς τις πολύ μικρές οικονομικές οντότητες, για τις οποίες μεγέθυνση μέσω συγχώνευσης δεν είναι δυνατή. Αυτές λοιπόν οι πολύ μικρές, συνήθως οικογενειακές, επιχειρήσεις πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς μέσα στο σύγχρονο απαιτητικό οικονομικό περιβάλλον, και με την καθοδήγηση της πολιτείας να αποκτήσουν πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία, ενημερωτικά και εκπαιδευτικά προγράμματα και καινοτόμες δράσεις, που θα ενισχύσουν το ψηφιακό τους αποτύπωμα και θα τις διατηρήσουν στην πρωτοκαθεδρία της ανταγωνιστικότητας.
Με ολοκληρωμένη την πυραμίδα της επιχειρηματικότητας, όπου η βάση, όπως σε όλο το κόσμο, θα αποτελείται από τις χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις και θα συνεχίζεται με τις εξίσου σημαντικές μεσαίες και μεγάλες, θα καταστεί εφικτό να εξασφαλίσουμε μακροχρόνιους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, νέες καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας, και εντέλει καλύτερη ζωή και προοπτική για τη νέα γενιά που το δικαιούται.
