Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Η Ευρώπη θα αναγκαστεί να ενηλικιωθεί. Την αφύπνισε αρχικά ο Τραμπ και τώρα η Καμπούλ. Το ερώτημα είναι: υπάρχει η στιβαρή ηγεσία που θα την οδηγήσει στον δρόμο της βίαιης ενηλικίωσης; Σε λίγες εβδομάδες η Μέρκελ θα αρχίσει να απασχολεί τους ιστορικούς. Αφήνει πίσω της ένα τεράστιο κενό ηγεσίας στη Γερμανία αλλά και στην Ευρώπη. Είτε συμφωνούσες είτε όχι μαζί της, η καγκελάριος ήταν το μόνο σχετικά σταθερό χέρι στο τιμόνι τα τελευταία χρόνια. Θα περάσει πολύς χρόνος για να αναδειχθεί η επόμενη Μέρκελ. Το στυλ της ήταν η αποθέωση της μη χαρισματικής ηγεσίας. Γνώριζαν όμως όλοι στο δωμάτιο ότι στο τέλος θα έβρισκε κάποια λύση, με καθυστερήσεις, με συμβιβασμούς, αλλά θα έβρισκε τη λύση.
Είναι παράξενο πως οι δύο μεγάλες κρίσεις που χειρίσθηκε αφορούσαν και οι δύο άμεσα την Ελλάδα: η χρεοκοπία σε συνδυασμό με το Grexit και το προσφυγικό/μεταναστευτικό. Η ίδια ομολογούσε πολλές φορές ότι δεν καταλάβαινε πώς «δουλεύει» η χώρα μας. Διηγείτο ότι ως μαθήτρια στην Ανατολική Γερμανία πήγαινε διακοπές στη Βουλγαρία και κοιτούσε την Ελλάδα από τα σύνορα, απήγγελλε Ομηρο και σκεπτόταν πόσο τυχεροί είναι οι άνθρωποι από την άλλη μεριά του «φράχτη». Θαύμαζε την τέχνη της «κωλοτούμπας» και εξομολογείτο σε συνεργάτες της ότι «δεν ξέρω πώς ακριβώς λειτουργούν στην Ελλάδα, αλλά στο τέλος κάπως τα καταφέρνουν». Στην κρίση χρέους βάδισε σε ένα τεντωμένο σχοινί. Προσπάθησε να πείσει τη γερμανική κοινή γνώμη για την ανάγκη δανεισμού της Ελλάδας, αλλά το έκανε ακολουθώντας ένα «τιμωρητικό» μοντέλο δημοσιονομικής ασφυξίας για να πείσει τους Γερμανούς ψηφοφόρους. Αργούσε κάθε φορά να πάρει αποφάσεις, περιμένοντας μία ακόμη αναμέτρηση σε ένα κρατίδιο. Και άφησε το καταστροφικό Grexit να πλανάται έως την τελευταία στιγμή. Από την άλλη, είναι περίπου βέβαιο ότι ένας πιο αδύναμος ηγέτης στο Βερολίνο θα είχε ενδώσει στις πιέσεις για το Grexit αγνοώντας, κλασικά, τις γεωπολιτικές επιπτώσεις.
Στο προσφυγικό η Μέρκελ λειτούργησε σε πανικό όταν συνειδητοποίησε ότι βγήκε πολύ μπροστά και άγγιξε κάποιο ευαίσθητο νεύρο της γερμανικής κοινωνίας. Λειτούργησε πρακτικά επίσης, διασφαλίζοντας ότι οι ροές θα σταματούσαν στην Ελλάδα. Από αυτή την εμπειρία έμεινε όμως μια βαθιά ανησυχία. Δεν ήθελε να ξαναζήσει τον εφιάλτη των ανεξέλεγκτων ροών και θεωρούσε ότι το «κλειδί» είναι ο Ερντογάν. Αυτό φάνηκε και φαίνεται καθαρά σε όλους τους χειρισμούς της έκτοτε.
Η Ελλάδα θέλει μια ισχυρή Ευρώπη. Πρέπει να μας ανησυχεί ότι γεωπολιτικά η Ευρώπη περιθωριοποιείται και πως στον ορίζοντα δεν φαίνονται σοβαροί ηγέτες. Παρά λοιπόν τα «παράπονά» μας με τη Μέρκελ, που είναι βάσιμα, είναι πιθανό να φανεί η απουσία της. Ο κύκλος που ξεκίνησε το 1945 κλείνει τώρα. Στο κρίσιμο ραντεβού της Ευρώπης με την Ιστορία υπήρχε ρόλος για την κ. Μέρκελ.
