Ομιλία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Βουλή στη συζήτηση του νομοσχεδίου για την Προστασία της Εργασίας
Ευχαριστώ κύριε Πρόεδρε. Καταρχάς, χαίρομαι που βλέπω περισσότερους βουλευτές παρόντες στη συνεδρίαση, καθώς αποκαθίσταται σταδιακά και η κανονικότητα στην κοινοβουλευτική διαδικασία.
Κυρία Γεννηματά, για τα ευρύτερα θέματα, εκτός του νομοσχεδίου, τα οποία θίξατε στην πρωτολογία σας, επιφυλάσσομαι να απαντήσω στη δευτερολογία μου, συμπεριλαμβανομένου και του ζητήματος που αφορά τη διαδικασία εμβολιασμού στη χώρα.
Επιτρέψτε μου μόνο μία εισαγωγική παρατήρηση. Άκουσα ένα κρεσέντο μηδενισμού, αφορισμού, με αναμάσημα ξεπερασμένων κλισέ: Όλα μαύρα στη χώρα, όλα μαύρα στο νομοσχέδιο.
Είχα την εντύπωση ότι δεν άκουγα εσάς, αλλά άκουγα τον κ. Τσίπρα. Και πρέπει να σας δώσω μία φιλική συμβουλή: Μεταξύ του πρωτότυπου και του αντιγράφου, πάντα το πρωτότυπο θα διαλέγουν οι πολίτες. Αλλά αυτό είναι ζήτημα το οποίο αφορά εσάς. Θα το λύσετε μεταξύ σας. Κυρία Γεννηματά, αφού επιλέξατε να μιλήσετε πριν από μένα, θα ακούστε και την κριτική. Σεβαστείτε τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Θα μιλήσετε στη συνέχεια. Το πόσο διαφορετικοί ήσασταν σήμερα από τον κ. Τσίπρα, ας το κρίνουν οι πολίτες.
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, ξεκινώ με μία εικόνα του παρόντος, που αποτελούσε ταυτόχρονα και εικόνα του παρελθόντος, του πρόσφατου αλλά και του απώτερου. Σήμερα, στην Ελλάδα, η απασχόληση ενός στους τέσσερις εργαζόμενους δεν δηλώνεται ή δηλώνεται μερικώς, με αποτέλεσμα να αμείβεται λιγότερο και να στερείται την ασφάλιση που δικαιούται. Το 63% των διαφορών στους χώρους εργασίας αφορά την καταβολή δεδουλευμένων και απλήρωτες υπερωρίες. 600.000 εργατοτεχνίτες εξακολουθούν να θεωρούνται κατώτεροι των υπαλλήλων, ενώ επαγγελματίες σε υπηρεσίες που είναι ολοένα και πιο διαδεδομένες, όπως οι ταχυμεταφορές, δεν έχουν ακόμα ούτε εργασιακό πλαίσιο, ούτε ειδική προστασία. Την ίδια ώρα, πληθαίνουν οι κάθε είδους διακρίσεις, απουσιάζουν όμως δικαιώματα, τα οποία ισχύουν παντού. Όπως, να μπορεί κάποιος να ορίζει ο ίδιος το χρόνο δουλειάς του με βάση τις ανάγκες της ζωής του.
Καμία πρόβλεψη δεν υπάρχει σήμερα στο Εργατικό μας Δίκαιο για αλλαγές που έρχονται από το αύριο, όπως η τηλεργασία ή για προβλήματα του σήμερα, όπως ο ρόλος και των δύο γονέων στην ανατροφή των παιδιών. Και, βέβαια, σταδιακά, τα τελευταία χρόνια, μειώνεται η συμμετοχή και των γυναικών και των νέων στην απασχόληση, κάτι που δεν αποτελεί μόνο θέμα ανάπτυξης και οφειλής της κοινωνίας απέναντι στη νέα γενιά. Αποτελεί και θέμα δικαιοσύνης.
Εργαζόμενοι και μη, πάντως, αναστατώνονται από ξαφνικές απεργίες οι οποίες, αν και συχνά κηρύσσονται παράνομες, τελικά γίνονται ή πραγματοποιούνται από λίγους σε βάρος των πολλών. Δεν είναι τυχαίο ότι την περασμένη εβδομάδα η συμμετοχή στην απεργία των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς κυμάνθηκε από το 10% έως το 20% ανά Οργανισμό. Η πρωτεύουσα, όμως, παρέλυσε, επειδή έτσι αποφάσισαν 1, maximum 2, στους 10 εργαζόμενους. Ενώ υποτίθεται ότι ο εχθρός ήταν η Κυβέρνηση, τελικά τα θύματα και πάλι ήταν οι πολίτες, ο άρρωστος που ήθελε να πάει στον γιατρό ή η νοικοκυρά που ήθελε να πάει να κάνει τα ψώνια της.
Αυτό που μόλις περιέγραψα, ναι, θα μπορούσε να αποκαλεστεί «ζούγκλα της αγοράς» ή «εργασιακός μεσαίωνας», σύμφωνα με τα γνωστά συνθήματα που με τόσο μεγάλη άνεση και από κοινού αναμασάτε. Γι’ αυτό και ο νέος νόμος έρχεται να αλλάξει αυτή την κατάσταση για πρώτη φορά μετά το 1982. Θέτει κανόνες στη ζούγκλα και ξεπερνά το μεσαίωνα. Απαντά σε παθογένειες του παρελθόντος, σε προκλήσεις του παρόντος, αλλά και σε ζητούμενα του μέλλοντος.
Όσοι το αμφισβητούν αποδεικνύονται οπαδοί της συντήρησης και της καθήλωσης, ενός καθεστώτος που μάλιστα και οι ίδιοι καταγγέλλουν. Με τα 129 άρθρα του το νομοσχέδιο οικοδομεί στην Πατρίδα μας πια ένα σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον. Δεν είναι τυχαίο ότι ξεκινά κυρώνοντας δύο από τις πιο εμβληματικές Συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, στην εμβέλεια των οποίων κινούνται και οι πιο πολλές από τις ρυθμίσεις του: Τη Σύμβαση 187 για την Υεία και την Ασφάλεια στην Εργασία και τη Σύμβαση 190 για την Αντιμετώπιση της Βίας και της Παρενόχλησης στην Εργασία. Νομίζω ότι οι τίτλοι και μόνο αρκούν για να δηλώσουν το περιεχόμενο και τη σημασία τους.
Τις κατευθύνσεις αυτές, αγαπητοί συνάδελφοι, υπηρετούν και οι 10 τολμηρές τομές που δρομολογούνται. Είναι τομές που θωρακίζουν τους εργαζόμενους κάνοντας σαφείς και διαφανείς τις σχέσεις με τον εργοδότη. Είναι τομές που επιτρέπουν στις δυνάμεις της παραγωγής μόνες τους να καθορίζουν τους όρους ώστε η συνεργασία τους να γίνεται πιο αποτελεσματική. Αλλά είναι και τομές που βοηθούν, επιτέλους, την εθνική οικονομία, αλλά και την ελληνική κοινωνία να συναντηθούν με τον ταχύ βηματισμό της υπόλοιπης Ευρώπης αλλά και συνολικά της εποχής μας.
Τομή πρώτη, η ψηφιακή κάρτα εργασίας την οποία θα χτυπά ο εργαζόμενος χτυπώντας, ταυτόχρονα, τη μαύρη εργασία και τις αδήλωτες υπερωρίες, αλλά και την εισφοροδιαφυγή. Γιατί στο εξής οι ώρες απασχόλησής του θα καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο και χωρίς να μεσολαβεί κανείς στην πλατφόρμα του Υπουργείου Εργασίας. Καταργείται έτσι κάθε αυθαιρεσία και από κάθε πλευρά. Πρόκειται για ένα μέτρο που αποτελούσε πάγιο αίτημα της ΓΣΕΕ, εφαρμόστηκε όντως πιλοτικά από το ΠΑΣΟΚ, τώρα όμως γίνεται χειροπιαστή πραγματικότητα για όλη την αγορά εργασίας, κυρία Γεννηματά, και όχι μόνο για την πιλοτική του εφαρμογή.
Τη μεταρρύθμιση αυτή πλαισιώνει η ανασυγκρότηση της Επιθεώρησης Εργασίας. Αναρωτιέμαι γιατί τέτοια αντίδραση άραγε για το θέμα αυτό, κυρία Γεννηματά; Γιατί είναι κακό η Επιθεώρηση Εργασίας να παύει να ανήκει στον εκάστοτε Υπουργό και να αναβαθμίζεται σε Ανεξάρτητη Αρχή όπως η ΑΑΔΕ και η Εθνική Αρχή Διαφάνειας, ενισχυμένη με μέσα και προσωπικό;
Μήπως σπάμε κάποια μαγαζάκια που είχαν στηθεί μέσα στην Επιθεώρηση Εργασίας; Γι’ αυτό ενοχλείστε τόσο πολύ που γίνεται αυτή η αλλαγή; Θα κάνει ελέγχους διασταυρώνοντας τα στοιχεία της ψηφιακής κάρτας με τις απαιτήσεις. Για παράδειγμα, δεδουλευμένων ή επιδομάτων αδείας. Και στο εξής τα δικά της πορίσματα θα συγκροτούν την αντικειμενική βάση για την επίλυση κάθε εργατικής διαφοράς, ακόμα και αν αυτή τελικά οδηγηθεί στα δικαστήρια.
Αλλαγή τρίτη, η δυνατότητα ο κάθε εργαζόμενος να διευθετεί ο ίδιος το χρόνο δουλειάς του. Έτσι, αν το επιθυμεί ο ίδιος θα μπορεί να εργαστεί ως δύο ώρες περισσότερο. Αυτές θα μεταφράζονται σε πρόσθετη άδεια, ώστε να μπορεί να ρυθμίζει καλύτερα τις προσωπικές του ανάγκες. Με αυτό τον τρόπο μία επιχείρηση θα μπορεί να λειτουργεί πιο έντονα όταν αυτό χρειάζεται, αλλά και ο εργαζόμενος θα μπορεί να διατηρεί ελεύθερες μέχρι και τρεις ημέρες την εβδομάδα. Είναι κάτι το οποίο ευνοεί τα εποχικά επαγγέλματα, αλλά διευκολύνει και μεγάλες κατηγορίες εργαζομένων.
Τέταρτη παρέμβαση. Η εξίσωση των εργατοτεχνιτών με τους υπαλλήλους ως προς την αποζημίωση λόγω απόλυσης. Φαντάζομαι γνωρίζετε από πότε ισχύει το υφιστάμενο πλαίσιο. Ένα διάταγμα του 1920, προέβλεπε ότι για τους πρώτους αυτή θα αφορά λίγα μεροκάματα, ενώ για τους δεύτερους θα αντιστοιχεί με τις ετήσιες αποδοχές τους. Έπρεπε να περάσουν 101 χρόνια για να αποκατασταθεί αυτή η αδικία. Όπως και για να μεταφερθεί το βάρος της απόδειξης του λόγου απόλυσης στον εργοδότη. Όλα αυτά, λοιπόν, αλλάζουν από μία κεντροδεξιά Κυβέρνηση δύο ετών που αποδεικνύεται πιο προοδευτική από τα αριστερά συνθήματα ενός αιώνα.
Τομή πέμπτη, ειδική φροντίδα για τους δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους σε υπηρεσίες που παρέχονται από τις ψηφιακές πλατφόρμες. Ένας κλάδος ο οποίος διαρκώς διευρύνεται και απαιτεί πλέον τους δικούς του κανόνες. Στο εξής, λοιπόν, τα αυτοαπασχολούμενα παιδιά των courier και των delivery θα έχουν προστατευτικά κράνη και οχήματα μετακίνησης από τις εταιρείες τους. Και θα λειτουργούν, όπως όλοι οι υπόλοιποι εργαζόμενοι, με ασφάλιση και εφόσον το επιθυμούν με συνδικαλιστική εκπροσώπηση. Ένα νέο εργασιακό πεδίο αποκτά, δηλαδή, το δικό του ρυθμιστικό πλαίσιο.
Η έκτη μεταρρύθμιση: θεσπίζει για πρώτη φορά άδεια πατρότητας 14 ημερών με αποδοχές. Φαντάζομαι πως γνωρίζετε ότι είναι μεγαλύτερη ακόμα από το δεκαήμερο της σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας. Ο νέος πατέρας θα προστατεύεται από απόλυση επί ένα εξάμηνο. Εισάγεται επίσης γονική άδεια τεσσάρων μηνών με επιδότηση στο πρώτο δίμηνο και για τους δυο γονείς. Ενώ οι γυναίκες προστατεύονται από περιστατικά βίας και παρενοχλήσεων. Απαγορεύεται η απόλυση εγκύου ή νέας μητέρας. Η απαγόρευση αυτή επεκτείνεται και για την υιοθεσία τέκνου, όπως και για τις περιπτώσεις παρένθετης μητρότητας.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές, η επόμενη πρωτοβουλία εναρμονίζει τον αριθμό των υπερωριών με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Έτσι η νόμιμη επιπλέον απασχόληση αυξάνεται σε 150 ώρες ετησίως. Με τις ανάλογες, βεβαίως, προσαυξήσεις στην αμοιβή των εργαζομένων. Στην απέναντι όχθη, όταν θα υπάρξει υπέρβαση αυτού του ορίου, οι υπερωρίες θα αποζημιώνονται με βάση το 120% του κανονικού ωρομισθίου, αντί του 80% σήμερα. Και αυτό τι θα σημαίνει: Πρόσθετη παραγωγή, και στα κέρδη από αυτήν είναι σωστό να συμμετέχουν και εκείνοι που έχουν συμβάλει στη δημιουργία τους.
H όγδοη καινοτομία φέρνει την Ελλάδα πρωτοπόρα στη νομοθέτηση κανόνων για την τηλεργασία. Αυτή θα γίνεται υποχρεωτική μόνο για λόγους δημόσιας υγείας, με τη σχετική υποδομή να βαραίνει πάντα τον εργοδότη. Αλλά, όπου ισχύει, θα τη συνοδεύει το δικαίωμα στην αποσύνδεση, όπως συμβαίνει ήδη στη Γαλλία και στην Ισπανία. Ο εργοδότης δεν θα μπορεί να απασχολεί, να ενοχλεί με διαρκή email τον εργαζόμενο από απόσταση εκτός του ωραρίου. Προβλέπονται μάλιστα και οι τεχνικές διαδικασίες, ώστε η ηλεκτρονική επικοινωνία εργοδότη-εργαζόμενου να ολοκληρώνεται αυτόματα μετά το πέρας της εργασίας.
Αν η τελευταία αυτή ρύθμιση αφορά ένα θέμα το οποίο μας έρχεται από το αύριο, η επόμενη κλείνει μια πληγή από το χθες. Στο εξής θα λειτουργούν Κυριακή και στην Ελλάδα όποιες επιχειρήσεις λειτουργούν και στην υπόλοιπη Ευρώπη και κυρίως στις Μεσογειακές χώρες. Η σχετική λίστα διευρύνεται. Όμως, τα δικαιώματα των εργαζομένων παραμένουν σταθερά. Η αμοιβή τους προσαυξάνεται κατά 75% και κάθε εργάσιμη ημέρα θα αναπληρώνεται με μία ακόμα μέρα ξεκούρασης την επόμενη εβδομάδα. Είναι μία ρύθμιση από τις πιο φιλεργατικές σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Το δεκάλογο των μεγάλων τομών ολοκληρώνει η δημοκρατική διαφάνεια στο σημερινό σκοτεινό λαβύρινθο του συνδικαλισμού, με μέτρα που τον επαναφέρουν στον αληθινό του ρόλο. Δηλαδή, σε αυτόν της υπεράσπισης των συμφερόντων των εργαζόμενων με δικλείδες που αποτρέπουν την κατάχρηση των κινητοποιήσεων, που τελικά περιθωριοποιεί και τα δίκαια αιτήματα των συνδικαλιστών. Αλλά και με πρόνοιες ώστε οι διεκδικήσεις μιας ομάδος πολιτών να μην στρέφονται εναντίον των υπολοίπων. Γιατί το δημόσιο συμφέρον είναι το συμφέρον όλων.
Με το νέο πλαίσιο, όταν μία απεργία απορρίπτεται από το δικαστήριο, δεν θα μπορεί να επιστρέφει “από το παράθυρο” με άλλη απόφαση δευτεροβάθμιου σωματείου. Με άλλα λόγια, η απεργία διαχωρίζεται από την παρανομία. Και ναι, στις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας θα υπάρχει πάντα προσωπικό ασφάλειας. Δεν θα πνίγονται οι Δήμοι στα σκουπίδια, δεν θα μένουν χωρίς συγκοινωνίες όλοι οι πολίτες όταν ένα σωματείο διεκδικεί κάποιο αίτημα. Αλλά και οι ίδιες οι κινητοποιήσεις θα πρέπει να αποφασίζονται με τη συμμετοχή των εργαζόμενων και όχι σε κλειστά γραφεία.
Από την άλλη πλευρά, η επιστροφή των συνδικαλιστών στα γνήσια, στα πραγματικά τους καθήκοντα, θα αναβαθμίσει τελικά και τους ίδιους ως συνεπείς κοινωνικούς εταίρους. Η απαγόρευση να χρηματοδοτούνται από τους εργοδότες ή και από τα κόμματα θα εμποδίσει τη χειραγώγησή τους. Και η αντιστοίχιση -είμαι σίγουρος ότι θα συμφωνείτε- των προνομίων τους με εκείνα της εγκύου εργαζόμενης θα αποκλείει τη μετατροπή τους σε μία ξεχωριστή κάστα μεταξύ των συναδέλφων τους. Και η επαναφορά των συνδικαλιστών στην ώσμωση με την κοινωνία θα τους απεγκλωβίσει και από τη σημερινή γραφειοκρατική τους απομόνωση.
Όλα αυτά συμπληρώνουν την εικόνα που θέλουμε για τον κόσμο της εργασίας. Με τον υπάλληλο να μην χάνει μισό μισθό το μήνα από υπερωρίες που δεν αναγνωρίζονται, την εργαζόμενη -που παράλληλα σπουδάζει- να μπορεί να κρατά ελεύθερη την Παρασκευή της -αν το θέλει- και να μπορεί να καταγγέλλει άφοβα όποιον την παρενοχλεί στο γραφείο. Τον τεχνίτη να παίρνει πλήρη αποζημίωση στην περίπτωση που φύγει από τη δουλειά, αλλά και τον αεικίνητο ντελιβερά να είναι και αυτός πλέον ένας κανονικός υπάλληλος, με ασφάλεια, με δικαιώματα, με ασφάλιση. Στην ίδια εικόνα ανήκει και όποια ή όποιος θα κλειδώνει άφοβα πια τον υπολογιστή του, την οθόνη του μόλις τελειώνει η εργασία του από απόσταση.
Τα ζευγάρια θα έχουν μεγαλύτερη γονική άδεια και ο πατέρας, μάλιστα, για πρώτη φορά. Και όλους θα τους καλύπτει μία ισχυρή Ανεξάρτητη Αρχή που θα ελέγχει ηλεκτρονικά τη νομιμότητα στο χώρο που δουλεύουν. Και όλοι τους θα συναντούν τους συνδικαλιστές των σωματείων δίπλα τους, όχι μπροστά στα πλοία όταν ξεκινούν για λίγες διακοπές. Γιατί τα μπλόκα στους καταπέλτες μετατρέπονται πλέον σε καταπέλτη της κοινωνίας κατά των εχθρών της.
Το συμπέρασμα, λοιπόν, είναι ότι ναι, συζητάμε για ένα νομοσχέδιο πραγματικά εκσυγχρονιστικό. Ο Υπουργός Εργασίας σάς ζήτησε πολλές φορές να απαντήσετε ποιες από τις διατάξεις που νομοθετεί σήμερα η Κυβέρνηση δεν εφαρμόζονται στη μεγάλη πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών. Και κυρίως σε χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία όπου η αριστερά συγκυβερνά. Ένα νομοσχέδιο το οποίο στον πυρήνα του είναι φιλεργατικό, καθώς με την ψηφιακή κάρτα εργασίας εγγυάται, για πρώτη φορά, τη σωστή αμοιβή και στις υπερωρίες. Και ακόμη καθιερώνει πρόσθετα δικαιώματα ειδικά για τις γυναίκες. Εξισώνει εργατοτεχνίτες με υπαλλήλους και μεριμνά για όσους εργάζονται σε δυναμικά επαγγέλματα.
Είναι ένα νομοσχέδιο βαθιά αναπτυξιακό, γιατί επιτρέπει στην εργασία να παρακολουθεί την οικονομία, γιατί αυξάνει την παραγωγικότητα μειώνοντας τη γραφειοκρατία και αποκαθιστώντας διακριτούς ρόλους, γιατί οι εργαζόμενοι πρέπει να προστατεύονται, ώστε να αποδίδουν περισσότερο για τους ίδιους και για την εθνική οικονομία και, ναι, οι επιχειρήσεις χρειάζονται ευελιξία ώστε η δική τους στασιμότητα να μην έχει συνέπειες στην απασχόληση. Ενώ οι συνδικαλιστές πρέπει να αγωνίζονται για τους ανασφαλείς και τους επισφαλείς και όχι μόνο για να είναι οι ίδιοι ασφαλείς.
Αγαπητοί συνάδελφοι, το νέο πλαίσιο ακολουθεί το προηγούμενο το οποίο αισίως συμπληρώνει σχεδόν 40 χρόνια ζωής και καλείται να λύσει εκκρεμότητες που όπως είδαμε ανατρέχουν ακόμα και στο 1920. Εάν για κάτι μπορεί κάποιος να μας ασκήσει κριτική, είναι ότι αργήσαμε να προχωρήσουμε σε αυτή την κεντρική μας μεταρρύθμιση η οποία βέβαια προβλέπεται με απόλυτη σαφήνεια στο προεκλογικό μας πρόγραμμα. Έπρεπε, ωστόσο, να μελετηθεί καλά και να εκδηλωθεί την κατάλληλη στιγμή. Και να θυμηθώ και μία φράση του Τζον Κένεντι: «Τη στέγη για τη βροχή τη φτιάχνεις όταν έχει λιακάδα».
Μπορεί, λοιπόν, οι παθογένειες του εργασιακού να έχουν τις ρίζες τους στο βαθύ παρελθόν, να βάλτωσαν και να πέτρωσαν στο πέρασμα του χρόνου, όμως αυτό δεν σημαίνει πως κάποιοι έπαψαν να διαβάζουν το σήμερα με τα γυαλιά του χθες. Το δηλώνουν και οι ίδιοι, άλλωστε, όταν αντιμετωπίζουν το θεσμό των υπερωριών ή την κυριακάτικη απασχόληση σαν να ισχύουν σήμερα στην Ελλάδα συνθήκες της βιομηχανικής επανάστασης του 19ου αιώνα. Ή όταν βλέπουν στις μέρες μας γαλέρες από το μακρινό παρελθόν.
Και αυτή είναι η πιο ανώδυνη όψη του προβλήματος της κριτικής που μας ασκεί η Αντιπολίτευση. Ο αναχρονισμός. Γιατί η άλλη είναι χειρότερη και είναι το ωμό ψέμα, όχι η απλή ανάγνωση του παρόντος με δόγματα και τσιτάτα από το παρελθόν, αλλά η συνειδητή διαστρέβλωση της αλήθειας στο τώρα, με συνθήματα τρόμου, που μπορεί να μην έχουν περιεχόμενο, αλλά παράγουν εντυπώσεις και τα οποία εκπέμπονται από τα ίδια στόματα που πριν από δύο χρόνια ύψωναν δήθεν το σκιάχτρο της 7ημερης εργασίας που τάχα θα έφερνε η Νέα Δημοκρατία.
Σήμερα, βέβαια, μιλάμε για 4ήμερη απασχόληση, κ. Τσίπρα, αλλά για εσάς δεν έχει σημασία η διάψευση των λόγων σας. Σας αρκεί μόνο το δηλητήριο που σπέρνετε.
Επειδή, λοιπόν, πολλοί μύθοι διακινήθηκαν και πολλή δημαγωγία απλώθηκε για να υπάρξει σύγχυση, απαντώ με λίγα λόγια στα βασικά fake news τα οποία ακούστηκαν.
Μύθος πρώτος, εμβληματικός: «Καταργείται το 8ωρο». Όποιος το λέει καταργεί την ελληνική γλώσσα, γιατί η προστασία του 8ωρου αναφέρεται ρητά στο άρθρο 55 του νομοσχεδίου. Όποιος το λέει, όμως, καταργεί και την πολιτική λογική. Γιατί το 8ωρο προβλέπεται ρητά στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη.
Συνεπώς, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από καμία χώρα- μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό μπορεί να αλλάξει μόνο αν ένα Κράτος εγκαταλείψει την Ευρώπη. Σκεφτείτε, λοιπόν, ποιοι φλέρταραν κάποτε με αυτή την ιδέα.
Μύθος δεύτερος. «Οι υπερωρίες θα πληρώνονται με ρεπό». Όποιος το φωνάζει αυτό έχει πάρει ρεπό από την αλήθεια. Οι υπερωρίες θα πληρώνονται με την προσαυξημένη αμοιβή, όπως και τώρα. Πάντοτε με την σύμφωνη γνώμη του εργαζόμενου. Υπάρχουν «μαύρες» υπερωρίες, πράγματι. Αλλά αυτές είναι που ξοδεύονται για την κατασκευή προπαγάνδας στα εργαστήρια της Κουμουνδούρου. Επιμένετε συνειδητά να διαστρεβλώνετε και να συγχέετε τις υπερωρίες με την διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Και αναρωτιέμαι: Εάν στις ατομικές συμβάσεις υπάρχει ασυμμετρία στη διαπραγματευτική ισχύ μεταξύ εργαζόμενου και εργοδότη, το ίδιο δεν θα έπρεπε να ισχύει και στις υπερωρίες; Γιατί σας ενοχλεί το ένα και όχι το άλλο;
Μύθος τρίτος. Έρχεται το ευέλικτο ωράριο. Καλώς το δέχτηκαν όσοι το λένε. Μόνο που άργησαν 31 χρόνια διότι τόσο ισχύει. Και οι τροποποιήσεις του, μάλιστα, έχουν από κάτω και με τις υπογραφές της κυρίας Ξενογιαννακοπούλου και του κ. Ραγκούση.
Δύσκολο να βρίσκεστε, όντως, στην πρώτη γραμμή δίπλα στον αρχηγό σας, όταν έχετε κάνει ακριβώς τα ανάποδα από αυτά τα οποία σήμερα εισηγείστε. Τον κ. Ραγκούση τον αποσύρατε βλέπω σήμερα, αλλά μείνατε εσείς. Να μας πείτε και για τα δάνεια των κομμάτων μετά, γιατί θυμίζω ότι ήσασταν και γραμματέας του ΠΑΣΟΚ. Να μας πείτε και γι’ αυτά. Πόσο άσχημα τα κάναμε.
Και βέβαια, κ. Τσίπρα, φαντάζομαι ότι θυμάστε ότι το ευέλικτο ωράριο εφαρμόστηκε πλήρως επί ΣΥΡΙΖΑ, όπως εφαρμόζεται και τώρα στον τουρισμό και σε δεκάδες επιχειρήσεις με βάση τις συμβάσεις που έχουν σήμερα με τους εργαζόμενους. Ρεκόρ, λοιπόν, ευελιξίας στις κυβιστήσεις έχει μόνο η αντιπολίτευση.
Και ο επίλογος της πολιτικής μυθολογίας. Καθιερώνονται οι ατομικές συμβάσεις. Λίγο δύσκολο να καθιερωθεί κάτι το οποίο είναι ήδη καθιερωμένο, γιατί ατομικές συμβάσεις υπάρχουν, όπως υπάρχουν και συλλογικές συμβάσεις και ο νέος νόμος επεκτείνει απλά Ευρωπαϊκή Οδηγία που ψηφίστηκε επί ΣΥΡΙΖΑ με Υπουργό τότε την κυρία Αχτσιόγλου. Εκείνη, λοιπόν, θα σας εξηγήσει αν είναι σωστή, αλλά μπορείτε, αν θέλετε, να πάρετε ιδέες και από αλλού. Ρωτήστε και τους φίλους σας τους Podemos -αν τους μιλάτε ακόμα- που επίσης την καθιέρωσαν προ καιρού στην Ισπανία.
Αγαπητοί συνάδελφοι, περιορίστηκα μόνο στην αποκαθήλωση μερικών καταγγελιών της Αντιπολίτευσης και ασφαλώς δεν σχολίασα όσα εκείνη αποσιωπεί με ενοχή. Δεν άκουσα να λέτε κουβέντα για την ψηφιακή κάρτα και την άδεια πατρότητας και την προστασία από τη βία στο χώρο εργασίας, για τη φροντίδα για τα επαγγέλματα της εποχής, για τους εργατοτεχνίτες, για την πρόσθετη θωράκιση απέναντι στις αυθαίρετες απολύσεις. Οι αντίπαλοί μας βλέπετε μένουν απολύτως πιστοί στο δόγμα, «ποτέ δεν αναφέρουν αυτά που δεν συμφέρουν». Βέβαια το σύνθημα «ασταμάτητα δουλεύουν μόνο τα ρολόγια», είναι έξυπνο, είναι λίγο παλιό βέβαια. Η ζωή έχει απαντήσει πως υπάρχουν και σταματημένα ρολόγια που λένε πάντα την ίδια ώρα.
Γιατί τα νέα προβλήματα δεν λύνονται με γέρικα επιχειρήματα. Θα ήταν, συνεπώς, πιο εύστοχο αν για «τη μητέρα των μαχών», η Αντιπολίτευση μιλούσε για τη «γιαγιά των μαχών» και αποκαλούσε τους λιγοστούς υποστηρικτές της, όχι πλέον «εργατοπατέρες», αλλά «εργατοπαππούδες». Τουλάχιστον έτσι θα φαινόταν και η ίδια πιο συνεπής με την εποχή της.
Επιστρέφω, όμως, στην ουσία του νομοσχεδίου γιατί πιστεύω πραγματικά ότι στο περιεχόμενό του αντιπαρατίθεται η πραγματικά προοδευτική σκέψη με τις δυνάμεις της αληθινής συντήρησης που μπορεί ανέξοδα να δηλώνουν φίλοι της προόδου. Αλλά κάθε πρόοδος προϋποθέτει τολμηρές αλλαγές. Και είναι γνωστό ότι οι αλλαγές είχαν, έχουν και θα έχουν πάντα αρκετούς εχθρούς.
Βλέπετε πώς αλλάζει ο κόσμος γύρω μας. Η γραμμική πορεία, «σπουδές, καριέρα, συνταξιοδότηση» αμφισβητείται και στη θέση της εισέρχεται μία ρευστή πορεία η οποία εξαρτάται ολοένα από περισσότερους παράγοντες, από δημογραφικές αλλαγές, από την εξέλιξη της τεχνολογίας, από τις δεξιότητες που μια αγορά εργασίας που αλλάζει συνέχεια αναζητά, χωρίς κανείς να μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η επαγγελματική σταδιοδρομία των νέων μας σε 10 χρόνια. Για όλα αυτά θα έπρεπε να μιλάμε σε αυτή την αίθουσα.
Σε έναν κόσμο, λοιπόν, που η ίδια η φύση της εργασίας μεταβάλλεται, είναι ανάγκη να την ακολουθεί και το ρυθμιστικό της περιβάλλον, υπηρετώντας όμως πάντα τρεις παράλληλες και ταυτόχρονες κατευθύνσεις: Την ευελιξία της επιχειρηματικότητας που αυξάνει τον παραγόμενο πλούτο και τις θέσεις απασχόλησης, την προστασία, αλλά και την κινητροδότηση του εργαζόμενου ώστε αυτός να μπορεί να προκόβει μαζί με τη χώρα και, τέλος, την εγγύηση της Πολιτείας ότι με τους κανόνες της θα επενδύει θεσμικά στην κοινή προσπάθεια, ώστε μετά να μπορεί να κατανέμει δίκαια το κοινό αποτέλεσμα.
Αυτή η αντίληψη διαπερνά το σημερινό νομοσχέδιο, προσφέροντας ευελιξία και ασφάλεια, ασφάλεια και ευελιξία στους δύο πόλους του κόσμου της εργασίας. Συγχρονίζοντας το εθνικό πλαίσιο με το διεθνές περιβάλλον για να μπορεί και αυτό, επιτέλους, να είναι ανταγωνιστικό. Και προτάσσοντας εκείνες τις συνθήκες που δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την αύξηση του εθνικού εισοδήματος για να ακολουθήσει, στη συνέχεια, η διάχυσή τους σε ολόκληρη την κοινωνία. Γιατί δικός μας στόχος δεν είναι η εργασία να αποδίδει λίγα, αλλά ο κόπος των εργαζόμενων να επιστρέφει σε αυτούς, να αποφέρει η εργασία πολλά σε όλους. Και η προστασία του εργαζόμενου αποτελεί σταθερή προτεραιότητα.
Γι΄ αυτό και προσθέτουμε σε αυτήν έξι ακόμα περιπτώσεις που αποκλείουν την παράνομη απόλυσή του, είτε πρόκειται για άσκηση δικαιωμάτων του, είτε για ευαίσθητες περιόδους όπως αυτή της γονικής φροντίδας. Τον οπλίζουμε με λύση στο παρόν για τη δυναμική των πλατφορμών, αλλά και για το μέλλον της τηλεργασίας. Κυρίως, όμως, δίνουμε στην εργαζόμενη, στον εργαζόμενο τη δυνατότητα να διαμορφώνει η ίδια, ο ίδιος τη ζωή του. Γιατί ο εργαζόμενος για εμάς δεν ήταν ποτέ μια απλή παραγωγική μονάδα. Είναι μια αυτόνομη προσωπικότητα και αυτή, άλλωστε, αποτελεί και μια θεμελιώδη διαφορά μας με τους αντιπάλους μας οι οποίοι επιμένουν να ερμηνεύουν τον κόσμο με ισοπεδωτικά σχήματα που, τελικά, κρύβουν την αλήθεια.
Έτσι μέσα στη γενική έννοια του λαού χάνεται τελικά ο πολίτης και μέσα στις μεγαλοστομίες για τα ανάλγητα αφεντικά εξαφανίζονται οι τεκτονικές αλλαγές που έχουν μεσολαβήσει στην παγκόσμια παραγωγική διαδικασία.
Δεν είναι τυχαία συνεπώς και η διαφορετική οπτική μας για το ρόλο του συνδικαλισμού. Εμείς τον θέλουμε πυλώνα δημοκρατικό, κάποιοι άλλοι τον θέλουν φεουδοκομματικό. Στο εξής οι συνδικαλιστές θα έχουν τις οφειλόμενες διευκολύνσεις, αλλά όχι γενική ασυλία ακόμα και για αδικήματα, όπως η βιαιοπραγία ή η σεξουαλική παρενόχληση.
Θα έχουν ταυτότητα, αλλά και υπευθυνότητα, αν προκαλούν ζημιά στην κοινωνία. Θα κληθούν να υπηρετήσουν την εργατική προστασία και όχι να διαιωνίσουν τη γραφειοκρατική πατρωνία. Γιατί κάποτε θα πρέπει τουλάχιστον σε αυτή την αίθουσα να συμφωνήσουμε ξανά στα βασικά. Τα σωματεία υπάρχουν για τα μέλη τους, όχι για τα κόμματα. Και οι συνδικαλιστές υπάρχουν για τους εργαζόμενους και όχι οι εργαζόμενοι για τους συνδικαλιστές.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές, τα παραπάνω νομίζω ότι αναδεικνύουν το πολιτικό περιεχόμενο του νομοσχεδίου. Ταυτόχρονα, όμως, περιγράφουν και τις δύο αντίπαλες προσεγγίσεις αυτών που το υποστηρίζουν από τη μια, αυτών που το πολεμούν από την άλλη. Πρόκειται, πράγματι, για μια μεγάλη, για μια χαώδη πολιτική, αλλά και ιδεολογική διαφορά που ασφαλώς θα δοκιμαστεί στην πράξη.
Από τη δημόσια διαβούλευση -η οποία προηγήθηκε και η οποία με πρωτοβουλία του Υπουργού υπήρξε εκτενέστατη- ξεχωρίζω τις έντονες επιφυλάξεις του ΣΕΒ, αλλά και τη συμφωνία της ΕΣΕΕ και των γυναικείων οργανώσεων. Αυτός ο συνδυασμός ίσως να δίνει και το μέτρο της ισορροπημένης κατεύθυνσης των αλλαγών που σήμερα προτείνουμε. Πάνω από όλα, ωστόσο, θέλω να επιμείνω στο νέο πνεύμα που τις διατρέχει εισάγοντας μία κουλτούρα υγιούς συμπόρευσης όλων των δυνάμεων της εργασίας, κάτι το οποίο αποτυπώνει περισσότερο οποιαδήποτε άλλη μεταρρύθμιση η ψηφιακή κάρτα, η οποία δίνει πια καθαρούς ρόλους σε όλους, στον εργαζόμενο, στον εργοδότη και στο Κράτος το οποίο εποπτεύει την όλη διαδικασία.
Γι’ αυτό ακριβώς και υποστηρίζω την εργασιακή μεταρρύθμιση, επειδή προωθεί την αίσθηση του κοινού σκοπού σε όλες τις παραγωγικές δυνάμεις. Είναι μία ανάγκη της χώρας ύστερα από μία δεκαετία καθήλωσης, ένα χρέος προς τη νέα γενιά που θα πρέπει, επιτέλους, να συναντήσει πολλές και καλές δουλειές σε ένα αξιοπρεπές και δίκαιο εργασιακό περιβάλλον. Είναι, όμως, ταυτόχρονα και μία εθνική απάντηση στη συγκυρία, καθώς επί 16 μήνες η Ελλάδα προστάτευσε το εισόδημα και την απασχόληση από την πανδημία και τώρα καλείται να κερδίσει με νέα ορμή το στοίχημα της ανάπτυξης.
Άλλωστε ένα ακόμα χαρακτηριστικό του νομοσχεδίου είναι και ο δυναμικός του χαρακτήρας. Για παράδειγμα, η ελληνική αγορά εργασίας, λόγω μικρού μεγέθους επιχειρήσεων, έχει πράγματι πολλές ατομικές συμβάσεις οι οποίες αφήνουν περιθώρια για αυθαιρεσίες. Συμβαίνει αυτό σήμερα που μιλάμε στις ταχυμεταφορές παραδείγματος χάρη. Γι’ αυτό και το νέο πλαίσιο θέτει κανόνες. Αύριο και στους τομείς αυτούς θα μπορούν να καθιερωθούν συλλογικές συμβάσεις -είναι κάτι το οποίο προσωπικά υποστηρίζω- και σίγουρα θα προκύψει αυτή η ανάγκη, καθώς η οικονομία θα μεγεθύνεται και καθώς αναπόφευκτα θα αυξάνεται η ζήτηση για εργασία.
Στο συναρπαστικό αυτό ταξίδι της αναγέννησης η Πατρίδα μας θα έχει ως οδηγό το Εθνικό Σχέδιο «Ελλάδα 2.0», ο τρίτος πυλώνας του οποίου αφορά την εργασία και τη συνοχή της κοινωνίας. Περισσότερα από 5 δισ. ευρωπαϊκών πόρων -τα οποία θα μπορούν να γίνουν πολλά περισσότερα με τα ιδιωτικά κεφάλαια που θα κινητοποιήσουν- θα χρηματοδοτήσουν δεκάδες δράσεις από τις οποίες έξι συγκεκριμένα θα επικεντρωθούν αποκλειστικά στην οικοδόμηση και στην υποστήριξη του πλαισίου που σήμερα νομοθετούμε. Μιλάμε για μια πολυεπίπεδη, παράλληλη και συνεκτική πορεία προς το αύριο.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κλείνω με τα εξής ερωτήματα: Είναι αλήθεια, κ. Τσίπρα, κα Γεννηματά -και νομίζω ότι μπορώ να απευθυνθώ συνολικά στην αντιπολίτευση- ότι καταγγείλατε το νομοσχέδιο πριν ακόμα αυτό βγει σε δημόσια διαβούλευση. Ότι σπεύσατε να διαδηλώσετε εναντίον του, ενώ ακόμα αυτό διαμορφωνόταν στη Βουλή. Και σήμερα διαπιστώνω ότι επιμένετε να μη μιλάτε για τα άρθρα του, αλλά για τα fake news τα οποία κατασκευάσατε στη θέση τους.
Δεν θα παραιτηθώ, ωστόσο, από την προσπάθεια να διαμορφωθεί μια στοιχειώδης διακομματική συναίνεση γύρω από μερικές εύλογες αλλαγές που ζητά η ίδια η πραγματικότητα.
Σας ερωτώ, λοιπόν, κα Γεννηματά, κ. Τσίπρα, θα ψηφίσετε, έστω και τώρα, την ψηφιακή κάρτα που καταργεί τη μαύρη και υποδηλωμένη εργασία; Θα ψηφίσετε την επαγγελματική αποκατάσταση-ασφάλιση των ταχυμεταφορέων και την εξίσωση των εργατοτεχνητών με τους υπαλλήλους; Θα στηρίξετε τη διεύρυνση των περιπτώσεων που καθιστούν άκυρη μία απόλυση; Δεν φαντάζομαι να αρνηθείτε τις ευρωπαϊκές ρήτρες κατά της βίας και της παρενόχλησης, υπέρ της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία. Θα πείτε ναι ή θα πείτε όχι στην καθιέρωση και στην Ελλάδα της άδειας πατρότητας με αποδοχές; Στη γονική άδεια τεσσάρων μηνών και για τους δύο γονείς; Μήπως τελικά μας αιφνιδιάσετε και αρνηθείτε και την απαγόρευση απόλυσης του νέου πατέρα, όπως και κάθε εργαζόμενου που ασκεί τα καθήκοντά του; Και, τελικά, συμφωνείτε ή διαφωνείτε ότι όποιος εργάζεται από απόσταση έχει το δικαίωμα να αποσυνδέεται από την εργασία όταν λήγει το ωράριό του;
Όμως, κ. Τσίπρα και κυρία Γεννηματά, θα σας διευκολύνω. Καταθέτω αίτημα ονομαστικής ψηφοφορίας για όλα τα άρθρα του νομοσχεδίου, για όλα. Για να αναλάβετε και εσείς επώνυμα και φανερά τις ευθύνες σας και να αναδειχθεί η υποκρισία σας. Και να δούμε στο τέλος πόσα από τα άρθρα του νομοσχεδίου θα έχετε ψηφίσει. Η «μητέρα όλων των μαχών» θα καταλήξει τελικά -όταν κάνουμε τον απολογισμό- να έχετε ψηφίσει 2 στα 3 από τα άρθρα τα οποία έχουμε καταθέσει. Γιατί τόσο υποκριτές είστε. Εκτός αν επιλέξετε πάλι φυσικά το δρόμο της αποχώρησης από την αίθουσα. Συνηθισμένο σάς είναι τελευταία.
Κλείνω με ένα πολύ ενδιαφέρον και προφητικό κείμενο, το οποίο μας έρχεται από το 1992. Ακούστε το, έχει ενδιαφέρον. «Καθοριστική στην προοπτική μιας φιλικής ανάπτυξης, είναι και η εισαγωγή νέων τεχνολογιών στην εργασία και στοιχείο της αποτελεί», προσέξτε, «η νέα οργάνωση του χρόνου παραγωγικής διαδικασίας. Δεν είναι, λοιπόν, μόνο η διεκδίκηση μειωμένου ωραρίου, γιατί η νέα εποχή», το 1992, «εισάγει και εναλλακτικές μορφές απασχόλησης. Ελαστικό ωράριο και εργασία μέσω τερματικού». Αυτά, λοιπόν, δεν τα έλεγε η Θάτσερ.
«Σε αυτά, συνεπώς, πρέπει να επικεντρωθούν οι προτάσεις της αριστεράς, εγκαταλείποντας τη στείρα υπεράσπιση της παλιάς εποχής». Και έγραφε ο συγγραφέας ακόμα: «Η αριστερά έμεινε παιδί της μεγάλης βιομηχανίας και εγκλωβίστηκε στην αποκλειστική ενασχόληση με εκείνα τα προβλήματα των πολιτών τα οποία απέρρεαν από τη θέση τους στην παραγωγική διαδικασία». Ποιος υπέγραφε, κυρίες και κύριοι, κ. Τσίπρα, τρία χρόνια αφότου μπήκατε στη νεολαία του Κομμουνιστικού Κόμματος, τη χρονιά που έπεσε το τείχος, αυτό το τολμηρό κείμενο; Ένας μεγάλος ευρωπαίος αριστερός και μεταρρυθμιστής, ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, η σκέψη του οποίου νομίζω ότι και τώρα συναντιέται με τις περισσότερες επιλογές αυτού του νομοσχεδίου.
Και αναρωτιέμαι μερικές φορές πού πήγε αυτή η φωτισμένη αριστερά η οποία μπορούσε να αντιλαμβάνεται τις αλλαγές του κόσμου μέσα από το πρίσμα της πραγματικής προόδου και όχι μέσα από αγκυλώσεις μιας άλλης εποχής.
Καταργούμε, λοιπόν, ξεπερασμένα ιδεολογικά σύνορα και ανασχεδιάζουμε το τόξο των δυνάμεων της ανανεωτικής πνοής και της γνήσιας προοδευτικής πράξης. Σας καλώ, λοιπόν, να ψηφίσετε, γιατί θα αναγκαστείτε να το κάνετε, θετικά, ώστε να αποκτήσει και η Ελλάδα θεσμικό περιβάλλον εργασίας αντάξιο του ρόλου που διεκδικεί στον 21ο αιώνα. Σύγχρονο και δίκαιο, κοινωνικό και αναπτυξιακό, αποτελεσματικό αλλά πάντα δίκαιο. Ένα πλαίσιο που δεν αλλάζει μόνο τους κανόνες του παλιού παιχνιδιού, αλλά και τους ίδιους τους παίκτες του, απελευθερώνοντας συνολικά τον κόσμο της παραγωγής, δίνοντας ώθηση σε όλους τους συντελεστές της οικονομίας και πάνω από όλα οπλίζοντας με νέα δύναμη τους εργαζόμενους της χώρας μας.
Δευτερολογία και τριτολογία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Βουλή στη συζήτηση του νομοσχεδίου για την Προστασία της Εργασίας
Κύριε Τσίπρα, βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα την ιστορική σας αποστροφή και την απόπειρα να συγκρίνετε το τι ενδεχομένως θα συμβεί στις επόμενες εκλογές με το τι συνέβη την περίοδο ’90-’93. Να σας πω ένα μυστικό; Δεν είστε Ανδρέας Παπανδρέου. Οπότε προσέξτε μην εξάγετε τέτοια συμπεράσματα βιαστικά, γιατί κινδυνεύετε να διαψευστείτε από τις εξελίξεις.
Μιας και έχω δύο λογογράφους να σας στείλω τον έναν μήπως μπορέσει να τακτοποιήσει λίγο τη σκέψη σας; Διότι καταφέρατε να μιλήσετε για όλα και να μην απαντήσετε σε κανένα από τα ερωτήματα τα οποία έθεσα. Γενικά καλό είναι να μη βλέπετε τα πράγματα διπλά. Προσέξτε το αυτό.
Έρχομαι στο ζήτημα της πανδημίας. Δεν θα μιλήσω πολύ γι’ αυτό, αλλά ας αφήσουμε επιτέλους στην άκρη αυτό το ψέμα, ότι βάλατε πλάτη στην Κυβέρνηση στη μάχη κατά της πανδημίας. Διότι ό,τι έκανε αυτή η Κυβέρνηση, σπεύδατε πάντα να πείτε το ακριβώς ανάποδο. Και σήμερα εξακολουθείτε να το κάνετε. Θέλετε να σας θυμίσω τις δηλώσεις σας;
«Βάλατε πλάτη», λοιπόν, κ. Τσίπρα όταν τον Νοέμβριο λέγατε ότι υποσχόμαστε ένα εμβόλιο το οποίο δεν υπάρχει; «Βάλατε πλάτη» τον Ιανουάριο όταν μας λέγατε ότι το να κάνουμε 25.000 εμβολιασμούς την ημέρα είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας και κάνουμε 100.000 εμβολιασμούς κάθε μέρα; «Βάλατε πλάτη» που όταν πήραμε τη δύσκολη απόφαση να κλείσουμε την οικονομία υπερασπιστήκατε την οικονομική δραστηριότητα και όταν ανοίγαμε την οικονομική δραστηριότητα μας λέγατε «προσέξτε τι κάνετε διότι θέτετε σε κίνδυνο την υγεία των πολιτών»; Έτσι βάλατε πλάτη;
Βάλατε πλάτη με το να μην έχετε πει μία θετική κουβέντα για την Επιχείρηση «Ελευθερία»; Σας το είπε εξάλλου και ο κ. Τσακαλώτος. «Θα ήμασταν πιο αξιόπιστοι», είπε ο κ. Τσακαλώτος, «εάν αναγνωρίζαμε ότι η Κυβέρνηση τα έχει πάει καλά στην οργάνωση των εμβολίων». Δεν το έχετε πει ούτε μία φορά.
Και σήμερα ακόμα που μιλάμε πρωτοκλασάτα στελέχη σας έρχονται και υπονομεύουν ευθέως τη διαδικασία του εμβολιασμού. Δεν μιλάμε για τυχαία στελέχη, μιλάμε για στελέχη που είναι γιατροί στο επάγγελμα και διετέλεσαν Υπουργοί Υγείας. Αναφέρομαι συγκεκριμένα στον κ. Πολάκη και στις απαράδεκτες τελευταίες αναρτήσεις του, με τις οποίες ευθέως έρχεται και αμφισβητεί τη διαδικασία εμβολιασμού, αφήνοντας σαφέστατα υπονοούμενα ότι δήθεν αυτό το θαύμα της επιστήμης το οποίο μας έχει επιτρέψει να σώσουμε εκατομμύρια ζωές στον κόσμο και να επανέλθουμε σε κάποια κανονικότητα δεν θα έπρεπε να το αγκαλιάσουμε, αλλά θα έπρεπε να είμαστε καχύποπτοι.
Γιατί λέει, ο μεγάλος επιστήμων και γνώστης περί των εμβολίων, κ. Πολάκης, ότι πώς είναι δυνατόν να ανακάλυψαν το εμβόλιο σε λίγους μήνες όταν προηγούμενα εμβόλια χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια για να ανακαλυφθούν;
Αλήθεια, κ. Τσίπρα, τα στηρίζετε αυτά; Έτσι στηρίζετε την προσπάθεια; Έτσι καταπολεμάτε το αντιεμβολιαστικό κίνημα; Και έχετε το θράσος να έρχεστε σήμερα εδώ και να λέτε ότι βάλατε πλάτη; Αν πραγματικά θέλετε να βάλετε πλάτη το πρώτο βήμα το οποίο θα μπορείτε να κάνετε είναι να έρθετε εδώ και να αποκηρύξετε δημόσια τις σαχλαμάρες του πρωτοκλασάτου στελέχους σας. Ελάτε και κάντε το λοιπόν. Και για του λόγου του αληθές καταθέτω στα πρακτικά τις σχετικές αναρτήσεις.
Άκουσα πάλι τις συνηθισμένες αναφορές σας περί ελίτ, του κόσμου της εργασίας, και το πώς αυτή η Παράταξη -την οποία στις τελευταίες εκλογές σας θυμίζω τη στήριξε το 40% του ελληνικού λαού- δήθεν δεν εκπροσωπεί την κοινωνία, αλλά μόνο κάποια συμφέροντα. Θέλω να σας ρωτήσω ευθέως: Ο εργατοτεχνίτης, ο οποίος στην περίπτωση που χάσει τη δουλειά του θα μπορέσει να αποζημιωθεί όπως ο οποιοσδήποτε ιδιωτικός υπάλληλος είναι ελίτ; Ο νέος πατέρας ο οποίος έχει τη δυνατότητα, για πρώτη φορά, να πάρει άδεια πατρότητας είναι ελίτ; Ο εργαζόμενος στα courier για τον οποίο με τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου -για πρώτη φορά- έχει η εταιρεία την υποχρέωση να του παρέχει και ασφάλιση αλλά και τα μέσα ατομικής προστασίας, είναι ελίτ;
Ο οποιοσδήποτε ιδιωτικός υπάλληλος, ο οποίος έχει πέσει θύμα εργοδοτικής αυθαιρεσίας έχει πια τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει την ψηφιακή κάρτα εργασίας για να κατοχυρώσει το πόσο πραγματικά εργάζεται, είναι ελίτ; Όλοι αυτοί είναι ελίτ κ. Τσίπρα; Σε ποιο κόσμο ζείτε; Και πώς είναι δυνατόν να επιμένετε, να επαναλαμβάνετε όλα αυτά τα απίστευτα στερεότυπα;
Διότι δεν μπορώ να μην σχολιάσω ότι η κριτική σας στο νομοσχέδιο έχει περάσει όλους αυτούς τους μήνες από διάφορες φάσεις. Στην αρχή ήσασταν κατά της έννοιας της διευθέτησης του χρόνου εργασίας συνολικά. Σας θύμισε όμως ο κύριος Χατζηδάκης ότι όταν είχατε πάει το 2017 στην εταιρεία «ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ», είχατε κάνει ομιλία στην οποία λέγατε επί λέξει: «Δεν έχετε εσείς σχέση με αυτά τα φαινόμενα γιατί έχετε την τύχη να εργάζεστε σε μια υγιή επιχείρηση, σε μια επιχείρηση η οποία φροντίζει να διασφαλίζει τις εργασιακές σχέσεις». Παραλείψατε να πείτε όμως ότι η «ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ» είναι μία εταιρεία που χρησιμοποιεί το εργαλείο της διευθέτησης του χρόνου εργασίας. Όταν σας το επισημάναμε αλλάξατε τροπάριο και είπατε ότι «το πρόβλημά μας δεν είναι η διευθέτηση του χρόνου εργασίας όταν είναι αποτέλεσμα συλλογικής σύμβασης. Το πρόβλημά μας είναι οι ατομικές συμβάσεις εργασίας». Ξεχάσατε όμως πάλι να μας πείτε γιατί η Υπουργός Εργασίας κα Αχτσιόγλου υπέγραψε και συμφώνησε με τη σχετική Οδηγία 1158 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η οποία λέει επί λέξει: «Για να ενθαρρυνθούν οι εργαζόμενοι που είναι γονείς και έχουν ευθύνες φροντίδας να παραμείνουν στο εργατικό δυναμικό, θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόζουν την εργασία τους στις προσωπικές τους ανάγκες και προτιμήσεις. Προς το σκοπό αυτό και με τις ανάγκες του εργαζόμενου στο επίκεντρο θα πρέπει οι εργαζόμενοι να έχουν το δικαίωμα να ζητούν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας για να προσαρμόζουν τη μορφή απασχόλησής τους, μεταξύ άλλων, όπου είναι εφικτό με τη χρήση ρυθμίσεων τηλεργασίας, ευέλικτου ωραρίου ή μειωμένων ωραρίων εργασίας με σκοπό την παροχή φροντίδας». Αυτό λέει η σχετική Οδηγία.
Εμείς επεκτείνουμε το φάσμα της σχετικής Οδηγίας και στις περιπτώσεις ενός νέου ανθρώπου ο οποίος μπορεί να μην έχει παιδί αλλά μπορεί να θέλει να δουλέψει δυο ώρες παραπάνω για να πάρει μια Παρασκευή πληρωμένης άδειας, προφανώς, γιατί θα έχει εξισορροπήσει το χρόνο εργασίας με παραπάνω εργασία, και να φύγει ένα Σαββατοκύριακο με τη φίλη του ή με το φίλο της. Και έρχεστε και μας αραδιάζετε μία σειρά από παραδείγματα τα οποία θα σας παρακαλούσα πάρα πολύ στη δευτερολογία σας να καταθέσετε στα πρακτικά από πού βγαίνουν αυτοί οι υπολογισμοί. Διότι τα παραδείγματά σας -θα σας το πω ανοιχτά και ξεκάθαρα- είναι ψεύτικα. Είναι ψεύτικα για τον απλούστατο λόγο ότι κάνετε μία σύγχυση: Συγχέετε τις υπερωρίες από τη μία, με τη διευθέτηση χρόνου εργασίας από την άλλη.
Για να το πούμε πάρα πολύ απλά: Οποιοσδήποτε εργαζόμενος σήμερα δουλέψει παραπάνω υπερωρίες -εμείς πράγματι αυξάνουμε το πλαφόν των υπερωριών- θα πάρει περισσότερα λεφτά. Τελεία και παύλα. Και είναι ντροπή σας να παρουσιάζετε τέτοια παραδείγματα τα οποία είναι εμφανώς ψεύτικα, διότι ισχύει ο απαράβατος όρος «παραπάνω δουλειά, παραπάνω αμοιβή». Πώς να το κάνουμε. Ο εργαζόμενος που αυτή τη στιγμή στη βιομηχανία θα έχει τη δυνατότητα να κάνει 150 ώρες υπερωρίες, αντί για τις 96 που θα μπορούσε να κάνει μέχρι σήμερα, θα πληρωθεί περισσότερο, με το ποσοστό το οποίο ορίζει ο νόμος για την υπερωριακή απασχόληση. Και το ίδιο ισχύει και για την απασχόληση την Κυριακή.
Εξηγήστε μας, λοιπόν, με απλά λόγια: όλοι αυτοί οι υπολογισμοί από πού προκύπτουν. Να βγείτε να μας εξηγήσετε ότι αυτό το παράδειγμα το οποίο δώσατε, το νούμερο αυτό το οποίο δώσατε «προκύπτει έτσι», να το καταλάβουμε και εμείς. Να σταματήσετε να έρχεστε εδώ και να αραδιάζετε ψεύτικα παραδείγματα και μετά να κατηγορείτε αυτή την Κυβέρνηση ότι είμαστε δήθεν αυτοί που έχοντας εξαγοράσει τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και έχοντας κάποια παράξενη κυριαρχία στο διαδίκτυο, δημιουργούμε μία επίπλαστη πραγματικότητα.
Μιας και σας ενοχλούν τόσο πολύ τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης την επόμενη φορά θα φροντίσω να καταθέσω στα πρακτικά πάρα πολλά θετικά δημοσιεύματα από το εξωτερικό τα οποία παρουσιάζουν τις καλές επιδόσεις της χώρας μας. Φαντάζομαι ότι αυτά εντάσσονται στη λίστα «Πέτσας International», όχι στην λίστα «Πέτσας Domestic». Πήγε ο κ. Πέτσας και εξαγόρασε, τους Financial Times, τους New York Times, όλα τα μεγάλα έντυπα του εξωτερικού, για να παρουσιάζουν και αυτά μία ωραιοποιημένη εικόνα μιας χώρας η οποία -κατά τη δική σας άποψη- βρίσκεται ήδη στα πρόθυρα της απόλυτης καταστροφής.
Βρήκα ενδιαφέρουσες τις αναφορές σας στις πρωτοβουλίες τις οποίες αναλαμβάνει ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος, ο κ. Biden, σε μία σειρά από ζητήματα. Πρέπει να σας πω ότι πρώτος χαιρέτησα το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες επανήλθαν στην Συμφωνία των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή. Θεωρώ εξαιρετικά θετικό το γεγονός ότι ανοίγει -και σε επίπεδο Ηνωμένων Πολιτειών- μια συζήτηση γύρω από ένα πρόγραμμα μεγάλων δημόσιων επενδύσεων. Όπως θεωρώ και εξαιρετικά θετικό το γεγονός ότι η συζήτηση για την φορολόγηση του μεγάλου πλούτου ανοίγει από την μεγαλύτερη οικονομία και τον Αμερικανό Πρόεδρο. Πιστεύω ότι αυτή είναι μια συζήτηση στην οποία και εμείς πρέπει να συμμετέχουμε ενεργά, προσυπογράφοντας τη βασική παραδοχή ότι, ναι, πρέπει να υπάρχει ένας ελάχιστος εταιρικός φόρος στις μεγάλες επιχειρήσεις τουλάχιστον, έτσι ώστε να αποφεύγεται ο φορολογικός ανταγωνισμός.
Δεν είδα, όμως, να λέτε τίποτα -μιας και αγαπάτε τόσο πολύ το μοντέλο της Αμερικής- για το πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες, κ. Τσίπρα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν την πιο απορρυθμισμένη αγορά εργασίας στον κόσμο. Απολύεσαι την επόμενη μέρα, κανείς δεν σε ρωτάει, καμία κάλυψη δεν έχεις και προσλαμβάνεσαι με την ίδια ταχύτητα. Αν θέλετε να συγκρίνετε την Ελλάδα με την Αμερική δεν μπορείτε να τα έχετε μονά-ζυγά δικά σας. Δεν προσυπογράφω το αμερικανικό μοντέλο ρύθμισης των εργασιακών σχέσεων, θέλω να είμαι τελείως ξεκάθαρος, Αλλά μην παρουσιάζετε και εδώ τη μισή αλήθεια.
Η αλήθεια είναι άλλη, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι. Ο κόσμος μας αλλάζει και αλλάζει με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Και πράγματι, ακούγοντας την κα Γεννηματά να υπεραμύνεται μιας μεταρρύθμισης η οποία έρχεται από το 1982 και να λέει πόσο σημαντική ήταν για εκείνη την εποχή, δεν μπορώ να μην προβληματίζομαι για το πώς είναι δυνατόν να συγκρίνουμε την Ελλάδα και τον κόσμο του 2021, με την Ελλάδα και τον κόσμο του 1982.
Δεν αντιλαμβανόμαστε ότι σήμερα οι ίδιες οι εργασιακές σχέσεις έχουν αλλάξει, όχι επειδή εμείς το επιθυμούμε, αλλά επειδή έτσι προέκυψε από την οργάνωση της εργασίας, από τον τρόπο με τον οποίο πια οι νέοι μας δουλεύουν, πολλοί από έναν υπολογιστή, από οποιοδήποτε σημείο του κόσμου ενδεχομένως. Η λεγόμενη «gig economy» είναι μια πραγματικότητα. Δεν μπορούμε εμείς αυτή τη στιγμή να την αμφισβητήσουμε. Αυτό το οποίο μπορούμε να κάνουμε όμως είναι να έρθουμε να ρυθμίσουμε την πραγματικότητα των επιχειρήσεων που παρέχουν υπηρεσίες με αυτό τον τρόπο. Και την πραγματικότητα των επιχειρήσεων που επιλέγουν να έχουν εργαζόμενους, γιατί το επιλέγουν και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι οι οποίοι είναι αυτοαπασχολούμενοι και όχι με εξαρτημένες σχέσεις εργασίας. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε. Για όλα αυτά δεν είπατε κουβέντα.
Σας έκανα μια σειρά από ερωτήσεις. Εάν συμφωνείτε, εάν διαφωνείτε με συγκεκριμένες ρυθμίσεις του νομοσχεδίου. Δεν είπατε, κ. Τσίπρα, κουβέντα, για καμία. Θα έρθει βέβαια η ώρα που θα πρέπει να τοποθετηθείτε δια της ψήφου σας και τότε θα μπορέσουμε να κάνουμε το συνολικό απολογισμό για το αν τελικά το νομοσχέδιο αυτό είναι η «μητέρα όλων των μαχών» και είναι τόσο καταστροφικό όσο το παρουσιάζετε, ή αν επιλέγετε να κάνετε σημαία σας κάποιες ρυθμίσεις του νομοσχεδίου -όπως η δήθεν κατάργηση του 8ώρου- πολύ απλά γιατί ακούγονται ωραία στα αυτιά κάποιων και έρχονται και ενδεχομένως ενισχύουν στερεότυπα τα οποία ήδη υπάρχουν.
Ξέρουμε πολύ καλά ότι κάθε μεγάλη αλλαγή μπορεί να προκαλέσει και δυσφορία και αναταράξεις, και διαδηλώσεις. Αυτά είναι μέρος του δημοκρατικού διαλόγου και της δημοκρατικής διαδικασίας. Είμαστε, όμως, απολύτως πεπεισμένοι ότι κάνουμε το καλό και το σωστό, σήμερα πρωτίστως για τη νέα γενιά. Πρωτίστως για τη νέα γενιά η οποία έχει κάθε δικαίωμα να αναζητεί ένα καλύτερο αύριο, να προσβλέπει σε μία εύρωστη ανάπτυξη, η οποία θα δημιουργήσει πολλές και καλές θέσεις εργασίας.
Μου έκανε εντύπωση κ. Τσίπρα, αυτό το οποίο είπατε, ότι είχαμε ήδη μπει σε ύφεση από το 2019, – ο ίδιος, ήμουν στις Βρυξέλλες όπως γνωρίζετε- πληροφορήθηκα ότι είπατε σε συνέντευξη την οποία δώσατε τη Δευτέρα, ότι είχε έρθει η πανδημία «την ώρα που ήμασταν έτοιμοι να κάνουμε το μεγάλο άλμα προς τα εμπρός». Τι από τα δύο ισχύει κ. Τσίπρα; Ήμασταν έτοιμοι να κάνουμε το μεγάλο άλμα προς τα εμπρός ή η ελληνική οικονομία είχε ήδη μπει σε ύφεση πριν μας χτυπήσει η πανδημία;
Ά, κατάλαβα. Το μεγάλο άλμα προς τα εμπρός θα το κάναμε στις 6 Ιουλίου και ήρθε στις 7 Ιουλίου η κακή αυτή Κυβέρνηση να τα φέρει όλα τα πράγματα πίσω.
Λοιπόν, κοιτάξτε να δείτε, Εδώ θα είμαστε και σήμερα και σε έξι μήνες και σε 12 μήνες. Και μιας και αναφερθήκατε σε κλεψύδρες, πρέπει να σας πω ότι η κλεψύδρα κάθε Κυβέρνησης αρχίζει και γυρνάει ανάποδα από την ημέρα της εκλογής της. Πράγματι, έχουν περάσει δύο χρόνια και απομένουν άλλα δύο, γιατί εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας. Και όταν θα γίνουν οι εκλογές, τότε θα μπορέσουμε να κάνουμε τη συνολική αποτίμηση, όχι μόνο για το πώς αντιμετωπίσαμε την πανδημία, που ελπίζουμε πια ότι την αφήνουμε πίσω μας, αλλά και για το πώς η χώρα θα οδηγηθεί στο δρόμο της ανάπτυξης. Και για να δούμε τότε τι θα έχετε να πείτε. Διότι οι δικές μας προβλέψεις είναι ότι αυτή η ανάπτυξη θα είναι και ρωμαλέα αλλά θα είναι και μια ανάπτυξη δίκαιη. Μία ανάπτυξη η οποία θα δημιουργήσει πολλές και καλές θέσεις εργασίας.
Μιλάτε για το brain drain. Μιλάτε εσείς για το brain drain, κ. Τσίπρα; Δεν βλέπετε ότι αυτή τη στιγμή, για πρώτη φορά, υπάρχει ένα ορατό ρεύμα νέων ανθρώπων το οποίο σκέφτεται σοβαρά να επιστρέψει στην Ελλάδα; Και σκέφτεται να επιστρέψει στην Ελλάδα όχι μόνο διότι πιστεύει ότι υπάρχουν -και θα υπάρχουν- πολλές καλές νέες θέσεις εργασίας, αλλά σκέφτεται να επιστρέψει στην Ελλάδα διότι πιστεύει πραγματικά ότι μετά από μία δεκαετία η χώρα μας άφησε πίσω της την κρίση και ανοίγεται μπροστά μας ένας δρόμος ευοίωνος, θετικός, σε βάθος χρόνου.
Αύριο θα είναι εδώ η κα von der Leyen και ελπίζουμε, εκτιμούμε, είμαστε περίπου σίγουροι, ότι μέσα στην ημέρα θα έχει και τυπικά εγκριθεί, από τα πρώτα, το σχέδιο της Ελληνικής Κυβέρνησης για το Ταμείο Ανάκαμψης.
Τα άστρα για την καλή πορεία της οικονομίας είναι ευθυγραμμισμένα. Όσο κι αν εσείς επιμένετε, κ. Τσίπρα, να παρουσιάζετε μία εικόνα μιας χώρας η οποία δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα, τόσο θα διαψεύδεστε. Αλλά έχετε και ένα άλλο πρόβλημα, το επαναλαμβάνω και σήμερα: Η δεξιά την οποία δήθεν αντιμάχεστε πολύ απλά δεν υπάρχει. Η Νέα Δημοκρατία που εσείς παρουσιάζετε, είναι μία καρικατούρα, δεν ανταποκρίνεται καν στην ιστορία της παράταξης, ανταποκρίνεται μόνο στο δικό σας φαντασιακό δημιούργημα. Διότι μόνο μέσα από μία τέτοια Νέα Δημοκρατία μπορείτε να υπάρξετε. Μόνο που δεν υπάρχει αυτή η Νέα Δημοκρατία, είναι μία άλλη Νέα Δημοκρατία.
Αντιπαλεύετε φανταστικούς ανεμόμυλους. Αδυνατείτε να προσαρμοστείτε σε ένα κόσμο ο οποίος αλλάζει πολύ γρήγορα. Το αποδείξατε δυστυχώς και σήμερα με την πρωτολογία σας.
Και επιτρέψτε μου πριν τελειώσω να απαντήσω- το οφείλω- σε μία μεγάλη απρέπεια την οποία είπατε στην τηλεοπτική σας συνέντευξη, γιατί κάνατε χιουμοράκι ότι δήθεν δεν κάνω ούτε για διαχειριστής πολυκατοικίας. Σίγουρα δεν θα αναλάμβανα διαχειριστής σε πολυκατοικία που έχετε χτίσει εσείς ως πολιτικός μηχανικός. Οι Έλληνες μου ανέθεσαν να διαχειριστώ την τύχη μιας χώρας που επί πέντε χρόνια προσπαθούσατε να κατεδαφίσετε και αυτό πράγματι είναι δύσκολο έργο.
Τριτολογία του Πρωθυπουργού
Θα καταθέσω στα πρακτικά κ. Τσίπρα τέσσερις σελίδες από τίτλους άρθρων που μιλούν με πολύ θετικά λόγια για την Πατρίδα μας, για τις οικονομικές της επιδόσεις και το γεγονός ότι για πρώτη φορά δανειζόμαστε με αρνητικά επιτόκια. Για τον τρόπο με τον οποίο οργανώσαμε την επιχείρηση εμβολιασμού, όπως και το γεγονός ότι ήμασταν από τις πρώτες χώρες που καταθέσαμε το σχέδιό μας για το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο εκτιμούμε ότι εντός της ημέρας θα έχει εγκριθεί.
Το γεγονός κύριε Τσίπρα, ότι η εικόνα της χώρας βελτιώνεται στο εξωτερικό και ότι αφήνουμε πίσω μας δύσκολες και σκοτεινές εποχές, μόνο καλό είναι για τη χώρα. Και ήταν όντως σκοτεινές κάποιες από τις εποχές αυτές. Και επειδή διαπίστωσα ότι ενοχληθήκατε και από τη σχετική αναφορά την οποία έκανα με αφορμή τα 40 χρόνια από την είσοδο της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει να σας πω ότι η ιστορία των παρατάξεών μας, η διαδρομή η προσωπική του καθενός μας, δεν διαγράφεται, ούτε ξεχνιέται. Λογοδοτούμε όλοι μας απέναντι στην Ιστορία. Εγώ λογοδοτώ στον ελληνικό λαό ως εκλεγμένος Πρωθυπουργός αυτής της χώρας και εσείς ως αρχηγός της Αντιπολίτευσης και στο τέλος και οι δύο θα λογοδοτήσουμε στις επόμενες εκλογές.
Καταθέτω, λοιπόν, στα πρακτικά τον σχετικό ενδεικτικό μόνο κατάλογο από τα θετικά δημοσιεύματα για τη χώρα. Καταλαβαίνω ότι οτιδήποτε καλό γράφεται για τη χώρα, όχι για την Κυβέρνηση, σας προκαλεί πάντα μία σχετική δυσθυμία. Το δείχνετε εξάλλου, και μέσα από αυτά που λέτε και μέσα από τη γλώσσα του σώματος. Είναι καλό, όμως, η χώρα να αναγνωρίζεται ως ένας αξιόπιστος παίκτης στη γεωπολιτική σκακιέρα. Είναι καλό να αναγνωρίζεται ως μια χώρα η οποία είναι στην πρώτη γραμμή της μετάβασης προς μία οικονομία χαμηλών και τελικά μηδενικών εκπομπών άνθρακα. Είναι καλό η χώρα να αναγνωρίζεται ότι έκανε ένα ψηφιακό άλμα ως προς τις υπηρεσίες τις οποίες προσφέρει στον Έλληνα πολίτη.
Αλλά τελικά το τι γράφει ο ξένος Τύπος μικρή σημασία έχει. Αυτό που μετράει είναι το τι πιστεύουν οι πολίτες και αυτό θα σας το δείξουν, μια και καλή, όταν θα έρθει η ώρα των επόμενων εκλογών.
