Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Δεν θα το ξεχάσω ποτέ: Στις 15 Ιανουαρίου 2021 ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος δήλωσε ότι το ριζοσπαστικό Ισλάμ δεν είναι θρησκεία αλλά πολιτικό κόμμα.
Η δήλωσή του ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων και χαρακτηρίστηκε από πλειάδα αριστερών και υπερφιλελεύθερων μέσων ενημέρωσης «μισαλλόδοξη». Και αν ο Αρχιεπίσκοπος δεν έφερε αυτό το αξίωμα, σίγουρα θα του είχε ασκηθεί ποινική δίωξη για παραβίαση του αντιρατσιστικού νόμου.
Τελικώς ο Αρχιεπίσκοπος υποχρεώθηκε σε αναδίπλωση και με μια δήλωση κύκλων που -κλασικά εικονογραφημένα- μίλησαν για «παρερμηνεία» οπισθοχώρησε. Σήμερα που τα γεγονότα στο Αφγανιστάν τον δικαιώνουν δεν μπορεί να επικαλεστεί τη δήλωσή του, αλλά αυτό είναι το λιγότερο. Το θέμα μας στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι αυτό. Το θέμα είναι η ποινικοποίηση της ελευθερίας του λόγου κατ’ αρχάς.
Το δίκαιό μας στην προσπάθειά του να προστατεύσει ομάδες πληθυσμού από την υπέρβαση της ελευθερίας του λόγου δημιούργησε εν τέλει μια νέα γενιά αδικημάτων του κοινού Ποινικού Δικαίου που περιορίζει την ελευθερία του λόγου. Με πολύ μεγάλη άνεση κατηγορείται σήμερα κανείς για θρησκευτικό μισαλλόδοξο μίσος, για έμφυλο μίσος ιδιαιτέρως ομοφοβικό, για καταπίεση κ.λπ. Θυμηθείτε το σποτ για την υπογονιμότητα και το δημογραφικό: Αποκαθηλώθηκε ως μισαλλόδοξο και ρατσιστικό.
Το θέμα μας γενικότερα είναι ότι ο Ποινικός μας Κώδικας διατρέχεται πλέον από μια νέα, ειδική κατηγορία ιδιώνυμων αδικημάτων, των οποίων ενώ η θέσπιση έχει απολύτως δικαιολογημένη βάση, η εφαρμογή ενέχει το μέγα ρίσκο της υπερβολής. Τα αδικήματα του αντιρατσιστικού νόμου είναι η πρώτη κατηγορία αδικημάτων. Τα αδικήματα της παρενόχλησης, απότοκα του αυτοαποκαλούμενου κινήματος #ΜeΤoo, είναι μια δεύτερη κατηγορία.
Για ψύλλου πήδημα
Τα αδικήματα που ορίζουν εκ νέου τα αδικήματα της προσβολής γενετήσιας ελευθερίας, μια τρίτη κατηγορία. Τα αδικήματα για την κακοποίηση των ζώων κακουργηματικού χαρακτήρα αποτελούν ακόμη μία κατηγορία αδικημάτων. Η μη χρήση μάσκας, πράξη κολάσιμη, είναι ένα νέο ιδιώνυμο αδίκημα που τιμωρείται έως και με φυλάκιση. Εντάσσεται στη γενιά των αδικημάτων της πανδημίας. Οι περιγραφόμενες ως «γυναικοκτονίες» συζυγοκτονίες είναι ένα νέο, προωθούμενο προς ψήφιση αδίκημα.
Γέμισε ο Ποινικός Κώδικας από μια νέα γενιά ιδιώνυμων ποινικών αδικημάτων, τα οποία, ενώ είναι σωστά στη βάση τους, αν εφαρμοστούν κατά τρόπο μη ορθό μπορεί να οδηγήσουν στο δίκαιο της υπερβολής. Στις ποινές για ψύλλου πήδημα. Και εν τέλει στο δίκαιο των δύο ταχυτήτων. Στο δίκαιο που τιμωρεί γενικώς τους ανίσχυρους για πράξεις αμφίβολες και στο δίκαιο που προστατεύει τους ισχυρούς για πράξεις συγκεκριμένες. Δείτε: Προχθές ασκήθηκε δίωξη σε βαθμό κακουργήματος σε αστυνομικό ο οποίος πυροβόλησε και σκότωσε πίτμπουλ που τον δάγκωσε επικινδύνως στο πόδι. Την ίδια στιγμή κυκλοφορεί ελεύθερος και ωραίος επιχειρηματίας που φέρεται πως ήταν συνεργός σε δολοφονία άλλου επιχειρηματία σε νησί του Ιονίου. Τα δικαιώματα του πίτμπουλ στον νέο νομικό μας πολιτισμό είναι κατά περίπτωση ανώτερα και ισχυρότερα από τα δικαιώματα του ανθρώπου.
Άλλο παράδειγμα: Οδηγός νταλίκας φυλακίστηκε για δύο μήνες σε φυλακές της βόρειας Ελλάδας, επειδή δεν φορούσε μάσκα, όταν οδηγούσε στην κλειστή καμπίνα του φορτηγού του. Νεαροί που μαχαίρωσαν ηλικιωμένο που τους έκανε παρατήρηση στην πλατεία της Νέας Σμύρνης για μη εφαρμογή των μέτρων της πανδημίας αφέθηκαν ελεύθεροι. Εργαζόμενος που θα τολμήσει να αστειευτεί σε γυναίκα συνάδελφό του, αν αυτή θεωρήσει το αστείο ως παρενόχληση, κινδυνεύει να τεθεί σε διαθεσιμότητα, να του ανασταλεί ο μισθός και, αν βεβαίως αθωωθεί, να του μείνει και η ρετσινιά. Τα αδικήματα της προσβολής της γενετήσιας ελευθερίας διευρύνθηκαν επίσης με βάση τον νέο Ποινικό Κώδικα κατά τρόπο που θα προκαλέσει τεράστιες αντιπαραθέσεις μεταξύ δικηγόρων στις ακροαματικές διαδικασίες, κατά την πρώτη εφαρμογή για τον νέο ορισμό «παλαιών» με την έννοια της νομοθέτησης δικαιωμάτων.
Πού οδηγούμαστε, άραγε; Σε μια κοινωνία που αυτολογοκρίνεται για να μην ανοίξει λογαριασμό στον αντιρατσιστικό νόμο; Σε μια κοινωνία που ο άνδρας θα φοβάται να φλερτάρει τη γυναίκα μη τυχόν και κατηγορηθεί για παρενόχληση; Σε μια κοινωνία που ο πολίτης πρέπει να μένει κόκαλο όταν του επιτίθεται επικίνδυνος σκύλος και να μην αντιδρά όταν απειλείται η ζωή του, διαφορετικά του ασκείται δίωξη για κακούργημα; Σε μια κοινωνία που η συζυγοκτονία λαμβάνει τα ρατσιστικά χαρακτηριστικά της γυναικοκτονίας; Ενώ αν γυναίκα με βάση τη μυϊκή δύναμη δολοφονήσει γυναίκα, όπως στο έγκλημα της Κατερίνης, αυτό συνιστά απλή δολοφονία.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως όποιος παραβιάζει τον σκληρό πυρήνα ενός δίκαιου νόμου πρέπει να τιμωρείται παραδειγματικά. Αν τεμαχίζει σκύλο απρόκλητα. Ιδιαιτέρως ειδεχθές έγκλημα. Αν βιάζει γυναίκα ή άνδρα που του φέρει αποδεδειγμένα αντίσταση. Αν παρενοχλεί άνδρα, γυναίκα, ομοφυλόφιλο εντός εργασιακού περιβάλλοντος κάνοντας κατάχρηση εξουσίας. Αν πράγματι με δήλωσή του υποκινεί το ρατσιστικό μίσος και τη βία κατά συγκεκριμένων ομάδων. Τι γίνεται όμως αν κάποιος επικαλείται γεγονότα εικοσαετίας χωρίς αποδείξεις; Για να εκδικηθεί κάποιον; Ή για αλλότριους σκοπούς; Παραγεγραμμένα; Πώς προστατεύεται το τεκμήριο αθωότητας; Τι γίνεται αν κάποιος ή κάποια αξιοποιεί τον νέο νόμο περί παρενόχλησης για να εκδικηθεί κάποιον, είτε επειδή ο ίδιος/ίδια το επιθυμεί είτε επειδή κάποιος άλλος του το υποδεικνύει; (Θεωρητικό το ερώτημα.)
Ιδανικός στόχος
Τι γίνεται αν η ελευθερία του λόγου διώκεται με επίκληση του αντιρατσιστικού νόμου, με πρωτοβουλία εκείνων που κάνουν μπίζνες με την παράνομη διακίνηση μεταναστών και θέλουν να κλείσουν στόματα; Αυτές οι περιπτώσεις, αν προκύψουν, δεν θα είναι ξεκάθαρες αλλά αμφίβολες. Καμία φορά και ύποπτες.
Ο Πασκάλ Μπικνέρ τόλμησε μάλιστα πρόσφατα να εξειδικεύσει και να πει ότι στον νέο κόσμο ο λευκός άνδρας αποτελεί τον ιδανικό στόχο του εκκολαπτόμενου δικαίου. Δεν ξέρω αν έχει δίκιο! Αλλά είμαι βέβαιος για ένα πράγμα: Κάθε αδίκημα έχει δική του απαξία στο νομικό μας πλαίσιο. Κάθε αδίκημα θα πρέπει να τιμωρείται. Η στάθμιση μεταξύ της πράξης και της επαπειλούμενης ποινής να μη θέτει σε διακινδύνευση άλλα ατομικά δικαιώματα, όπως η ελευθερία έκφρασης, το δικαίωμα νόμιμης άμυνας, το δικαίωμα στην εργασία, το τεκμήριο αθωότητας. Το νέο δίκαιο δεν πρέπει να παράγει αμφιβολία. Και δεν πρέπει να οδηγεί στην υπερβολή.
