Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς
Πόσο μακρινό μοιάζει το 2015… Αναρωτιέμαι αν η χώρα μας θα ξαναπεράσει ένα παρόμοιο επεισόδιο, αν θα φτάσει ξανά ένα βήμα από το χείλος της καταστροφής. Η Ιστορία μας είναι γεμάτη από τέτοια επεισόδια. Μοιάζει ενίοτε με «τρενάκι του τρόμου», που βυθίζεται και απογειώνεται με την ίδια ιλιγγιώδη ορμή. Εναλλάσσονται δημαγωγοί με ανθρώπους που πάνε τον τόπο μπροστά. Μας αρέσει η δημαγωγία, ακούγεται γλυκιά στα αυτιά μας. Λαός βαθιά συναισθηματικός, παθιαζόμαστε εύκολα και διχαζόμαστε επίσης εύκολα. Επειτα από κάθε μεγάλο «μεθύσι», όμως, ανακαλύπτουμε το φάρμακο με τη μορφή ενός πολιτικού που μας βάζει σε τάξη. Το 2015 ήταν ένα μεγάλο ξέσπασμα – σε κάποιο βαθμό δικαιολογημένο. Ηταν και μια ευκαιρία. Το αστικό πολιτικό σύστημα είχε χρεοκοπήσει. Βάσισε την ισχύ του στο ρουσφέτι, στους διορισμούς, στον καπιταλισμό των λίγων κολλητών. Το κοινωνικό συμβόλαιο που είχε υπογράψει με τους ψηφοφόρους έμοιαζε με παλιόχαρτο, καθώς λεφτά δεν υπήρχαν πια, οι υποσχέσεις δεν μπορούσαν να υλοποιηθούν.
Η εκλογή ενός ανθρώπου σαν τον κ. Τσίπρα θα μπορούσε να λειτουργήσει καθαρτήρια. Ισως να χρειαζόταν ένας πολιτικός «από το πουθενά», που να μη χρωστάει τίποτα σε κανέναν, που θα δοκίμαζε να ξανακτίσει τη χώρα. Εκανε, ωστόσο, το σύνηθες μοιραίο λάθος. Αντί να καθαρίσει το τοπίο και να επιβάλει σαφείς κανόνες, αγκάλιασε ό,τι πιο φθαρμένο και χθεσινό, στην αγωνία του να φτιάξει ένα δικό του σύστημα εξουσίας. Αντί να χτυπήσει τη φαυλοκρατία, στηρίχθηκε σε ανθρώπους που την είχαν βαθιά χαραγμένη στην… ψυχή τους από περασμένες δεκαετίες. Δεν προετοιμάστηκε ποτέ σοβαρά για την εξουσία και, με λίγες εξαιρέσεις, στηρίχθηκε σε παντελώς ακατάλληλους ανθρώπους για να χειριστεί την πιο δύσκολη στιγμή μας μετά το 1974.
Ισως όμως, πάλι, να άξιζε αυτό το ακριβό για εμάς φροντιστήριο. Ξεφορτωθήκαμε μερικούς μύθους, προσγειωθήκαμε –ανώμαλα ασφαλώς– στη σκληρή πραγματικότητα. Χωρίς Τσίπρα ενδεχομένως να μην είχαμε και Μητσοτάκη σήμερα, αλλά έναν ακόμη παραδοσιακό πολιτικό παλαιάς κοπής.
Θα ξαναπεράσουμε «2015»; Δύσκολο να το πει κάποιος σε αυτόν τον τόπο εάν κοιτάξει πίσω στην Ιστορία του. Σίγουρα έχουμε ωριμάσει, αλλά μπορούμε εύκολα να παθιαστούμε για τους λάθος λόγους. Σε μεγάλο βαθμό θα εξαρτηθεί από το εάν θα πεισθεί ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας ότι, ναι, μπορεί να έχει προοπτική, μπορεί να «ανέβει στο τρένο» καθώς η χώρα θα πηγαίνει μπροστά. Οι δυνάμεις του λαϊκισμού ελλοχεύουν πάντοτε, όμως, σε κάθε παράταξη. Και με όπλο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δίνουν καθημερινές μάχες. Ο μόνος τρόπος για να μη γυρίσουμε πίσω είναι έργα, περισσότερα έργα, που θα κάνουν τη διαφορά στον πολίτη. Και ταυτόχρονα, αποφυγή των πρακτικών που οδήγησαν το παλαιό πολιτικό σύστημα, που δεν έχει εγκαταλείψει καθόλου τις παλιές του συνήθειες, στην καταστροφή.
